دبیر انقلابی با عینک آفتابی؛ درباره روح الله مومن نسب و بیوگرافی حماسی که از خود نوشته است

سیما پروانه‌گهر - انتشار یک ویدیوی کوتاه در فضای مجازی از روح‌الله مومن‌نسب که تا پیش از این به خاطر اظهاراتی شاذ در زمینه اینترنت و فضای مجازی شناخته می‌شد و از مدافعان سرسخت فیلترینگ بود، خبرساز شد. او که به تازگی دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان تهران شده است، با حضور در میان معترضین به وضعیت فعلی حجاب در مقابل قوه قضاییه، انتقادات تندی از مسوولان قوه قضاییه و همین‌طور از بازداشت حدود ۳۰ نفر از تحصن‌کنندگان داشت. ادبیات مومن‌نسب در سخنانش در این ویدیوی کوتاه عجیب بود، به خصوص نحوه انتقاد از قوه قضاییه به خاطر بازداشت برخی تحصن‌کنندگان. او در این ویدیوی کوتاه می‌گوید: «از اول که اینها

-تحصن‌کنندگان- آمدند، آقایان گرفتند و بردند، خب اگر این‌قدر زور دارید، بروید زورتان را به طرف مقابل هم نشان دهید، این بی‌حجابی‌ها بیداد می‌کند، زورتان نرسید حسن روحانی را محاکمه کنید، زورتان نرسید آذری جهرمی را محاکمه کنید، زورتان نرسید این بی‌حجابی‌ها را جمع کنید، زورتان نمی‌رسد فضای مجازی را جمع کنید؟ زورتان به چهار تا نیروی انقلابی می‌رسد که شما روی صندلی‌ای نشسته‌اید که اینها و فرزندان‌شان جان دادند و اگر اینها نبودند صندلی‌ای نبود که شما روی آن بنشینید.» او در این ویدیو خطاب به تحصن‌کنندگان می‌گوید: «من آمدم در جمع شما، از طرف دبیر ستاد، دبیر کشوری و مجموعه تهران خدمت‌تان عرض کنیم که حتما این مساله را پیگیری می‌کنیم و کوتاه هم نمی‌آییم. درباره این کار -بازداشت تحصن‌کنندگان- نمی‌دانم لفظ احمقانه به کار ببرم یا نه؛ اما کار عاقلانه‌ای نبود.»

یک دهه خبرسازی؛ دو گیگ اینترنتی که داستان شد

در یک دهه گذشته مومن‌نسب همواره با اظهارات حاشیه‌سازش در مرکز توجه بوده است. ماجرای اینترنت دو گیگی و بارداری دختر نوجوان از پرواکنش‌ترین اظهارات او قلمداد می‌شود؛ اظهاراتی که هنوز هم دستمایه شوخی و کنایه چهره‌ها قرار می‌گیرد. او سال ۱۳۹۷در یک برنامه تلویزیونی ماجرای

«۲ گیگ اینترنت رایگانی» را تعریف کرد که منجر به آشنا شدن دختری نوجوان با یک پسر و باردار شدن او می‌شود. مدت کمی بعد برخی مدعی شدند که او پیش از آن نیز همین روایت را درباره «دختری ۱۲ ساله» تعریف کرده بود، اما از طریق وایبر. به‌رغم گذشت 5 سال از آن زمان هنوز این اظهارات بازخوانی می‌شود. روز گذشته محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم در واکنش به اظهارات رییس سازمان پدافند غیرعامل که گفته بود: «عامل مسمومیت دانش‌آموزان فضاسازی رسانه‌ای بود» در کانال تلگرامی خود نوشت: «وقتی فناوری رسانه میتونه عامل مسمومیت دانش‌آموزان باشه، چرا دو گیگ اینترنت نتونه بارداری رو رقم بزنه؟؟»

مومن‌نسب همچنین مدعی شده که «عوامل حمله به رژه نیروهای مسلح در اهواز از تلگرام برای ارتباط استفاده کرده بودند» و خانواده قربانیان قصد شکایت از محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت قبل را داشتند. پس از حذف تصاویر سردار قاسم سلیمانی و طرح‌های مرتبط با سپاه پاسداران در اینستاگرام، روح‌الله مومن‌نسب پیشنهاد کرده بود که ایرانی‌ها در اقدامی هماهنگ عکس پروفایل خود را به لوگوی سپاه پاسداران تغییر بدهند و بعد این شبکه اجتماعی را ترک کنند.

