ایران خود نگران برخی اقدامات گروه‌های نیابتی‌اش در خاورمیانه است

جماران نوشت: حوثی های ( انصارلله) یمن به یک معما برای کشورهای غربی تبدیل شده اند. حوثی ها چه کسانی هستند؟ چرا با ایالات متحده و اسرائیل در دریای سرخ شاخ به شاخ شده اند؟ آیا تنها هدف آنها حمایت از مردم غزه در جنگ با اسرائیل است یا اهداف دیگری هم در سر دارند؟ سی ان ان در گزارشی تحلیلی درباره آنها نوشته است:

پوستر غول‌پیکر عبدالملک الحوثی، رهبر حوثی های یمن، هفته گذشته، تنها چند روز پس از اینکه سازمان او توسط ایالات متحده به عنوان یک گروه تروریستی معرفی شد، بر دیوارهای باستانی قسطنطنیه در استانبول نصب شد. در متن پوستر به زبان ترکی نوشته شده بود: «ما همه یمنی هستیم.»

سرنوشت و جایگاه حوثی ها که زمانی صرفا به عنوان نیروی نیابتی جمهوری اسلامی ایران در یمن شناخته می شدند از زمان جنگ غزه تغییر کرده است.  حوثی‌های شیعه مسلمان که به انصارالله نیز معروف هستند، اکنون در بخش‌هایی از جهان عمدتاً سنی مذهب و فراتر از آن به عنوان قهرمانان آرمان فلسطین دیده می‌شوند که از مردم غزه در برابر اسرائیل دفاع می‌کنند و حتی آمریکا را به عنوان متحد ابرقدرت اسرائیل درگیر جنگ می کنند.  

از اواسط نوامبر، حوثی ها  به کشتی های تجاری در دریای سرخ و تنگه باب المندب حمله کرده اند. دریای سرخ یک آبراه حیاتی است که به کانال سوئز متصل می شود و 10 تا 15 درصد تجارت جهانی از آن عبور می کند. فعالیت‌های این گروه عملاً مسیر تجاری را به روی بیشتر کشتی‌های کانتینری بسته است زیرا کشتی‌ها ترجیح می دهند در سایه این حملات از این مسیر فاصله بگیرند.

مقامات آمریکایی به سی ان ان گفته اند که بر این باورند که  ایران نسبت به برخی از اقدامات گروه های نیابتی خود در خاورمیانه نگران است زیرا نگرانی از رویارویی مستقیم با ایالات متحده تشدید شده است. اطلاعات آمریکا نشان می دهد که ایران نگران است حملات حوثی ها به کشتی های تجاری در دریای سرخ، منافع اقتصادی چین و هند، متحدان کلیدی تهران را بر هم بزند.

این هفته نشانه‌هایی وجود داشت که نشان می‌داد ایران تلاش می‌کند نیروهای نیابتی خود را مهار کند، زیرا کتائب حزب‌الله که گروهی شبه نظامی در عراق و منتسب به تهران است اعلام کرد که  در پی حمله‌ای که منجر به کشته شدن سه پرسنل نظامی آمریکایی در اردن شد، عملیات‌ها را علیه اهداف ایالات متحده متوقف می‌کند. اما به نظر می رسد که ایران کنترل کمتری بر حوثی ها دارد، زیرا  این گروه همچنان کشتی ها را هدف قرار می دهد.

سه‌شنبه شب گذشته، یک موشک کروز که حوثی‌ها به سمت دریای سرخ پرتاب کردند، قبل از سرنگون شدن به یک مایلی ناوشکن آمریکایی رسید که نزدیک‌ترین حمله حوثی‌ها به یک کشتی جنگی آمریکاست. این اپیزود نشان دهنده تهدیدی که حوثی ها علیه دارایی‌های دریایی و کشتی‌های تجاری آمریکا با وجود حملات متعدد ایالات متحده و بریتانیا به زیرساخت‌های حوثی‌ها در داخل یمن ادامه می‌دهند، بود. اوایل روز پنجشنبه، آمریکا دور دیگری از حملات خود را علیه یمن انجام داد.

