بازیگر «زلیخا» تا زمانی عفیف و خوب است که خلاف خواسته ما عمل نکرده باشد؛ درست مثل تتلوی چند سال قبل که هم‌پیاله سیاسی ما بود!

اینکه طرف منتقدان زنده‌یاد پروانه معصومی نیستم، فقط به خاطر بازی‌های خوب او در فیلم‌های رگبار، کلاغ، گل‌های داودی و.... نیست. دلیلش وحشتم از نگاه مستبدانه‌ای است که نمی‌تواند باور کند دیگران می‌توانند مثل ما فکر نکنند. نگاهی که اگر مثل تئوریسین سرشناسی باشیم که تریبون‌های رسمی در اختیارش است، حرف و باورهامان را با نخوت و غرور طوری بیان می‌کنیم که انگار حقیقت و راستی فقط پیش ما است.

بی‌آنکه یک‌بار سر صحنه فیلمی، رفته باشیم همه کسانی‌که در ردیف طرفداران و هم پیاله‌های سیاسی ما نیستند را فاسد می‌دانیم. بازیگر زلیخا تا زمانی خوب است که خلاف خواسته و باور ما عمل نکرده است. یا بهتر بگویم تا زمانی خوب و عفیف است که کنار ما باشد. کنار ما باشد هر طور که می‌خواهد باشد (نمونه‌اش تتلوی چند سال قبل!) استثناء هم قائل نمی‌شویم. درست مثل شخصیت رمان نقطه ضعف (نوشته ساماراکیس که محمد رضا اعلامی هم فیلمی از روی آن ساخته است) می‌شویم که معتقد است آدم‌ها دو گروهند یا با ما هستند یا مخالف ما! آن‌وقت وقتی درباره مخالفان رفتار و نگاه و عقایدمان حرف می‌زنیم خوبی‌هاشان را نمی‌بینیم و هر کاری بکنند بد است. درباره طرفداران و همراهان‌مان هم با اغماض زیاد قضاوت‌شان می‌کنیم. بلدیم چطور رفتار زشت‌شان را توجیه کنیم.

حتی اگر این رفتار با باورهای صد‌درصدی ما زاویه داشته باشد (فساد اخلاقی، مالی، قانونی و اعتقادی و....). در چنین حالتی اگر غرور و نخوت داشته باشیم و تصور من برتر همراه ما باشد مساله حاد‌تر هم می‌شود. البته این مورد فقط درباره تئوریسین‌های در قدرت صدق نمی‌کند. انتقادهایی که درباره آن بازیگر خوب شده هم بهتر از رفتار تئوریسین در قدرت نیست.

توهم وابستگی برای همه کسانی‌که مثل ما فکر نمی‌کنند شباهت زیادی به توهم توطئه دارد که برای دیگرانی در نظر می‌گیریم که مثل ما نمی‌اندیشند و رفتار نمی‌کنند. باید یاد بگیریم دیگران می‌توانند مثل ما فکر نکنند. وقتی خدا به آنها اختیار داده تا انتخاب کنند (به شرط آنکه انتخاب‌شان زیانی به‌دیگران نزند که آن هم در بود قانونی مساوی برای همه قانون تکلیفش را مشخص می‌کند) ما انسان‌ها چه کاره هستیم؟ البته برخورد آرا و نقد و نظر در شرایط مساوی بهترین روش برای دور زدن از نگاه از بالا به پایین است. نگاهی که خودش و نظریاتش را من برتر می‌داند!