دولت جدید ایران با پیروزی احتمالی ترامپ در آمریکا چه خواهد کرد؟

حدیث روشنی- اولین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ ایالات‌متحده امریکا با حضور «جو بایدن» نامزد حزب دموکرات و رییس‌جمهور مستقر و «دونالد ترامپ» نامزد حزب جمهوری‌خواه بامداد جمعه به میزبانی شبکه سی‌ان‌ان در آتلانتا برگزار شد. روزنامه «گاردین» در تحلیل و ارزیابی خود از این مناظره چهار نکته برجسته آن را عملکرد ضعیف جو بایدن، دروغگویی‌های مکرر دونالد ترامپ، برجسته شدن دوپارگی و شکاف در ایالات‌متحده امریکا و پرونده ارتباط غیراخلاقی ترامپ با بازیگر فیلم‌های مستهجن می‌داند. این روزنامه انگلیسی نوشته است: «جو بایدن که ظاهرا مثل مریض سرماخورده بود، در طول مناظره به تته پته افتاد و نتوانست عملکرد شسته‌رفته‌ای داشته باشد. ترامپ که یک دروغگوی قهار است بارها دروغ گفت و از جواب دادن به سوال‌های سخت طفره رفت.» گاردین درباره عملکرد ضعیف بایدن نوشته است: «رییس‌جمهور امریکا هر چند تئوری‌های توطئه راستگرایانه درباره مصرف کردن داروهای تقویتی قبل از مناظره را به سخره گرفت اما عملکرد او در مناظره همراه با انرژی و لحن صدای پایین و صحبت‌های آشفته و در هم بود و نتوانست نگرانی‌ رای‌دهندگان حامی او در‌خصوص سن بالا و شایستگی‌اش برای ریاست جمهوری را کاهش دهد.» گاردین همچنین اشاره کرد ترامپ به عنوان کسی که در زمان ریاست‌جمهوری خود دروغ‌های زیادی گفت در این مناظره نیز تلاش کرد دروغ‌های مکرر و حقایق تحریف شده را به خورد رای‌دهندگان امریکایی بدهد.

نتایج تازه‌ترین نظرسنجی شبکه خبری سی‌ان‌ان که پس از مناظره زنده تلویزیونی بین جو بایدن و دونالد ترامپ برگزار شد، نشان می‌دهد اکثر ناظران دونالد ترامپ را پیروز نخستین مناظره انتخاباتی در فرصت حدودا 4 ماه تا مشخص شدن رییس کاخ سفید می‌دانند. براساس این نظرسنجی، 67درصد ناظران اعلام کردند دونالد ترامپ عملکرد بهتری در این مناظره داشته و تنها 33 درصد موافق عملکرد بایدن در مناظره بودند.

مناظره مهم انتخاباتی ترامپ و بایدن بعد از انتشار نتایج نظرسنجی‌هایی که انجام شد گمانه‌زنی‌ها مبنی بر افزایش شانس پیروزی ترامپ را تقویت کرد. شاید هیچ کشوری به اندازه ایران به ویژه در شرایط کنونی که درگیر انتخابات ریاست‌جمهوری هستیم انتخابات امریکا را دنبال نمی‌کند.

انتخابات در ایران به مرحله دوم کشیده شد و همچنان باید بر‌مبنای نظرسنجی‌ها نتایج آن را پیش‌بینی کرد. مسعود پزشکیان به عنوان نامزد جبهه اصلاحات به عنوان نفر اول در رقابت با سعید جلیلی به عنوان نامزد جبهه پایداری به مرحله دوم انتخابات راه یافتند. آنچه که مسلم است بحث‌های مطرح شده در مناظرات انتخاباتی بود که نشان از برنامه‌های نامزدهای راه یافته به مرحله نهایی انتخابات است. از جمله این برنامه‌ها در حوزه سیاست خارجی بود. در طول سال‌های اخیر تجارب دولت‌های متفاوتی که در راس کار و البته از جریان‌های مختلفی روی کار آمده بودند را شاهد بودیم. و به نظر می‌رسد دشوار نیست که سیاست خارجی هر دو نامزد راه یافته به مرحله دوم را ارزیابی کرد. اما مهم است که بتوان با تحلیل شرایط موجود در نظام بین‌الملل و به ویژه کشورهایی که بر اثر سیاست‌های تنش‌زا در روابط با ایران، کشور را متحمل هزینه‌هایی خواهند کرد سناریوهای مختلفی را برای ماه‌ها و سال‌های آینده پیش‌بینی کرد. البته که کاهش این هزینه‌ها بیش از هر مبحث دیگری در شرایط فعلی موضوعیت دارد.

