اینترنت همچون هوا ضروری است اما در کشور ما در معرض حذف قرار گرفته

زهرا نژادبهرام در یادداشتی با عنوان «بزرگداشت صدای تازه در جهان» در روزنامه اعتماد نوشت: 29 اکتبر روز جهانی اینترنت فرصتی برای «دوباره دیدن» این فناوری نوین در جهان است، فناوری که در سهولت دسترسی گامی فراتر از تصور را ایجاد کرد و فرصت تعامل را افزون و امکان ارتباط را خارج از آن تصور کرد. فناوری اینترنت امکانی متفاوت و برابری را در اختیار همه قرار داد که فارغ از هر نوع طبقه اجتماعی و وابستگی کشور به جهان اول و سوم فرآیند دسترسی به دانش، اطلاعات و ... را عمومی کرد . اگر در گذشته آموزش فقط برای طبقات خاص و برخورداری از فناوری‌های پیشرفته فقط برای کشورهای خاص بود، با ورود اینترنت به جهان امروز این امکان فراهم شد که همه مردم به صورت برابر بتوانند از این فرصت ارتباطی بهره بگیرند . هر چند که ممکن است در برخی کشورها به دلیل نبود زیرساخت‌ها یا عدم باور لازم به ضرورت‌های ارتباطی بهره‌گیری از اینترنت با چالش روبه‌رو باشد، اما این فناوری، امکان در اختیار گرفتن فرصت‌ها را برای همه فراهم ساخته است آ‌ن‌گونه که دنیای جدید بدون اینترنت شاید بدون معنا باشد!

این مهم موید آن است که این فناوری فرصت شبکه‌سازی جهانی را برای همه ساکنان زمین فراهم ساخت. شبکه‌هایی که برعکس تلفن پرهزینه نیست، شبکه‌هایی که برعکس پست فیزیکی نیست، شبکه‌هایی که در فضایی جز فضای مادی قابل دسترس است . با همه این امتیازات اما این شبکه ارتباطی در کشور ما چالش‌های بسیار دارد. در واقع به‌رغم ظرفیت بالای این فناوری برای ارتباط و تعامل و آموزش و کسب دانش، با دستورالعمل‌های خاص محدود و با حداقل سرعت در دسترس همه شهروندان قرار گرفته و هر از چند گاهی به دلایل متعدد سیاسی و اجتماعی دسترسی به این شبکه با کندی یا قطعی روبه‌رو می‌شود .اینترنت که در جهان امروز همچون هوا ضروری و در دسترس همگان، در کشور ما با برخی نگاه‌های خاص در معرض حذف و نادیده‌انگاری و محدود‌سازی قرار گرفته است . برخی اقدامات نظیر فیلترینگ و کندی شبکه آن‌گونه شکل گرفته که برای حذف این نوع اقدامات موضوع به عنوان یک مطالبه ملی در آمده و رییس جمهور در رقابت‌های انتخاباتی مجبور به اعلام موضع نسبت به این مهم شده است . بر اساس برخی آمارها از جمله سایت freedom on the net در بررسی میان ۷۰ کشور، رتبه ۶۸ را به ایران در زمینه کیفیت و سرعت داده است. در رتبه‌بندی جهانی اسپید تست نیز در دسامبر ۲۰۲۳، سرعت اینترنت موبایل در ایران ۳۱.۲۹ مگابایت در ثانیه محاسبه شده که ایران را در رتبه ۷۸ جهان با سه پله سقوط قرار داده است.

رتبه بالاتر برای ونزوئلا و قزاقستان در سرعت اینترنت، نگرانی بیشتری از بابت سرعت اینترنت در ایران ایجاد می‌کند. طبق گزارش پایگاه meter.net در بررسی سرعت دانلود، آپلود و پینگ، ایران جزو صد کشور اول دنیا نیست و شیلی، میانمار، مراکش و بولیوی وضعیت بهتری از ایران پیدا کرده‌اند . بررسی‌های انجمن تجارت الکترونیک نیز نشان می‌دهد که طبق گزارش رصدخانه آزاد دخالت در شبکه (ooni)، از میان ۵۰ کشور بررسی شده، ایران از نظر اخلال در اینترنت در جایگاه ۴۷، از لحاظ سرعت در رتبه ۵۰ و از نظر محدودیت در جایگاه ۴۹ قرار دارد. چین، میانمار و روسیه رقبای ایران در قرارگیری در قعر جدول اینترنت آزاد جهانی هستند. چین با توجه به برقراری اینترنت ملی و محدودیت‌های شدیدی که برای ارتباط شهروندان خود با شبکه جهانی برقرار کرده است، در زمینه محدودسازی اینترنت تقریبا در کنار ایران قرار می‌گیرد. این مهم در کنار نگاه متفاوت ایجاد شده در میان برخی به اینترنت قابل توجه است . تجمع اخیر برخی شهروندان در برابر مجلس جهت درخواست برای تداوم فیلترینگ در راستای همین جایگاه‌های خاص ایران در سرعت و... اینترنت، نشانگر عدم شناخت کافی به ظرفیت‌ها و امکانات این شبکه جهانی است، عدم آموزش مناسب و اطلاع‌رسانی موثر از سوی نهادهای مرتبط منجر به این نوع واکنش‌ها شده که قابل تامل است! این شبکه جهانی ارتباطی که ضمن کاهش هزینه‌ها، فرصت تسهیل ارتباط را فراهم ساخته، پدیده‌ای نیست که بتوان با دور شدن از آن حصار غیرقابل نفوذ ایجاد کرد و در درون خود باقی ماند.

