چالش‌های دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم؛ پزشکیان و چهار بزنگاه حساس

حدیث روشنی- پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری با توجه به مواضع این چهره میانه‌رو در ارتباط با مسائل خارجی موجب شده تا گمانه‌زنی‌ها در باب رویکرد دستگاه دیپلماسی تحت هدایتش افزایش یابد، بالاخص آنکه رییس‌جمهوری منتخب‌خواه در جریان مناظره‌ها یا بعد از آن بر تعامل با غرب جهت پایان دادن به تحریم‌های اعمالی تاکید داشت. این گزاره در کنار سایر مولفه‌های دیگر و همچنین با لحاظ کردن شرایط حاکم بر منطقه و جهان قابل تامل است و موجب شده بسیاری از ماموریت دشوار رییس‌جمهور بنویسند. به باور گروهی از تحلیلگران، پزشکیان در شرایطی مراسم تحلیف خود را برگزار می‌کند که خاورمیانه درکشاکش رویارویی میان اسراییل با حماس، حزب‌الله و سایر اعضای محور مقاومت قرار دارد، ایالات‌متحده خود را برای بازگشت احتمالی ترامپ آماده کرده و اروپا نیز اخیرا تحولات تازه‌ای را تجربه کرده است. در چنین شرایطی اگر بخشی از مخالف‌خوانی‌های داخلی را فاکتور بگیریم، پزشکیان مسیر دشواری را پیش رو دارد؛ تعامل با جهانی چند پاره طبیعتا می‌تواند چالش‌هایی را برای او ایجاد کند. به همین بهانه و با هدف بررسی رویکرد احتمالی رییس‌جمهوری منتخب در ارتباط با تحولات نظامی بین‌الملل، «اعتماد» با امیر علی ابوالفتح، کارشناس مسائل امریکا، رحمن قهرمانپور، کارشناس مسائل بین‌الملل، صابر گل عنبری، کارشناس مسائل منطقه و حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر امور سیاسی گفت‌وگو داشته است.

سفر مورا به ایران سیگنال مثبت از جانب اروپا است

حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره تحولات رخ داده در اتحادیه ‌اروپا و رویکرد احتمالی دولت چهاردهم در قبال این تحولات می‌گوید: وقتی می‌گوییم اتحادیه اروپا منظور کشورهایی است که رابطه تنگاتنگی با امریکا دارند و تاثیرگذاری بیشتری نیز خواهند داشت و موتور محرک اتحادیه اروپا آلمان و فرانسه و بعضا ایتالیا تا حدودی و سایر کشورها در رده‌های دیگر هستند. واقعیت این است که اروپایی‌ها تا حد زیادی با امریکایی‌ها ارتباط بر قرار کرده‌اند حداقل در سه سال اخیر.

بخش هایی از گفت و گوی بهشتی پور را در ادامه می خوانید:

• ما باید توجه کنیم که رفتارهای خودمان را با اتحادیه اروپا را به گونه‌ای تنظیم کنیم که برگرفته از سیاست ما در قبال امریکا نباشد و تا آنجایی که امکان دارد سعی کنیم معادلات مستقلی را با طرف اروپایی تنظیم کنیم اما در عین حال بدانیم که بدون مذاکره با طرف امریکایی و با تکیه صرف بر اروپا نمی توانیم مشکلات و بحران خود را کنار بگذاریم، تکرار این سیاست، تکرار تجربه‌های سال های 97 و 98 است، ما در آن بازه زمانی شاهد تعریف ایندیکس بودیم اما در عمل با اروپای منفعل طرف شدیم.
• از همین رو احیای روابط تخریب شده با اروپا باید در اولویت‌های دستگاه دیپلماسی‌مان باشد، اما در عین حال فکر نکنیم می‌توانیم از تعارضات امریکا و اروپا استفاده کنیم. در شرایط کنونی سفر آقای مورا به ایران و حضور در مراسم تحلیف به معنای یک گشایشی است و یعنی سینگالی می دهد که ما قصد داریم دور جدیدی از روابط را برقرار کنیم و بدون شک سیگنال مثبتی است و ما باید از این موضوع  استقبال کنیم.

ایالات‌متحده پروژه عادی‌سازی را تکمیل خواهد کرد

صادق گل‌عنبری کارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این سوال که احتمال رویارویی اسراییل و حزب‌الله در صورت بازگشت احتمالی ترامپ چقدر است، گفت: نه حزب‌الله خواهان جنگ است و نه اسراییل، تل‌آویو به دلایل متعددی تمایلی به این جنگ ندارد.