گفتنی است منطقه و تحولات اخیر نیز از این شرایط متاثر خواهد شد. از جمله تحولات مهم منطقه که به نظر می‌رسید مستقیما تحت تاثیر دو انتخابات مهم ایران و امریکا خواهد بود جنگ غزه و اسراییل و حمله احتمالی اسراییل به لبنان است که بنابر ادعای برخی تحلیلگران این جنگ در واقع رویارویی ایران و امریکا است. کما اینکه ایران در واکنش به این حملات احتمالی در هشداری جدی بر ورود مستقیم به درگیری مستقیم اسراییل و لبنان تاکید کرده است.در همین رابطه روزنامه اعتماد با امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل امریکا و محمدعلی سبحانی سفیر اسبق ایران در لبنان گفت‌وگو کرده است.

ابوالفتح در پاسخ به این سوال که در صورت پیروزی ترامپ با لحاظ کردن نتایج احتمالی انتخابات ریاست‌جمهوری که حالا به دور دوم کشیده شده، چه سناریوهایی در باب تعامل تهران و واشنگتن مطرح است، گفت: من احتمال می‌دهم که اگر ترامپ وارد کاخ سفید شود مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا که در وین برگزار می‌شد و در بازه‌ای از زمان مدیریت آن توسط تیم آقای عراقچی انجام شد و در بازه‌ای دیگر توسط تیم تحت رهبری آقای باقری کنی، به پایان خواهد رسید.هرچند هیچ کدام از رایزنی‌های غیر رسمی بعد از برجام و در دوران ریاست بایدن به نتیجه نرسیده‌اند.

محمدعلی سبحانی، سفیر پیشین ایران در لبنان معتقد است در این شرایط دشوار باید دولتی روی کار باشد که بتواند بازوی جدی برای مردم ایران و مانع جنگ و تحریم و درگیری باشد. به این دلیل که ممکن است در آینده دوباره شرایط دشوار دولت دوازدهم پیش آید و باید حتی بتواند نقش مثبتی را هم در مسائل کشور و تحریم‌ها ایفا نماید و همچنین در مسائل منطقه.

در ادامه مشروح گفت‌وگو با امیرعلی ابوالفتح و محمدعلی سبحانی را می‌خوانید: 

*ارزیابی شما از اولین مناظره جو بایدن و دونالد ترامپ که در بامداد جمعه گذشته برگزار شد چیست؟ مناظره حول چه محورهایی بود؟ نظر شما درباره بازخوردها از این جدال چه بود؟

مسلم بود که چه موضوعاتی در این مناظره مورد بحث قرار می‌گیرند یعنی هر آنچه که برای رای‌دهندگان امریکایی حائزاهمیت است؛ بحث معیشت، تورم، اقتصاد، مالیات‌ها، امنیت مرزها، مهاجران غیرقانونی، اختیارات ایالتی، دادگاه ها، سیاست خارجی و جنگ اوکراین، جنگ غزه، ایران، کره‌شمالی و... همه اینها مواردی هستند که در مباحث سیاسی و اجتماعی در امریکا مورد توجه است که در این مناظره به آنها پرداخته شد. از پیش از مناظره نیز مشخص بود که احتمالا بایدن نمی‌تواند از پس ترامپ بربیاید، اما آن چیزی که اهمیت پیدا کرد این بود که میزان ناتوانی رییس‌جمهور مستقر در برابر رییس‌جمهور سابق تقریبا بهت‌آور بود و شوک بزرگی را به حامیان و حزب دموکرات و سران حزب وارد کرد. یک طرف این مناظره ترامپ بود که در سلامت کامل و با شیوه‌ای تهاجمی وارد شده بود و به لحاظ جسمی هم ظاهرا قدرتمند بود و در طرف مقابل رییس‌جمهور مستقر نیز بسیار مریض احوال و ناتوان که جملاتی نامفهوم را بر زبان می‌آورد و بدتر از آن هم صحنه خروج او از استیج مناظره بود. یکی از نامزدها یعنی ترامپ خیلی راحت از استیج به پایین آمد و مانند یک پیرمرد سرحال در سن 76 سالگی و در آن سوی استیج پیرمردی که آن‌قدر ناتوان بود که همسرش به کمک او رفت تا بتواند از پله‌ها پایین بیاید.

