ترور اسماعیل هنیه در خاک ایران نه تنها غیرقانونی است بلکه باعث نقض منشور سازمان ملل متحد هم شده است
ترور اسماعیل هنیه در خاک ایران نه تنها غیرقانونی است بلکه باعث نقض منشور سازمان ملل متحد در ارتباط با حاکمیت و تمامیت ارضی ایران که جزو اصول بنیادین حقوق بین‌الملل می‌باشد شده است.
زینب ملکوتی خواه در روزنامه اعتماد نوشت: صبح روز چهارشنبه متوجه ترور اسماعیل هنیه رهبر دفتر سیاسی حماس در پایتخت ایران، تهران، شدیم. خبری شوکه‌کننده چون این حادثه درست در قلب تهران وقتی مردم خواب بودند اتفاق افتاد. اندیشیدن به این موضوع باید توسط متخصصین حوزه‌های مختلف انجام شود اما آنچه من امروز می‌خواهم به آن بپردازم بررسی این اتفاق از منظر حقوق بین‌الملل است و تلاش می‌کنم تا از واژگان تخصصی و عملی استفاده کنم. در راستای حقوق بین‌الملل به 3 عنوان اشاره خواهم کرد.
1- تمامیت ارضی ایران
اصل تمامیت ارضی یا سرزمینی از اصول اولیه و بنیادین حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود که می‌توان گفت بدون در نظر گرفتن این اصل بشریت می‌تواند به‌طور مداوم در جنگ و حمله به سرزمین دیگری باشد. اصل تمامیت سرزمینی در ماده 2 بند 4 منشور سازمان ملل متحد توضیح داده شده است و به صورت قاعده عرفی در حقوق بین‌الملل درآمده است که در اصل یعنی اکثریت کشورها این اصل را در رفتار و عمل خود پذیرفته‌اند. طبق این اصل کلیه اعضا در روابط بین‌المللی خود، از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود. ترور اسماعیل هنیه در خاک ایران نقض اصل اساسی حفظ و احترام تمامیت سرزمینی ایران است. نقض این اصل منجر به نقض استقلال و حاکمیت کشورها هم می‌شود.
2-قتل هدفمند
بر طبق اسناد حقوق بشری و به صورت اختصاصی اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق حقوق مدنی و سیاسی حق حیات جزو اولیه‌ترین حقوق در نظر گرفته شده است که باید تحت هر شرایطی محترم و مورد محافظت قرار گیرد. قتل هدفمند در حقوق بین‌الملل تعریف نشده است اما می‌توان گفت به قتلی گفته می‌شود که دارای 5 شرط اساسی باشد: 1- استفاده از نیروی زور و مرگبار که شامل بمب، موشک و هرگونه اسلحه دیگری می‌باشد. 2- عالمانه، عامدانه و برنامه‌ریزی قبلی برای به قتل رساندن فردی. 3- مشخص کردن فرد خاصی در جهت به قتل رساندن، در اصل به معنای آن است که اگر به صورت جمعی افرادی کشته شوند و بدون مشخص کردن فرد خاصی آن اقدام قتل هدفمند نمی‌باشد. 4- در زمان به قتل رساندن شخص، آن فرد تحت محافظت و نگهداری کشور اقدام‌کننده به قتل نباشد. 5- قتل مورد نظر به تابع حقوق بین‌الملل که کشورها هستند نسبت داده شود. باید درنظر داشت قتل هدفمند گاهی به عناوین دیگری مانند ترور یا قتل فراقضایی هم اطلاق می‌شود اما به نظر می رسد قتل هدفمند معنای دقیق‌تری در بین واژگان حقوقی دارد. شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه 611 در سال 1988 به بررسی شکایت تونس از اسراییل پرداخت که حمله اسراییل منجر به قتل خلیل الوزیر (ابوجهاد) یکی از بنیانگذاران سازمان آزادیبخش فلسطین شد. در این قطعنامه شورای امنیت این حمله را نقض فاحش حقوق بین‌الملل، حقوق عرفی و منشور سازمان ملل متحد قلمداد کرد و از همه کشورها خواست تا اقداماتی برای جلوگیری از وقوع چنین حملاتی علیه حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها انجام شود. اگرچه این قطعنامه از اقدامات بعدی و قتل‌های هدفمند توسط اسراییل جلوگیری نکرد، قتل هدفمند توسط اسراییل علیه نیروهای حماس بارها و بارها اتفاق افتاده است به عنوان مثال قتل احمد یاسین و عبدالعزیز علی الرنتیسی در سال 2004. بین سال‌های 2000 تا 2012، بر آورد شده است که اسراییل 437 نفر را در راستای قتل‌های هدفمند کشته است که در این بین 261 نفر بر اساس نقشه و هدف به قتل رسیده‌اند و مابقی جزو تلفات بوده است. با این وجود اسراییل دست داشتن در بعضی از این قتل‌ها را رد و بعضی را با صادر کردن بیانیه‌ای قبول کرده است و قتل هدفمند جزو سیاست‌های اصلی اسراییل برای مبارزه با فلسطین شده است. اکثر سازمان‌ها و نهاد‌های بین‌المللی، اینگونه اقدامات اسراییل را محکوم کرده‌اند اما در پاسخ اسراییل ادعا کرده است که این حملات اسراییل علیه افرادی است که به صورت مستقیم درگیر اقدامات خصمانه بوده‌اند و دستگیرکردن این افراد برای اسراییل مقدور نیست.