اکانت‌سازی فیک؛ از تفاخر مومن‌نسب تا تقبیح مسوولان

سال گذشته مومن‌نسب در مصاحبه‌ای که با مجله اینترنتی گرانش داشت، از ایجاد و مدیریت «حساب‌های جعلی (فیک) در توییتر» خبر داد و گفت: «با نام افراد تاثیرگذار در توییتر -که همه ضدانقلاب بودند- اکانت مشابه ولی فیک درست می‌کردیم و با آنها شروع به فعالیت می‌کردیم.» مومن‌نسب در بخشی از گفت‌وگو انگیزه‌اش برای ساختن حساب‌های جعلی را بسته شدن حساب خودش در توییتر توصیف کرد. به گفته او وقتی در جریان اعتراضات به انتخابات ۱۳۸۸، توییت کرد «کسی کشور خودش را آتش نمی‌زند، اگر اعتراض دارید، مسالمت‌آمیز»، حساب کاربری‌اش در توییتر، بسته شد. بعد از آنکه او می‌فهمد حسابش به دلیل گزارش کاربران دیگر بسته شده، تصمیم می‌گیرد برای «مدیریت فضا از درون» اقدام کند و به گفته خودش ۲۵۶ حساب کاربری فیک درست کرد. او در این باره با این توضیح که «ما می‌آمدیم به اسم افراد اثرگذاری که توی توییتر بودند و همه‌شان هم ضدانقلاب بودند و فعالیت می‌کردند، اکانت درست می‌کردیم»، گفته بود: «ما نرم‌افزارهایی ساختیم که از ای‌پی‌آی توییتر استفاده می‌کرد و در توییتر پست می‌گذاشت. ما هی می‌ساختیم، هی اونها می‌بستند.»

او در این مصاحبه این کار را «عملیات روانی» نامید که «آتش به اختیار» انجام داده‌اند؛ اما صحبت‌های او با واکنش گسترده همراه شد. جلال رشیدی کوچی، نماینده مرودشت که از جدی‌ترین نمایندگان مخالف طرح معروف به صیانت در کمیسیون ویژه هم به شمار می‌رفت، در توییتر نوشت: «ساخت اکانت فیک به اسم افراد ضدانقلاب نه یک حرکت هوشمندانه مبتنی بر جهاد تبیین، بلکه یک اشتباه استراتژیک و پنجه کشیدن بر اعتماد مردم است.» آذری جهرمی، وزیر سابق ارتباطات هم در توییتر نوشت: «گروهی به نام اشخاص معروف اکانت جعلی می‌ساختند؛ گروهی دیگر هم همین مطالب جعلی را در قالب بولتن به مسوولان بی‌اطلاع از فجازی [فضای مجازی] ارایه می‌کردند.» امیر ناظمی، معاون سابق وزیر ارتباطات نیز با اشاره به این اظهارات مومن‌نسب گفته بود: «بدون اختیارات نامحدودی که طرح صیانت بدون پاسخگویی دراختیارشان می‌گذارد چنین بوده‌اند، با قانون شدن این طرح چه خواهند کرد.» سیدحسین موسویان، دیپلمات پیشین نیز با انتقاد از این کار نوشت: «آقای روح‌الله مومن‌نسب از حامیان طرح صیانت، رسما اعلام می‌کند که به نام اشخاص اکانت می‌ساخته‌اند و اخبار جعلی توییت می‌کردند! ایشان تاکید هم دارد که آتش به اختیار عملیات روانی می‌کردند! صرفا با داشتن مصونیت قضایی، این‌گونه می‌توان‌‌ با شجاعت، اعتراف به ساخت اکانت‌های جعلی کرد.» این اظهارات مومن‌نسب توسط برخی رسانه‌ها به رفتار و کردار مسعود ده‌نمکی نیز نسبت داده شد؛ آن زمان که ده‌نمکی گفته بود با نام شهدا یادداشت می‌نوشته است. روزنامه جمهوری اسلامی با اشاره به اعتراف مومن‌نسب مبنی بر اینکه «به اسم افراد مشهور ضدانقلاب، اکانت فیک می‌ساختیم» نوشته بود: «معلوم است در این اکانت‌ها چه مطالبی منتشر می‌کردند! حالا به نیت خیر یا قیمتی شدن فاکتوری که می‌خواستند بنویسند، فرقی نمی‌کند. مهم این است که به «دروغ» قلم می‌زدند.» این روزنامه در ادامه با اشاره به اظهارات مسعود ده‌نمکی که گفته بود: «در نشریات خود، پندارهایش را به اسم «شهدا» قلمی می‌کرده است و برای فلان شهید احضاریه آمده بود!» نوشت: «بی‌جا کردید حرف خود را به اسم شهید نوشتید... برای حرف‌های ناحسابِ شما احضاریه آمده در این دنیا نه برای شهید. منتظر احضاریه شهید در قیامت هم باشید.» پایگاه خبری رویداد24 هم در گزارشی درباره این اکانت‌های فیک گمانه‌زنی کرده و نوشته است: «مصطفی تاجزاده، شهیندخت مولاوردی، مسعود بهنود، آذر منصوری، اردشیر زاهدی و... ازجمله افرادی هستند که اکانت‌های فیک به نام آنها در توییتر در سال‌های گذشته ایجاد شده و اکانت ایجاد شده شباهت‌های زیادی با توصیف‌های مومن‌نسب داشته است. مثلا چند حساب جعلی توییتری به نام «اردشیر زاهدی» وجود دارد، اما یکی از این حساب‌های جعلی، فعالیت مداومی دارد و مدتی است با نام او درباره مسائل داخلی و بین‌المللی ایران اظهارنظر‌های جنجالی منتشر می‌کرد. در نمونه‌ای دیگر یکی از همین اکانت‌های فیک، نامه‌ای جعلی منتسب به رییس حراست دانشگاه آزاد درباره علی‌اکبر ولایتی منتشر کردندکه همه این موارد نشان می‌داد نمی‌توان کسی این‌گونه از «ساخت اکانت فیک» به نام دیگران صحبت کند و به آن افتخار کند، اما خودش گرفتار چنین فضایی نشود. در واقع کسی نمی‌تواند خودش صراحتا بگوید: «ما به صورت گروهی اکانت فیک می‌سازیم و با کمک دوستان ریتوییت می‌کنیم.» اما از دیگران به خاطر همین کار گلایه داشته باشد. در دنیای موازی نهادهای امنیتی و اطلاعاتی، به خاطر بیان همین جملات مومن‌نسب، باید او را مورد سوال قرار بدهند.»