از همین رو تصویر یک فرد مریض‌احوال و بی‌رمق که در آستانه زوال عقل نیز قرار دارد برای حامیانش ترسیم شد. این موضوعات چیزی بود که اهمیت این مناظره را افزایش دادو در حقیقت حاشیه مناظره بر متن و محتوای آن غلبه پیدا کرد و دموکرات ها اصلا تصور نمی‌کردند؛ هرچند که تمرین هم کرده بودند و گفته بودند که در کمپ دیوید چندباری تمرین مناظره کرده بودند اما شاید کمتر کسی می‌توانست تصور کند چنین تصویری از عملکرد شکست‌خورده بایدن به نمایش گذاشته شود.

*فکر می‌کنید با اقدام خاصی از‌سوی دموکرات‌ها در این خصوص مواجه شویم؟ آیا آلترناتیوی برای این عملکرد ضعیف بایدن خواهند داشت؟

براساس قانون حزب دموکرات تا روز کنوانسیون ملی که حزب از جو بایدن دعوت می‌‌کند که نامزدی حزب را در انتخابات 2024 بپذیرد اگر بایدن اراده کند امکان جایگزینی وجود دارد به شرط اینکه خود او به این کار اقدام کند یعنی نه می‌توانند کودتا کنند و نه قادرند او را برکنار کنند. خود او به هر دلیلی باید تصمیم بگیرد حالا اینکه با مشاورانی هم مشورت کند یا خیر در هر صورت تصمیم می‌گیرد از انتخابات کناره‌گیری کند و در این صورت برای او جایگزین معرفی می‌کنند. اگر این اتفاق بعد از 19 آگوست رخ دهد برای آن هیچ دستورالعملی وجود ندارد. اولین مساله این است که بایدن خود مدعی شده است من غرور دارم، چرا‌که بعد از این مناظره به کارولینای شمالی یا جنوبی رفت و گفت که من در انتخابات خواهم ماند و قصدی بر کناره‌گیری ندارم و تا‌کنون هم کناره‌گیری نکرده است، بنابراین فرضیه کنار کشیدن بایدن از ماراتن انتخابات فعلا منتفی است. او را نمی‌توانند عزل هم کنند اما اگر فرض را هم بر این بگذاریم که کنار بکشد البته با میل و اراده خودش، مشکل بعدی اینجاست که چه کسی جای او را بگیرد به این دلیل که انتخابات مقدماتی برگزار شده است و بایدن نیز حدود 4 هزار رای در کنوانسیون حزب دموکرات به دست آورده و این 4 هزار نفر باید تصمیم بگیرند که به چه کسی می‌خواهند رای دهند. منطقی‌ترین جایگزین او معاونش کامالا هریس است که او هم اصلا محبوبیتی ندارد و افراد دیگری هم قصد دارند که وارد این رقابت شوند در‌حالی که فصل انتخابات مقدماتی به پایان رسیده است. شاهد نوعی جنگ داخلی در درون حزب دموکرات خواهیم بود به این دلیل که جناح‌های مختلفی وارد کشمکش‌هایی خواهند شد که هرکدام نماینده خود را داشته باشند و به کاخ سفید بفرستند و در درون حزب هم جناح‌ها و جریان‌های مختلفی از مسائل جغرافیایی و نژاد گرفته تا خط فکری و ایدئولوژیک میان آنها، این اختلافات‌ وجود دارد حتی یک جریان محافظه‌کار در درون حزب دموکرات تهدید کرده است که اگر بایدن کنار برود یا اینکه او را مجبور به کناره‌گیری کنند کار را به شکایت خواهند رساند تا جایی که اجازه ندهند نام نامزد بعدی در برگه رای قرار بگیرد. یعنی در چنین فضای ملتهب و پرآشوبی حتما حزب جمهوری‌خواه و مشخصا ترامپ از فرصت بیشتری برای پیروزی برخوردار می‌شود، بنابراین خیلی بعید است مگر اینکه بایدن واقعا به لحاظ جسمی در مرحله‌ای قرار بگیرد که سران حزب چاره‌ای نداشته باشند که برای بایدن جایگزین معرفی کنند. بایدن از حمایت سران حزب برخوردار است هرچند که احساس خطر می‌کنند اما معتقدند که ورود به مرحله بعدی ریسک بالاتری دارد تا اینکه بخواهند با این بایدن رقابت را ادامه دهند. از این جهت من تصور نمی‌کنم تا 3 یا 4 ماه آینده بایدن از گردونه رقابت‌ها کنار بکشد مگر اینکه سکته کند یا اینکه به کما برود یا اینکه درگیر شرایطی شود که اصلا نتواند صحبت کند، در کل از این شرایطی که الان قرار دارد دچار ناتوانی شدیدتری شود شاید در آن صورت کنار برود. در چنین شرایطی بحث جایگزینی‌اش مطرح خواهد شد.