3-جنگ علیه تروریسم
بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 در خاک امریکا و بحث تروریسم که به عنوان یک تهدید جهانی مطرح شد، کشورها و بعضی حقوقدانان تلاش کردند تا قتل‌های هدفمند در مبارزه و جنگ با تروریسم را به صورت آهسته و قدم به قدم قانونی و مشروع جلوه دهند. جرج بوش رییس‌جمهور امریکا در آن مقطع زمانی دستور داد اسامه بن‌لادن رهبر القاعده «مرده یا زنده» دستگیر شود. در اصل امریکا مجوز قتل هدفمند تروریست‌های بین‌المللی را در سراسر جهان صادر کرد. اگرچه تلاش شده است که قتل هدفمند را در راستای حقوق بشردوستانه بین‌المللی یا جنگ علیه تروریسم توجیه کنند اما به نظر می‌رسد به دلایلی که در ذیل بیان می‌کنم جامعه جهانی نظر مثبتی در این راستا ندارد.
اول اینکه امریکا و کشورهای غربی بارها و بارها به دلیل زیاده‌روی در تعریف و گسترش جنگ علیه تروریسم مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. از سال 2001 که تروریسم به عنوان تهدیدی جدی مورد توجه قرار گرفت تا به امروز تعریفی جامع و مورد قبول از تروریسم توسط کشورها مورد پذیرش قرار نگرفته است. به عنوان مثال حماس توسط امریکا و اتحادیه اروپا به عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود اما ایران حماس را به عنوان جنبش آزادیبخش فلسطین که از حق تعیین سرنوشت خود استفاده می‌کند می‌شناسد. قطر میزبان دفتر سیاسی حماس می باشد و ترکیه حامی مالی و سیاسی حماس است. اسراییل بعد از حمله 7 اکتبر 2023 اعلام جنگ با حماس کرده است.
دوم اینکه دادستان دیوان بین‌المللی کیفری، کریم خان، در 20 مه2024 از دیوان خواسته است تا حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، یوآو گالانت، وزیر دفاع اسراییل و سه تن از رهبران حماس یحیی سنوار، محمد ضیف و اسماعیل هنیه را که متهم به جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت هستند، صادر کند. حتی اگر دیوان حکم بازداشت صادر کند این به معنای مجوز برای قتل هدفمند نمی‌باشد زیرا در این مورد قتل هدفمند مصداقی از قتل فراقضایی می‌باشد که حق حیات و حق محاکمه عادلانه را نقض می‌کند. همچنین اگر قتل هدفمند در راستای حقوق بشردوستانه بین‌المللی توجیه شود ترور اسماعیل هنیه در خاک ایران که جزو منطقه جنگی نمی‌باشد نقض حاکمیت و تمامیت ارضی ایران تلقی می‌شود.
در آخر باتوجه به مطالبی که ذکر شد ترور اسماعیل هنیه در خاک ایران نه تنها غیرقانونی است بلکه باعث نقض منشور سازمان ملل متحد در ارتباط با حاکمیت و تمامیت ارضی ایران که جزو اصول بنیادین حقوق بین‌الملل می‌باشد شده است.
دیدگاه تان را بنویسید