حوثی ها می گویند که حملات در دریای سرخ با هدف فشار بر اسرائیل و متحدانش برای توقف جنگ در غزه انجام می شود. این گروه بارها گفته  که پس از توقف جنگ توسط اسرائیل و رفع محاصره خود در دریای سرخ، عملیاتها را  در دریای سرخ متوقف خواهد کرد. اما کارشناسان می گویند که در حالی که آرمان فلسطین همیشه در ایدئولوژی حوثی ها محور بوده،  اقدامات آنها در دریای سرخ اهداف دیگری نیز دارد.

سی ان ان در ادامه ادعا می کند که وضعیت داخلی در یمن با توجه به جنگ داخلی که در سالهای اخیر در این کشور در جریان بوده و همچنین حملات نیروهای ائتلاف به رهبری سعودی نابساما است و یکی از دلایل حوثی ها از این حملات جدید در دریای سرخ، تلاش برای منحرف کردن افکار عمومی داخل یمن است. نویسنده این گزارش در ادامه مطرح کردن نام خود در سطح بین المللی را یکی دیگر از اهداف حوثی ها خوانده است.

توماس جونو، استادیار دانشکده عالی امور عمومی و بین‌الملل در دانشگاه اتاوا و تحلیلگر سابق وزارت دفاع ملی کانادا، گفت: «همبستگی با غزه تنها یکی از محرک‌های حملات حوثی‌ها در دریای سرخ است. در حالی که مواضع ضد اسرائیلی و ضد آمریکایی در قلب ایدئولوژی این گروه قرار دارد، جنگ غزه باید بیشتر به عنوان بهانه ای برای حوثی ها تلقی شود، زیرا به آنها اجازه می دهد احساسات قوی طرفدار فلسطین را بسیج کنند و در خارج از کشور هم قدرت نمایی کنند.

حوثی ها که کنترل اکثر مناطق شمالی یمن - از جمله پایتخت صنعا - را به دست گرفته اند، خود را به عنوان حاکمان قانونی این کشور معرفی می کنند و  عملیات خود در دریای سرخ را به عنوان «نیروهای مسلح یمن» انجام می‌دهد. این روایت در میان مخالفان جنگ غزه در سراسر جهان جا افتاده است. در همین حال، دولت شناخته شده بین المللی در فاصله 230 مایلی در شهر جنوبی عدن قرار دارد و البته ضعیف به نظر می رسد.

حملات حوثی ها توسط ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ناتو و 44 کشور متحد دیگر محکوم شده است که در بیانیه مشترکی توقیف یک کشتی باری به رهبری حوثی ها در 19 نوامبر را وحشتناک خواندند. یک ماه بعد، ایالات متحده یک ائتلاف چند ملیتی را تشکیل داد تا از تجارت در دریای سرخ محافظت کند. ایالات متحده و بریتانیا از آن زمان تاکنون حملات هوایی را علیه حوثی ها انجام داده اند.

حوثی ها علیرغم این حملات هیچ  نشانه ای از عقب نشینی بروز نداده اند. برخی از کارشناسان معتقدند که تداوم این حملات به حوثی ها کمک می کند تا شهرت خود را در خارج از کشور و همچنین پایگاه مردمی سنتی خود در داخل یمن را همچنان حفظ و البته تقویت کنند.

احمد نقی، تحلیلگر ارشد یمن در گروه بین المللی بحران، یک اندیشکده مستقر در بروکسل، گفت: «به صورت محلی، محبوبیت حوثی ها در برخی مناطق افزایش یافته است.»

جنگ داخلی یمن در سال 2014 آغاز شد، زمانی که نیروهای حوثی به صنعا پایتخت یورش بردند و دولت مورد حمایت عربستان سعودی را سرنگون کردند. این درگیری در سال 2015 با مداخله ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در تلاش برای بیرون راندن حوثی ها به یک جنگ گسترده تر تبدیل شد. این تلاش شکست خورد و کشور را ویران کرد.  پس از نزدیک به هشت سال جنگ، آتش‌بس بین حوثی‌ها و ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در آوریل 2022 امضا شد.