*تحلیل شما از نحوه ورود و پرداختن هردو نامزد به موضوع ایران در این مناظره چیست؟

واقعیت این است که حرف جدیدی درباره ایران زده نشده. ترامپ مجددا قلدرمآبانه آمد و نمایش داد و دوباره این ادعا را تکرار کرد من شهید قاسم سلیمانی را ترور کردم و ایران در زمان ریاست‌جمهوری من فقیر بود. اگر من رییس‌جمهور بودم حماس به اسراییل حمله نمی‌کرد چون حماس مورد حمایت ایران است و ایران ورشکسته شده بود و پولی نداشت و این اتفاقات اخیر تقصیر بایدن است و دولت بایدن به ایران اجازه داده که بتواند درآمدزایی کند و حماس را تحریک کند و جنگ راه بیندازد. صحبت‌های بایدن نیز این‌گونه بود که ترامپ خیلی متوهم و از سیاست چیزی سر در نمی‌آورد و دروغ می‌گوید و... هر چند که بایدن به جزییات ورود نکرد که مثلا ما تحریم های ایران را شش برابر کردیم. این صحبت‌ها را بلینکن، وزیر خارجه امریکا در جلسه استماع سنا خطاب به تد کروز گفت، چراکه تد کروز از او انتقاد کرد که شما چرا اجازه دادید ایران بتواند 2 میلیون بشکه نفت بفروشد و توانسته حدود 150 میلیارد دلار یا 80 میلیارد دلار درآمد داشته باشد و او هم در پاسخ گفت ما هرکاری توانستیم کردیم تحریم‌ها را ادامه دادیم. ایرانی‌ها باهوش هستند و راه‌های دور زدن تحریم را بلدند؛ این دیدگاه دولت بایدن در برابر انتقاداتی است که به آنها می‌شود مبنی بر اینکه شما پیچ‌های تحریم ایران را شل کردید آنها در مقابل می‌گویند نه ما تا آنجایی که توانستیم اصطلاحا این پیچ‌ها را محکم کردیم و حتی تعداد تحریم‌ها را نیز افزایش دادیم، اما ایران توانمند است. البته این مواردی که عرض کردم مواضع دولت بایدن است که در مناظرات به آنها اشاره‌ای نکرد. از سوی ترامپ نیز حرف جدیدی زده نشد و همان ادعاهای تکراری مجددا تکرار شد، اینکه من اگر با ایران به توافق می‌رسیدم و اجازه نمی‌دادم که قدرتمندتر شود و این ادعاها را قبل‌تر نیز در کمپین خود زده بود و موضوع جدیدی را مطرح نکرد.

*انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به مرحله دوم رفت و از الان تا روز اعلام نتایج هر سناریویی در رابطه با پایان انتخابات و اعلام نام نامزد پیروز وجود دارد. اگر فرض را بر این بگذاریم که شانس با جریان راست در کشورمان باشد و بتوانند به پاستور بروند آیا شاهد اتفاقات خاصی با توجه به شانس بالای ترامپ در امریکا، خواهیم بود؟ چه سناریوهایی در این خصوص قابل تصور است؟