طراح طرح صیانت، مدافع سرسخت فیلترینگ و آرزومند اینترنت ملی

مومن‌نسب در گفت‌وگویی روایت کرده و گفته که پیش از سال ۸۸ به مقامات دولت محمود احمدی‌نژاد پیام‌هایی را درباره فضای مجازی ارسال می‌کرده و پس از اعتراضات این سال مقامات دولت وقت، او را دعوت کرده‌اند که از نجف‌آباد به تهران بیاید و با آنان همکاری کند. اگر همین روایت خود او دقیق باشد، می‌توان گفت که مومن‌نسب از قبل از سال 88 مدافع سرسخت فیلترینگ بوده و کماکان نیز هست. در دو سال گذشته که طرح موسوم به صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی -که طرح فیلترینگ نیز خوانده می‌شد- سر و صدا به پا کرده بود، از مومن‌نسب به عنوان یکی از چهره‌های اصلی طراح و پشت پرده این طرح نام برده شد. یادداشت‌های مومن‌نسب در رسانه‌ها در آن ایام به خوبی بیانگر دیدگاه‌های وی در طراحی طرح صیانت است. وی در بخشی از یادداشت خود با عنوان طرح حمایت، برای صیانت از فضای مجازی ایران که در خبرگزاری فارس منتشر شده، تدوین سیاست‌های فناورانه و ارتباطات در ایران را نتیجه کار اسراییل می‌داند و می‌نویسد: «طرح حمایت، برای صیانت از فضای مجازی ایران؛ میراث متخصصان گمنام است. ان‌شاءالله مجلس انقلابی با تصویب طرحی که می‌تواند در مسیر جهانی شدن ایران، گامی باشد برای ملی شدن صنعت اینترنت و فضای مجازی، کار نیمه تمام‌شان را تمام کند و این قانون باقیات‌الصالحاتی شود برای همه موافقان و پیگیری‌کنندگان و تکمیل‌کنندگانش در هفت سال گذشته.» علاوه بر این روزنامه همشهری در سال 1400 با مومن‌نسب گفت‌وگویی داشته و در ابتدای این مصاحبه با صراحت از مومن‌نسب به عنوان «یکی از طراحان طرح فیلترینگ» یاد می‌کند. او در این گفت‌وگو در پاسخ به پرسشی درباره جایگزین‌های داخلی می‌گوید که ما جایگزین‌های بسیار مناسب داخلی برای سرویس‌های خارجی (اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام، سرویس‌های گوگل و...) داریم به عنوان مثال روبینو به عنوان جایگزین اینستاگرام گزینه خوبی است. مومن‌نسب که در این گفت‌وگو عنوان کارشناس فضای مجازی را یدک می‌کشد، با اشاره به اینکه ما کار خود را به ‌صورت مردمی و آتش به اختیار پیش برده‌ایم، تاکید می‌کند: «از زمانی که فعالیت خود را شروع کرده‌ایم، هیچ کمک مادی از هیچ نهادی دریافت نکرده‌ایم و خود من هم یک ریال، حتی بابت هزینه ایاب ‌و ذهاب حضور در جلسات تدوین طرح دریافت نکرده‌ام.» مومن‌نسب در این گفت‌وگو با تایید تلویحی خسارت به کسب‌ و کار‌ها معتقد است که «باید به کسب‌ و کار‌هایی که در اینستاگرام فعال هستند، فرصت انتقال داد و مزیت‌ها و امکاناتی ایجاد کرد که خسارت آنها جبران شود.» او در گفت‌وگو با همشهری همچنین از فعالیت «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» در تولید گوشی و اندروید ایرانی خبر می‌دهد و آن را کاری بزرگ و خاص در دنیا می‌داند. او می‌گوید: «اگر دولت همراهی می‌کرد به پیشرفت‌های بیشتری دست می‌یافتیم. ما با استفاده از اینترنت ایرانی، گوشی ایرانی، اندروید ایرانی، سخت‌افزار و نرم‌افزار ایرانی، ۳۷۰ نشست تخصصی برگزار کردیم که کاری خاص در فضای مجازی بود.»