توماس جونو در این باره می گوید:  هیچ رقیب نظامی یا سیاسی وجود ندارد که بتواند حوثی ها را در داخل به چالش بکشد، اما حکومت آنها در یمن از نظر اقتصادی ناکارآمد بوده و برخی هم آنها را به سرکوب مخالفانشان متهم می کنند.  بسیج احساسات قوی طرفدار فلسطینی ها یک تاکتیک بسیار مفید برای منحرف کردن تمرکز از چالش های داخلی آنها است.

به گفته سازمان ملل، امروزه بیش از 24 میلیون نفر در یمن - بیش از 80 درصد جمعیت - به کمک های بشردوستانه و حفاظت نیاز دارند. این درگیری همچنین زیرساخت‌های کشور را به هم ریخته، فروپاشی اقتصادی را تشدید کرده و به آوارگی گسترده منجر شده است.

یکی از مقامات ارشد حوثی در مصاحبه ای با بی بی سی عربی در پاسخ به این سوال که چرا گروه شورشی به درگیری خارجی در میان مشکلات داخلی یمن واکنش نشان می دهد، پاسخ داد که کشورهای غربی با حمایت از اسرائیل همین کار را انجام می دهند. او در این باره گفت:  آیا بایدن با نتانیاهو همسایه است؟ آیا آنها در یک آپارتمان زندگی می کنند؟ آیا رئیس جمهور فرانسه نیز در یک طبقه با نتانیاهو یا  نخست وزیر بریتانیا در همان ساختمان با بی بی زندگی می کند؟

محمد علی الحوثی این ادعا که گروه او به دنبال کسب محبوبیت با حملات دریای سرخ است را رد کرده و به بی بی سی عربی می گوید: این عملیات از نظر ما وظیفه ما نسبت به اسلام و دین ما است.

احمد نقی، تحلیلگر ارشد یمن در گروه بین المللی بحران می گوید: «حوثی‌ها می‌خواستند پیامی بفرستند: ما گروهی هستیم که بیشتر از همه به غزه متعهد هستیم، نه فقط در کلام، بلکه در عمل.»

ندوه الدوسری، عضو غیر مقیم موسسه خاورمیانه در واشنگتن دی سی، از زاویه دیگری به این بحث نگاه کرده و می گوید:  این امکان وجود دارد که حوثی ها بخواهند ایالات متحده را به یک جنگ مستقیم بکشانند. آنها پس از جنگ هشت ساله با ائتلاف تحت حمایت عربستان سعودی در یمن، «با اعتماد به نفس بیشتری ظاهر شدند» و «سعودی‌ها را مجبور کردند که ناامیدانه به سراغ آنها بیایند.»

در حالی که بعید است که جنگ با ایالات متحده یمنی ها را در پشت حوثی ها متحد کند، زیرا درگیری در این مقیاس برای جمعیتی که از قبل رنج می برند ویرانگر خواهد بود.  با وجود پیامدهای بالقوه برای یمنی ها در داخل، حوثی ها از درگیری با ایالات متحده و متحدانش استقبال کرده اند.

محمد علی الحوثی هفته گذشته در حساب کاربری خود در شبکه ایکس ( تویئتر سابق ) نوشت:  ایالات متحده و بریتانیا باید درک کنند که ما در زمان تلافی قرار داریم و مردم ما تسلیم شدن را نمی دانند.

این مقام حوثی همچنین خطر انتقام‌جویی اسرائیل را کوچک شمرده و ادعا کرد که اسرائیل تصویر نادرستی از ارتش خود در اذهان عمومی ایجاد کرده است.

توماس جونو در این باره می گوید: «حوثی‌ها احساس غرور می‌کنند، زیرا نه تنها از سال‌ها بمباران عربستان سعودی جان سالم به در برده‌اند، بلکه بسیار قوی‌تر هم ظاهر شده‌اند. بنابراین آنها احتمالاً معتقدند که می توانند از حملات ایالات متحده نیز جان سالم به در ببرند و از این وضعیت هم برای منفعت سیاسی استفاده کنند.»