تحریم‌های امریکا ادامه دارد یعنی فارغ از اینکه چه کسی رییس‌جمهور باشد این تحریم‌ها ادامه دارد کم که نمی‌شود بیشتر نیز خواهد شد. اگر هم به لحاظ کیفی اهمیتی نداشته باشند اما به لحاظ عددی بیشتر خواهند شد. در کارتابل خزانه‌داری امریکا هم این موارد موجود هست ماهانه چند نفر شخص حقیقی و شرکت‌های مختلف را تحریم می‌کنند. از طرفی دیگر مذاکرات غیرمستقیم هم ادامه ندارد. چه بسا من احتمال می‌دهم که اگر ترامپ وارد کاخ سفید شود مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا که در وین برگزار می‌شد که بخشی از آنها را تیم آقای عراقچی انجام داد و بخشی را نیز تیم آقای باقری، به پایان برسد، به این دلیل که اگر ترامپ روی کار بیاید او قاتل شهید سردار قاسم سلیمانی است و این اقدام پای او نوشته شده و ممکن است نظام به این جمع‌بندی برسد که به هر قیمتی با قاتل شهید سردار سلیمانی مذاکره نکند و مذاکرات غیرمستقیم هم نخواهیم داشت. من این را دقیق نمی‌دانم. احتمال اینکه مکانیسم ماشه فعال شود، وجود دارد، خواه آقای جلیلی رییس‌جمهور باشد خواه آقای پزشکیان. در اکتبر 2025 قطعنامه 2231 منقضی خواهد شد و اگر تا آن زمان توافقی نسبی حاصل نشود دیگر همه چیز از دست‌ها در رفته است و تحریم‌های سازمان ملل باز خواهد گشت، به همین دلیل ممکن است آنها به هر بهانه‌ای مکانیسم ماشه را فعال کنند و تنش‌ها میان ایران و امریکا افزایش پیدا می‌کند. از همین رو اینکه چه کسی وارد پاستور می‌شود، نمی‌تواند در باب روابط ایران با امریکا و مباحث کلان میان دو بازیگر تغییرات معناداری را ایجاد کند. یک استمراری در سیاست خارجی ایران به ویژه حول موضوع مناسبات با امریکا و موضوع هسته‌ای به دلیل ساختار قانون اساسی ایران وجود دارد که تغییر دولت‌ها تحولات معناداری را ایجاد نمی‌کند. همان راهی که دولت آقای رییسی رفت در بحث کلان همان راهی بود که آقای روحانی رفت. دولت بعدی نیز چه دولت آقای جلیلی چه دولت آقای پزشکیان ادامه‌دهنده همان راهی است که از زمان آقای روحانی شروع شد و مقدمات آن از زمان آقای احمدی‌نژاد تعریف گشت. من نمی‌خواهم صفر و صدی به این موضوع نگاه کنم اما آن تغییری که مردم انتظار دارند مثلا یکی از دو نامزدها بیاید تحریم برداشته شود و رونق ایجاد شود و منابع مسدودی آزاد شود و شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری به ایران بیایند و از آن طرف جنگ می‌شود و امریکا لشکرکشی می‌کند و به ایران حمله کند، این‌گونه نخواهد بود.

محمدعلی سبحانی، سفیر پیشین ایران در لبنان:

دولت عمل‌گرا می‌تواند به تحریم‌ها پایان دهد

*ارزیابی شما از مناظره بایدن و ترامپ و نحوه ورود طرفین به مسائل منطقه با در‌نظر گرفتن متغیرهای مهمی که در این خصوص وجود دارد مانند جنگ اسراییل و غزه و حمله اسراییل به لبنان که البته این موضوع واکنش ایران را به دنبال داشت و... چیست؟