جبهه انقلاب اسلامی در فضای «مجازی» چه گروهی است؟

تا پیش از انتصاب به عنوان دبیر ستاد امر به معروف استان تهران، روح‌الله مومن‌نسب با عنوان «رییس مرکز آموزش سواد فضای مجازی کشور» و دبیرکل «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» معرفی می‌شد. به روایت خود مومن‌نسب هسته اصلی «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» از سال ۹۳ مشغول فعالیت است؛ جبهه‌ای که یک حرکت گفتمانی است. او تاکید دارد که بر این اساس که فضای مجازی محیطی «ول و رها» است، باید ساماندهی شود و از پیشنهاد هویت‌مند شدن فضای مجازی به وزارت ارتباطات خبر می‌دهد. به گفته مومن‌نسب همه سیزده بند بیانیه افتتاحیه «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» از صحبت‌های «امام، رهبری، آیات قرآن و روایات» الهام گرفته و این جبهه برای گفتمان‌سازی در این زمینه تشکیل شده است. تلاش برای «کاهش مراجعه کاربران ایرانی به اینترنت جهانی از طریق اجرای شبکه ملی اطلاعات»، «مسلط کردن کشور بر دروازه‌های ورودی و خروجی فضای‌مجازی»، «دستیابی به بالاترین سطح از امنیت و سلامت در فضای‌مجازی» ازجمله هدف‌های «جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی» اعلام شده است. روزی از سال‌های 93 و 94 بود که مومن‌نسب جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی را تازه راه انداخته بود و ساماندهی‌اش می‌کرد، موبایلش زنگ خورد؛ از برنامه‌ای از شبکه من و تو با او تماس گرفته بودند تا درباره فیلترینگ در ایران صحبت کند. مومن‌نسب با خونسردی به مجری شبکه من و تو گفت که فلیترینگ در انگلستان بیشتر از ایران است و دانشجویان کف خیابان‌های لندن کتک می‌خورند. مومن‌نسب همچنین گفت حاضر نیست با کسانی که وطن‌شان را رها کرده و به رسانه خارجی رفته‌اند گفت‌وگو کند و به آنها هم توصیه کرد تا به ایران بازگردند.