بخش هایی از این گفت و گو را در ادامه می خوانید:

• برخلاف تصوری که وجود دارد نتانیاهو در عین اینکه به عنوان چهره‌ای تندرو شهره است اما سیاستمداری نیست که هر خطری را بپذیرد بالاخص آنکه جنگ با لبنان جنگی پرهزینه و خطرناک خواهد بود. از این جهت که حزب‌الله از توان موشکی خیلی بالایی برخوردار است و در مجاورت سرزمین‌های اشغالی قرار گرفته است.
• به نوعی می‌توان گفت حتی نگرانی اسراییل از توان موشکی حزب‌الله چه بسا بیشتر از نگرانی این بازیگر از ایران است به این دلیل که فاصله جغرافیایی زیادی میان ایران و اسراییل وجود دارد و موشک‌های ایران برای رسیدن به سرزمین‌های اشغالی باید از چند لایه دفاع پدافندی در منطقه عبور کنند. اما برای حزب‌الله این لایه‌ها مطرح نیست. احتمال رهگیری و رصد نابودی موشک‌هایی که قرار است از حزب‌الله به سمت اسراییل شلیک شود خیلی کمتر است.

امریکا برای بازگشت به برجام فاقد اراده سیاسی است

 امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل امریکا در‌خصوص تغییرات احتمالی ناشی از روی کار آمدن ترامپ با درنظر گرفتن رویکرد دولت چهاردهم به «اعتماد» گفت: ایران همچنان عضو برجام است و آماده است مذاکراتی برای بازگشت امریکا به این توافق داشته باشد و این خواست نظام جمهوری اسلامی است فارغ از اینکه چه کسی در امریکا رییس‌جمهور باشد

بخش هایی از این گفت و گو را در ادامه می  خوانید:

•  امریکایی‌ها اراده‌ای برای احیای برجام ندارند، بالاخص ترامپ که خود زمینه را برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران هموار کرد. از این جهت من خیلی خوشبین نیستم، حتی زمانی که بایدن پیروز شد نیز چندان خوشبین نبودم.
• امریکایی‌ها حداقل انتظاری که دارند، این است که یا برجام‌های دفاعی حاصل شود یا از ایران این رضایت را بگیرند که در آینده مسیری را پیش ببرند که برجام دفاعی و منطقه‌ای از آن بیرون بیاید اما فاصله این انتظارات امریکا با انتظارات ایران به قدری زیاد است که در چهار سالی که دولت بایدن در کاخ سفید هست، چالش‌ها حل نشده و حالا هم اگر ترامپ بازگردد شرایط شاید تیره‌تر هم شود، پس نمی‌توان چشم انداز مثبتی در باب مناسبات برجامی داشته باشیم. 

روسیه زمینه را برای بازگشت امریکا به برجام هموار نخواهد کرد

رحمان قهرمانپور درخصوص شکل بازیگری روسیه در صورت قدرت گرفتن ترامپ در قبال برجام گفت: درست است که با پیروزی احتمالی ترامپ ممکن است بخش‌هایی از تنش‌های روسیه با امریکا کاهش پیدا کند اما درمورد پیامدهای این نباید اغراق کرد و مدعی شد که با آمدن ترامپ شاهد چرخش 180 درجه ای در روابط روسیه و امریکا خواهیم بود.

در ادامه بخش هایی از گفت وگوی قهرمانپور را می خوانید:

• این فرض که اگر ترامپ پیروز احتمالی انتخابات باشد و همکاری‌های روسیه و امریکا افزایش پیدا خواهد به نظر من چنین چیزی منتفی است. عوامل ساختاری این اجازه را نخواهد داد که روسیه در روابط خود با امریکا به دوران دهه 2010 و جنگ سرد بازگردد.
• مساله اینکه روسیه بخواهد بر سر ایران معامله کند به آن شکل سابق نخواهد بود، بالاخص امروز که روسیه به کره شمالی نزدیک شده بحث بر سر این است که روسیه روند چندجانبه‌گرایی در نظام بین‌الملل را کنار می‌گذارد، به بیانی دیگر جنگ اوکراین باعث شد روسیه روابط خود را با غرب مورد بازنگری جدی قرار دهد بنابراین بعید است که ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات بتواند ورق را کاملا برگرداند.