هر چند که درباره مسائل منطقه بحث‌های زیادی مطرح نشد، فقط در این خصوص بحث شد که ترامپ مدعی بود بایدن باعث شد ایران بتواند درآمدزایی کند و بتواند حماس را در مقابل اسراییل تقویت کند و اگر من بودم اجازه این کار را نمی‌دادم و بایدن نیز مدعی شد من هم فشارها را روی ایران ادامه دادم. هر دو نامزد هم موفقیت‌هایی داشتند و هم اینکه سعی کردند در مقابل یکدیگر اشتباهاتی نداشته باشند یا به اتهاماتی که به یکدیگر می‌زدند پاسخی منطقی دهند. خیلی مناظره جنجالی را شاهد نبودیم. ارزیابی شخصی من این است که بایدن موفق‌تر از ترامپ ظاهر شد به این علت که جمهوری‌خواهان در کمپین آقای ترامپ روی ناتوانی جسمی آقای بایدن مانور داده بودند که ایشان به شکل دیگری ظاهر شد. گویی هردو در عین حال که پیر هستند فعال نیز هستند. موضوعی که جمهوری خواهان روی آن به‌شدت تبلیغ کردند و بایدن را بارها به تمسخر گرفتند، سن او است و به نظر می‌رسد بایدن در این مرحله به این حواشی پاسخ داد. در سایر موارد به نظرم صحبت‌های جدیدی مطرح نشد. همان بحث‌های تکراری مجددا مطرح شد و در واقع نکات تازه‌ای گفته نشد، بنابراین ورود هر دو نامزد به مسائل ایران و منطقه ورودی معقول بود که ریسک‌بردار نبود.

*البته براساس نظرسنجی‌ها شانس ترامپ برای پیروزی بالاتر بود و این‌گونه مطرح شد که ادعاهای آنها مبنی بر زوال عقل بایدن واقعیت داشت و اینک حدودا 67درصد عملکرد ترامپ را قوی‌‌تر می‌دانستند.

بله، اما به این جمله دقت داشته باشید که فضای کلی امریکا تحت تاثیر تبلیغات گسترده‌ای است که بی‌تاثیر از رفتارهای مبهم بایدن در گذشته نیست، ظاهرا شرایط جسمی و سلامتی او به گونه‌ای بود که من شخصا احساس می‌کنم نسبت به آن توقعی که از او می‌رفت بهتر ظاهر شد.

*با توجه به برگزاری مرحله دوم انتخابات در جمعه 15 تیر که با دو نامزد از دو جریان متفاوت مواجه هستیم. با فرض اینکه در ایران نامزدی از جریان راست روی کار بیاید و در امریکا نیز ترامپ به کاخ سفید ورود کند، چه اتفاق مهمی را می‌توانیم شاهد باشیم؟ هم در روابط دو کشور و در منطقه نیز تحولات به چه سمت و سویی خواهد رفت؟

کسی نیست که این موضوع را نداند روی کار آمدن یک دولت افراطی در امریکا و همین‌طور به دست گرفتن دولت توسط جریان راست در ایران امکان توافق ایران و امریکا را که هم‌اکنون موردنظر مردم ایران است، سخت‌تر می‌کند. به این معنی که تجربه و واقعیت‌های میدانی نشان داده است و اگر بخواهیم به نظر عقلا در این خصوص استناد کنیم این است که هم در امریکا و هم در ایران اگر دولت‌هایی معتدل روی کار باشند یعنی در ایران اصلاح‌طلبان در دولت باشند و در امریکا بایدن نیز پیروز شود این موضوع می‌تواند روند کاهش مشکلات را در مسیر همواری قرار دهد که البته این بهترین حالت است. حالت دیگر احیانا سرکار بودن اصلاح‌طلبان در ایران و مواجهه با ترامپ در امریکاست که در این حالت نیز روند اقدامات تند ترامپ علیه ایران دچار اشکالاتی خواهد شد. هر چند که ممکن است گفته شود که این اتفاق قبلا هم رخ داده است. مثلا ترامپ و امریکایی در زمانی که جورج بوش بر سر کار بود عکس این فرضیه را نشان می‌دهد اما واقعیت این است که ما نمی‌توانیم همه شرایط را نادیده بگیریم و آن وقت نظر بدهیم. به نظر می‌آید که حضور آقای جلیلی و ترامپ در مقابل یکدیگر کار را برای رسیدن به یک توافق سخت‌تر خواهد کرد. در همین حد می‌‌توان با تاکید درمورد آن صحبت کرد. البته که هر گفت‌وگویی بستگی به شرایط و زمینه‌های آن دارد. سابقه آقای جلیلی نشان می‌دهد که حتی وقتی رهبری هم به ایشان اختیاراتی می‌دهد او از این اختیارات برای از‌سرگیری برجام استفاده نمی‌کند یا همین گفت‌وگوهایی که در حال صورت گرفتن است، ممکن است زمینه‌هایی وجود داشته باشد که این موضوع می‌تواند این زمینه‌ها را دچار مشکل کند. دیدگاه‌های تند آقای جلیلی برای روابط خارجی ایران مخاطرات زیادی خواهد داشت.