* فراموش نکنیم که همین چندی پیش با شیوع بیماری کرونا وجود این شبکه چگونه فعالیت مراکز آموزشی را مداوم ساخت و مانع تعطیلی آموزش برای دوسال شد!!

*فراموش نکنیم که همین شبکه‌های اجتماعی فعال در عرصه اینترنت چگونه توانستند بسیاری از آموزش‌های مقابله با این بیماری را به شهروندان انتقال دهند .

*فراموش نکنیم که همین شبکه‌ها چگونه توانستند جریان اصلی رسانه را در نسل‌کشی فلسطینی‌ها در غزه زمین‌گیر کرده و امواج افکار عمومی را فعال ساخت تا نسبت به این واقعه دردناک واکنش نشان دهند. 

*فراموش نکنیم که همین اینترنت و شبکه‌های مجازی چگونه هزینه‌های نیروی انسانی را در سازمان‌ها و ادارات کاهش داده است .

*فراموش نکنیم که اینترنت چگونه سهولت دسترسی به منابع مالی را در راستای بانکداری مجازی برای همه فراهم ساخته است.

در واقع اگر با دقت به آن بنگریم، اینترنت نه تنها فرصت که ودیعه‌ای چشمگیر برای بشریت است که آن را انقلاب صنعتی سوم نامگذاری کرده‌اند . لذا در هزاره سوم مساله اینترنت و ضرورت‌های آن امری پذیرفته شده است که باید به استقبال آن رفت نه آنکه با مسدود‌سازی سعی در کاهش بهره‌گیری از آن کرد.  ذکر این خاطرات شاید برای گروهی که در برابر فناوری مقاومت می‌کنند خالی از لطف نباشد، «روزگاری آموزش و سوادآموزی برای دختران این سرزمین و برخی دیگر از کشورها به بهانه یادگیری که برای زنان ضرورتی ندارد ممنوع بود، اما امروز بیش از 50 درصد صندلی‌های آموزش عالی این کشور در اختیار زنان است! روزی استفاده از تکنولوژی دوش حمام برای جمع کثیری از مردمان این کشور غیر قابل درک بود، اما امروزه این مساله امری ضروری است»! روزگاری ... و روزگاری ... موارد متعددی از این موارد وجود داشت که به دلیل مقاومت بدون علت و منطق فرصت‌ها را از کشور دریغ کردیم! اما امروز می‌دانیم که چه دیر متوجه این امکانات شدیم و چه فرصت‌هایی را از دست دادیم! 

به واقع این جای سوال است که اینترنت و بهره‌گیری از ظرفیت شبکه‌های مجازی از سوی برخی مبدل به هیولا شده، اما همه از آن بهره می‌گیرند! و سیاستمداران و سیاست‌ورزان کشور نیز بی‌توجه به این نیاز و ضرورت در پشت درهای بسته همه مدعیان آن را به‌ کار می‌گیرند و حتی برای خود فیلترشکن اختصاصی دارند؟!!!

در کنار خسارت مالی ناشی از این مهم که به اذعان برخی شرکت‌های رگولاتوری که طی نامه‌هایی به سازمان تنظیم مقررات رادیویی اعلام داشتند قابل تامل است، کاهش سرعت اینترنت و ایجاد موانع برای سرعت در کنار فیلترینگ بستری برای عدم دستیابی به فرصت‌های اقتصادی موثر حتی در داخل کشور را ایجاد کرده که شاید کسی پاسخگوی آن نیست!

در همین ارتباط طرح‌هایی مثل صیانت از فضای مجازی در مجلس شورای اسلامی که فعلا مسکوت باقی مانده به‌رغم نظرات منفی کارشناسی مبنی بر عدم ضرورت چنین رویکردهایی بخشی از این بی‌توجهی به دنیایی است که فناوری اینترنت آن را ایجاد کرده است! و ما همچنان با نگاه خود می‌خواهیم این ودیعه را جدی نگیریم یا با آن مقابله و مسیر مسدود‌سازی و کند‌سازی را طی کنیم .

جالب اینجاست که مدعیان این نوع طرح‌ها از مدرن‌ترین گوشی‌های همراه و وسایل ارتباطی بهره می‌برند و همچنان در برابر فناوری مقاومت می‌کنند!

دنیای امروز دنیای ارتباطات است و در این دنیا بدون اینترنت ارتباطات مخدوش و غیرقابل دسترسی است؛ باور کنیم که انسان‌ها به درجه‌ای از رشد رسیده‌اند که انتخاب‌های خود را مدیریت کنند، حال که امکان ارایه برابر جهت استفاده از این فناوری فراهم شده، فرصت را از آنها دریغ نکنیم!