ممکن است در ابوموسی و تنب‌های بزرگ و کوچک نفت و گاز کشف شود

مهدی زارع استاد دانشگاه در یادداشتی نوشت که ممکن است جزایر سه‌گانه ایرانی دارای ذخایر نفت و گاز باشند.

به گزارش خبرآنلاین، مهدی زارع استاد دانشگاه نوشت:

جزیره ابوموسی یا بوموسی ایران در خلیج فارس  پوشش یک توده / گنبد نمکی است. یاپیرها یا گنبد های نمکی  در خلیج فارس اغلب به عنوان مکان های اصلی برای تله های نفت و گاز در نظر گرفته می شوند. آنها ساختارهای گنبدی مانند را در لایه های رسوبی ایجاد می کنند که به طور طبیعی محل تله سیالات  هیدروکربن های مهاجر هستند.

  به دلیل حرکت رو به بالا و ماهیت غیرقابل نفوذ خود نمک ُ این توده ها به صورت  دام عمل می کنند و به طور موثر به عنوان یک پوشش تله نفت/گاز عمل می کنند تا از مهاجرت بیشتر نفت و گاز پس از رسیدن به تله جلوگیری  کنند. .این امر به‌ویژه در منطقه خلیج فارس به دلیل لایه‌های ضخیم رسوبات نمک در سازندهای زمین‌شناختی رایج است، چرا که تحت فشار و نیروهای زمین ساختی، به آسانی گنبدهای نمکی  دیاپیرها شکل میگیرند.

ابوموسی یکی از جزایر ایران در خلیج‌فارس  و  مرکز شهرستان بوموسی در استان هرمزگان در ۷۰ کیلومتری  جنوب بندر عباس و ۵۹ کیلومتری شمال-شمال غربی شارجه است .  شهرستان ابوموسی  متشکل از ۶ جزیره بزرگ وکوچک(بوموسی، تنب بزرگ ، تنب کوچک، فاروربزرگ ، فارورکوچک و سیری) در جنوب استان هرمزگان ، در دل آب های خلیج فارس قرار دارد. و ارتباط خشکی با بدنه اصلی کشور ندارد   شهرستان ابوموسی از شهرستان‌های استان هرمزگان در جنوب ایران است و مرکز آن شهر ابوموسی است. این شهرستان در حقیقت مشتمل بر چند جزیره است. جمعیت شهرستان ابوموسی طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۷ بیش از ۷ هزار نفر است. شهرستان ابوموسی شامل ۲ بخش و ۲ دهستان به نامهای زیر است: بخش مرکزی تنب و سیری، بخش تنب: جزیره سیری. کشتی‌های نفتکش به علت کم  زرفا بودن خلیج فارس تنها باید از مسیر میان این جزیره‌ها عبور کنند. مرتفع ترین نقطه آن کوه حلوا ۱۱۰ متری  است و شهر ابوموسی مرکز جزیره است.

جزیره ابوموسی  نزدیک به ورودی تنگه هرمز است. تقریباً مثلثی شکل و خط ساحلی ۱۷ کیلومتری آن حدود ۱۳ کیلومتر مربع را در بر می گیرد . پیدایش اولیه جزیره ابوموسی، مشابه سایر جزایر مجاور، مربوط به حرکت نمک هرمز از دوران اول زمین شناسی  است  .  زمین شناسی این جزیره، مشابه سایر جزایر شرقی و جنوب شرقی خلیج فارس، به شدت با سازند هرمز مرتبط است.

خلیج فارس حوضه آبی کم ژرفای  در مرز رشته کوههای زاگرس ایران  است که از نیمه دوران سوم زمین شناسی شکل گیری کنونی آن آغاز شده است. این فروافتادگی در جلو/جنوب نوار چین خورده- راندگی زاگرس بخش شمالی مرز برخورد ورقه عربی است.  

 نمک ابوموسی  با ریخت حلقه‌مانند شکل گرفته است و  بررسی های دکتر علی فقیه و همکاران از بخش  زمین شناسی دانشگاه شیراز نشان می‌دهد که تکامل ساختارهای نمکی در سه مرحله شکل گیری تپه، گنبد و پس از گنبد همراه با چرخه‌های رسوبگذاری به‌طور دوره‌ای و متوالی ادامه داشته است.

در حوضه های حاوی نمک، زمین ساخت نمکی  تشکیل و توزیع مخازن و تله های نفتی هیدروکربنی را می تواند کنترل کند.  جزیره ابوموسی   پوششی نمکی است. تفاوت تنش بین دو نقطه می تواند مهمترین عامل جریان نمکی باشد.

ناودیس‌ها و توالی‌های رسوبی گوه‌ای شکل پیرامون ساختارهای  نمکی  ابوموسی ناشی از نحوه رسوبگذاری را نشان می دهد . زمانی که توده نمکی بالا می‌آید گنبد نمکی -  دیاپیر – شکل میگیرد که با مشاهدات جریان نمک در سایر نواحی دیاپیری دنیا نیز منطبق است.

دیاپیرها  - گنبدهای نمکی - خلیج فارس به دلیل ساختار زمین‌شناختی منحصربه‌فرد، تله‌های بالقوه قابل توجهی برای نفت و گاز طبیعی در نظر گرفته می شوند. با تشکیل سازندهای گنبدی شکل که در آن هیدروکربن‌ها تجمع می‌یابند، تله‌های ساختاری ایجاد می شود. دیاپیرهای نمکی در حال رشد می توانند لایه های سنگی اطراف را تغییر شکل دهند و شرایط مساعدی را برای به دام افتادن نفت و گاز ایجاد کنند.

در حال حاضر هیچ تولید نفتی در جزیره ابوموسی وجود ندارد، اگرچه امیدواری وجود دارد که این وضعیت در آینده تغییر کند. به نظر می رسد که سرمایه گذاری گسترده  اکتشافی در حوزه جزایر خلیج فارس ارزش راهبردی برای توسعه نفتی کشورمان در آینده منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز داشته باشد.

*استاد دانشگاه