انتصاب به عنوان دبیر ستاد امر به معروف تهران

اعلام خبر انتصاب مومن‌نسب به عنوان دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر تهران با واکنش‌های تندی همراه شد. عدم تناسب زمینه فعالیت‌های پیشین مومن‌نسب با این انتساب محوری شد که حتی صدای نقد خود اصولگرایان را نیز بلند کرد. مومن‌نسب پیش از این انتصاب عهده‌دار سمت‌هایی همچون رییس اجرای احکام فضای مجازی دادستانی کل کشور، معاون مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. پس از این انتصاب، عمادالدین باقی، فعال حقوق بشر در توییتی در این باره نوشته است: «در هر جایی از دنیای متمدن، کسی که در امنیت و‌ آزادی به‌ جعل اکانت اعتراف کند محاکمه و‌ مجازات می‌شود، اما اینجا مصونیت و ارتقا می‌یابد آن‌هم در جایگاهی که بتواند منجر به لوث کردن بیشتر امر به معروف و نهی از منکر شود. برای بی‌اعتبار کردن دین دیگر چه کارهایی مانده که تا فرصت دارند زودتر انجام دهند؟» فرهیختگان در واکنش به این انتصاب، «روح‌الله مومن‌نسب» را این‌گونه معرفی کرد: «متخصص بزرگ شاذگویی‌های نامنظم درمورد فضای مجازی و کسی که جعل اکانت را از افتخارات خود می‌داند.» این رسانه اصولگرا همچنین نوشته است: «جناب رییس ستاد امر به معروف و نهی از منکر! با سلام، لطفا بفرمایید باید با کدام دوربین دست تکان بدهیم و این برنامه قرار است از کدام شبکه پخش شود؟» فرهیختگان همچنین در این باره نوشته بود: «از شاخصه‌های مهم در انتخاب دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر، «عقلانیت و اخلاق» است. توجه به این دو مولفه در وهله اول با توجه به حساسیت این ستاد و در وهله بعدی التهابات تقریبا همیشگی و کشمکش میان اقشار و گرایش‌های مختلف و حتی گفتمان‌های دینی و غیردینی در بطن جامعه است. وقتی یک مساله دینی برای یک جامعه دیندار در بعد اجتماعی-فرهنگی و سیاسی اهمیت پیدا می‌کند، طبیعتا انتخاب‌ها، انتصاب‌ها، اهداف و فعالیت‌های آن نهاد نیز برای مردم زیر ذره‌بین قرار خواهد گرفت. یعنی نهادی مانند ستاد امر به معروف و نهی از منکر همان‌قدر که برای حاکمیت بابت تبدیل این فریضه به دغدغه مردم، اهمیت پیدا خواهد کرد؛ به همان اندازه نیز اهداف، افعال و تصمیمات این نهاد که در رابطه با جامعه است نیز برای آحاد ملت به دغدغه تبدیل خواهد شد. اصولا برای همین حتی جزییات و واکنش‌های دبیر ستاد در رابطه با امور مختلف در سطح جامعه و بین مردم مهم خواهد بود، چه برسد به خود دبیر!»

آمارهای بدون منبع و آمران کف خیابان

مرور سخنرانی‌ها و اظهارات مومن‌نسب وجود یک موضوع مشترک در گفته‌های او را اثبات می‌کند؛ او عموما آمارهایی را ارایه می‌دهد که منبعی ندارد به این معنی که با جست‌وجوی گفته‌های وی تنها همان اظهارات مومن‌نسب منبع قرار می‌گیرد. مواردی از قبیل «ساخت ۵ اپلیکیشن بومی جایگزین برای اینستاگرام»، یا طرح داده‌هایی مشابه اینکه «۳۰درصد دانش‌آموزان به بازی‌های اینترنتی معتادند»، «۱۴۵ دلار در آمد اسراییل از عضویت هر کاربر در وایبر» یا «۱۲۰۰ آسیب روانی و جسمی در فضای مجازی شناسایی شده» از مواردی است که البته منبعی جز خود مومن نسب ندارد. وقتی کسی از اکانت‌سازی فیک با افتخار سخن می‌گوید احتمالا نباید مشکلی هم برای آمار‌سازی فیک داشته باشد. آمارهایی که هیجانی برای ایجاد جنگ روانی و رسانه‌ای بیان می‌شود. علاوه بر این مومن‌نسب شباهت زیادی به علی‌اکبر رائفی‌پور دارد؛ هم آمارسازی شاذو هم دشمنی ناتمام با روحانی و وزیر ارتباطاتش. حالا رفتن فردی به ستاد امر به معروف تهران که یدطولایی در اکانت‌سازی و آمارسازی فیک با توجیهات ایدئولوژیک دارد، بیش از هر چیز باعث گمانه‌زنی‌هایی برای آینده عملکرد این ستاد شده است. او می‌تواند با عینک آفتابی و ادبیات انقلابی جلوی درب قوه قضاییه با واژه‌هایی که کمتر سابقه استفاده برای دستگاه قضا دارد، مسوولان قوه قضاییه را به باد نقد بگیرد. در جمع تحصن‌کنندگان بگوید که تا آخر خط همراه آنهاست و مقابل بی‌حجابی کوتاه نمی‌آید و بدون اینکه عینک آفتابی از چشم بردارد برای همه خط و نشان بکشد.