*رویارویی ایران با دولتی از جریان راست با امریکایی که تحت سیطره جمهوری‌خواهان است در منطقه چگونه خواهد بود؟

همه چیز در منطقه معلق مانده است. اسراییلی‌ها هر کاری که می‌توانستند کردند در شرایط کنونی فرضیه رویارویی اسراییل و حزب‌الله پررنگ‌تر شده و گفته می‌شود این جنگ زمینه‌ساز رویارویی ایران و امریکا خواهد شد. با این همه باید گفت که با مدیریت بسیار خوب می‌توان جلوی این جنگ و درگیری را گرفت. می‌خواهم بگویم حضور دولتی عقلانی و منطق‌گرا و دولتی که دارای وحدت و گفت‌وگوی ملی در درون خود است، می‌تواند بازوی جدی برای مردم ایران و مانع جنگ و تحریم و درگیری شود. چنین دولتی می‌تواند نقش مثبتی را هم در مسائل کشور و تحریم‌ها ایفا نماید و همچنین در مسائل منطقه. مثالی را برای شما عرض کنم. من زمان آقای خاتمی در لبنان سفیر بودم. می‌دانید که لبنان در منطقه به عنوان یک نقطه محوری برای مباحث مقاومتی است. آن زمان هم مانند امروز درگیری‌های اسراییل و نیروهای مقاومت وجود داشت. آن زمان هم اختلافات و اتفاقاتی رخ می‌داد اما نقش ایران ضمن اینکه یک نقش کاملا حمایتی بود نقشی بود که به گونه ای برای حل مشکل فرصت‌های بی‌نظیری را ایجاد می‌کرد. زمانی که آقای کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل بود زمانی که در جنوب لبنان درگیری شدید رخ داد وزیر وقت به بیروت آمد و در سفارت ایران با آقای کوفی عنان دیدار و نشست داشتند و با یکدیگر مشکل را فیصله دادند وحتی آقای کوفی عنان درخواست ملاقات با دبیر‌کل حزب‌الله را داد و ملاقات نیز انجام شد. جایگاه مقاومت در زمینه سیاسی و بین‌المللی نیز ارتقای قابل‌توجهی پیدا کرد. در شرایط کنونی ما می‌توانیم با سیاست‌های عاقلانه منافع خود را محقق کنیم یا با سیاست‌های تند برای مردم هزینه بتراشیم. تحریم‌ها محصول تندروی‌های دولت احمدی‌نژاد است. دولت روحانی هم در این خصوص در جاهایی موفق بود و در جاهایی هم موفق نبودند، اما دولت احتمالی آقای پزشکیان؛ به عقیده من می‌تواند بسیار بسیار موثرتر عمل کند. او باید کاری کند که فرصت‌های گفت‌وگو بیشتر نمود داشته باشد و رقبای ایشان از فرصت صحبت می‌کنند. بالاخص در شرایطی که نگاه آنها به شکلی است که منافع ملی را قربانی خواسته‌های گروهی خود کرده‌اند. نمونه آن شرایط 6 ماه قبل از انتخابات 1400 بود که همه چیز برای امضای برجام و عادی شدن و تغییر ریل فراهم بود اما توافق حاصل نشد. در عرصه روابط خارجی مهم این است که ما بتوانیم از فرصت‌ها استفاده کنیم اما دوستان شعار استفاده از فرصت را می‌دهند اما فرصت‌ها را برای ما از بین بردند و یقینا از آن سو هم دونالد ترامپ فردی است که سیاست‌های تنش‌زا را در پیش خواهد گرفت و این بستگی به تصمیم‌های نظام دارد.البته شرایط به گونه‌ای است که کسی مخالف وجود روند مثبت در روابط بین‌المللی کشور نیست و همگی از بهبود روابط صحبت می‌کنند، خیلی طبیعی است که دولتی عقل‌گرا و منطق‌گرا و با قدرت و صلابت و هم متکی بر نیروهای مردمی و هم متکی بر سایر توانمندی‌های کشور بتواند وارد مذاکره شده و منافع ایران را تامین کنند.