بیان گروسی در ابراز خواسته‌هایش از ایران در سفر اخیر دیپلماتیک‌تر بود؛ اما تحول ملموسی رخ نداد

کوروش احمدی تحلیل‌گر مسائل دیپلماتیک در خصوص ارزیابی خود از دیدارهای گروسی در جریان سفر به ایران، گفت: فکر می کنم اگر منتظر نتیجه ملموس و مشخصی از این سفر بوده‌ایم، نباید خیلی از نتیجه سفر راضی باشیم؛ چراکه با توجه به صحبت‌های طرفین به نظر نمی‌رسد که سفر دارای نتیجه مشخص و ملموسی بوده باشد.

به گزارش ایلنا، بخش هایی از گفت و گوی احمدی را در ادامه می خوانید:

 

• با این حال فکر می‌کنم با توجه به شرایط عمومی و جوی که در ماه‌های قبل از سفر بین ایران و آژانس حاکم بوده، صرف انجام سفر برای طرفین مفید و مثبت بوده است. در جریان این سفر طرفین امکان یافتند تا از نگرانی‌ها و خواسته ها و انتظارات یکدیگر مطلع شوند و به درک موقعیت دشوار یکدیگر در شرایطی که با طیفی از بحران ها در اروپا و خاورمیانه مواجه هستیم، نزدیک شوند. 
• به یاد داریم که در جریان سفر قبلی گروسی به ایران در اسفند ۱۴۰۱ بیانیه مشترکی بین طرفین مذاکره و صادر شد. قرار شد که طرفین بر اساس آن برخی موضوعات پادمانی مانند قضیه آن دو سایت ادعایی را مورد توجه و رفع و رجوع قرار دهند. بعد از آن نیز گزارش‌هایی در مورد نصب و راه اندازی مجدد برخی از تجهیزات نظارتی آژانس در مراکز هسته‌ای ایران انتشار یافت.
• با این حال آژانس در مراحل بعدی مدعی شد که توافق حاصله به طور کامل اجرا نشده و خواستار اجرای آن بود. در سپتامبر گذشته هم آژانس مدعی لغو ویزای برخی از بازرسان آژانس شد و طی این مدت خواستار اجازه به آنها برای ادامه کار بود. در گزارش سپتامبر آژانس نیز ادعا شده بود که ایران در ارتباط با مسائل پادمانی مربوط به سه سایت ادعایی همکاری نکرده است.
• با توجه به این سابقه باید به اظهارات گروسی در مصاحبه در اصفهان توجه کرد. وی در این مصاحبه از «کند شدن» روند اجرای آن بیانیه مشترک در اسفند ۱۴۰۱ گفت و اعلام کرد که در مذاکره با مقامات ایرانی تدابیر مشخص، ملموس و عملی برای پیشرفت کار پیشنهاد کرده است.
• لذا به نظر می‌رسد که گروسی این بار نیز با بیانی دیپلماتیک‌تر همان خواسته‌هایی را که در خارج از ایران به طور واضح‌تر مطرح می‌کرد، بیان کرده است. اینکه کار چگونه پیش خواهد رفت بستگی به موضوعات مهم‌تر سیاسی و امنیتی که این روزها در دستور کار ایران و دولت‌های ذی ربط قرار دارد، خواهد داشت. 
• همانطور که گفتم سفر گروسی بیشتر از نظر تبادل نظر و تلاش طرفین برای حفظ رابطه دوستانه و درک یکدیگر معنی دارد و اظهارات طرفین حاکی از اینکه توافقات ملموس و مشخصی در جریان آن حاصل شده باشد، نیست. لذا ممکن است تا آینده قابل پیش بینی شرایط بین ایران و آژانس به همین صورتی که در سال گذشته جریان داشته، ادامه یابد و شاهد تحول خاصی نباشیم. در واقع گشایش در کار رابطه ایران و آژانس ممکن است فرع بر مسائل اصلی‌تر و مهم‌تر یعنی مسائل سیاسی و امنیتی در اروپا و در خاورمیانه باشد.
• من تخصص و اطلاعی در ارتباط با موضوعات در دستور کار این کنفرانس ندارم و نمی‌توانم اظهارنظری در مورد آن بکنم. اما فکر می‌کنم که صرف شرکت گروسی در آن کنفرانس مهم است و باید آن را دستاوردی برای سازمان انرژی اتمی ایران به شمار آورد چراکه بر خلاف تبلیغات و میل رسانه‌ها و برخی اندیشکده‌های غربی، شرکت گروسی در این کنفرانس می‌تواند در حکم تایید برنامه‌های صلح آمیز هسته‌ای در ایران باشد.
• این موضوع که در بند دوم از سه بندی که در بیانیه مشترک ایران و آژانس در مارس ۲۰۲۳ منتشر شد، مورد اشاره قرار گرفته است. در بند مذکور گفته شد که ایران برای همکاری و ارائه اطلاعات بیشتر و دادن دسترسی به کارشناسان آژانس در ارتباط با "موضوعات پادمانی مرتبط به سه محل" اعلام آمادگی کرده است. لذا ایران در این رابطه قبلا اعلام آمادگی کرده بود.
• اما آژانس در گزارش های خود در ادامه مدعی بوده که ایران همکاری لازم را انجام نداده است. تا آنجا که از اظهارات علنی مقامات ایرانی و گروسی در جریان سفر اخیر بر می آید، توافق یا قرار تازه ای در این رابطه شکل نگرفته و قرار همان است که در اسفند ۱۴۰۱ مشخص شده است. اینکه چه پیشرفتی ممکن است حاصل شود، طبعا بستگی به عوامل متعدد خواهد داشت که بخشی از آنها جنبه فنی و حقوقی دارد و بخشی دیگر نیز به تحولات سیاسی و امنیتی در منطقه بستگی خواهد داشت.