حضور نسل جدید در ترجمه و تالیف کتا‌ب‌های سینمایی محسوس است

اعتمادآنلاین| نشست خبری هشتمین دوره جایزه کتاب سال سینمای ایران صبح امروز یکشنبه 27 آبان‌ماه با حضور خسرو دهقان دبیر و علیرضا محمودی از داوران این جایزه و میترا پیشنماز مدیر کتابخانه خانه سینما در خانه سینما برگزار شد.

کامران ملکی در مقام مجری این نشست خبری، به مرور کوتاهی بر اتفاقات ویژه دوره گذشته جایزه کتاب سال سینما و تمدید دبیری خسرو دهقان بر این جایزه پرداخت.

پس از آن خسرو دهقان در توضیحاتی گفت: خانه سینما به‌طور خیلی ساده 30 صنف دارد و همه اهالی سینما گذارشان به اینجا می‌افتد. در این خانه هم دو کار عمده انجام می‌شود؛ یکی پیگیری امور صنفی از جنس بیمه و حمایت‌های مادی که شاید حدود 70 درصد انرژی آن را بگیرد و دیگری فعالیت‌های فرهنگی از جنس همین جایره کتاب سال سینمایی. این بخش دوم خیلی کمی و پولی نیست و بیشتر جنبه کیفی دارد.

وی در ادامه با اشاره به کتابی که تنها با تیراژ 50 نسخه‌ای منتشر شده است، به وضعیت نابسمان بازار کتاب پرداخت و گفت: در دنیای مجازی مطلبی خواندم که بازگویی آن ارزشمند است؛ نوشته بود فرض کنید در دنیای تخیل و داستان، دارویی کشف شده که می‌تواند تمام نوشته‌ها را پاک کند؛ در چنین شرایطی ظرف یک هفته به عصر حجر و دوران پارینه سنگی باز خواهیم گشت! با همین مثال مشخص است که در نبود ادبیات و کتاب چه بر سر ما خواهد آمد.

معرفی داوران هشتمین جایزه کتاب سال سینما

به گفته دهقان در این دوره علیرضا محمودی، حسن حسینی، مازیان اسلامی، حسن خجسته، لیلا ارجمند، فتاح محمدی و ناصر صفاریان هفت‌داوری هستند که به ارزیابی آثار دریافتی می‌پردازند و در کنار آن مهرزاد دانش و اصغر یوسفی‌نژاد به‌عنوان مشاور حضور دارند و بدون حق رأی از نظراتشان استفاده خواهد شد.

علیرضا محمودی نویسنده و از داوران جایزه کتاب سال سینما در ادامه نشست به ارائه آماری از این دوره پرداخت و با اشاره به اینکه مهلت ارسال کتاب به دبیرخانه تا 30 آبان‌ماه تعیین شده است گفت: از ابتدای سال تا امروز 66 عنوان کتاب شامل 33 ترجمه و 33 تألیف به دبیرخانه رسیده است. برخلاف سال گذشته در این دوره معرفی نامزدها را خواهیم داشت که در ابتدای بهمن‌ماه فهرست‌شان منتشر می‌شود و روز 5 اسفند هم با برگزاری مراسم برگزیدگان معرفی خواهند شد.

محمودی تأکید کرد: اگر کتابی منتشر شده باشد و ناشر آنرا برای جشن نفرستاده باشد اما از نظر داوران حائز اهمیت باشد، بازهم مورد داوری و ارزیابی قرار خواهد گرفت.

محمودی: لزوما اینکه یک علاقمند سینما بخواهد یک اثر آکادمیک سینمایی را ترجمه کند تضمین کننده کیفیت نهایی آن نیست. البته نفس این اتفاق ایرادی ندارد اما از مرحله‌ای به بعد این وظیفه ناشران است که با کمک ویراستاران فنی این آثار را تبدیل با متون استاندارد کنندخسرو دهقان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به تعداد محدود جوایز در این دوره گفت:

یک تالیف، یک ترجمه و یک ناشر به‌عنوان برگزیده معرفی می‌شوند و در کنار آن آئین بزرگداشت هم برگزار خواهیم کرد.

دهقان با اشاره به اینکه سنت بزرگداشت‌ها در رویدادهای مختلف غالبا ناظر به هنرمندان در آستانه درگذشت است، ادامه داد: امسال از این قالب سنتی خارج شده‌ایم و طبق پیشنهاد هیات داوران سه بزرگداشت خواهیم داشت و سعی کردیم کار نویی در این زمینه انجام دهیم.

علیرضا محمودی در ادامه پیش از توضیح بیشتر درباره جزئیات این بزرگداشت‌ها، به نکاتی درباره شرایط بازار نشر کتاب‌های سینمایی پرداخت و گفت: اگر بازار کتاب‌های سینمایی را به‌صورت رصد کنید متوجه ورود نسل جدیدی از مترجمان و مولفان می‌شوید که برخلاف نسل قبل که غالباً برآمده از دانشگاه نیستند و صرفاً علاقمند سینما هستند. اما لزوما اینکه یک علاقمند سینما بخواهد یک اثر آکادمیک سینمایی را ترجمه کند تضمین‌کننده کیفیت نهایی آن نیست. البته نفس این اتفاق ایرادی ندارد اما از مرحله‌ای به بعد این وظیفه ناشران است که با کمک ویراستاران فنی این آثار را تبدیل با متون استاندارد کنند.

وی با تأکید بر اینکه «فقر ویراستاری فنی در بازار کتاب‌های سینمایی مشهود است» خواستار توجه بیشتر ناشران به این بخش شد.

توجه علاقمندان سینما به تئوری ژانر از نکات دیگری بود که علیرضا محمودی درباره شرایط بازار کتاب‌های سینمایی به آن اشاره کرد و پس از آن گفت: رویکرد جدید به تاریخ سینمای ایران به خصوص سینمای بعد از انقلاب هم سهم ویژه‌ای در بازار کتاب پیدا کرده که خاطره محوری و مصاحبه در این بخش پررنگ است.

تجلیل از هموارکنندگان مسیر پژوهش سینمایی

این داوره جایزه کتاب سال سینما در ادامه به «منابع تحقیق در سینمای ایران» اشاره کرد و گفت: یکی از معضلات امروز در مسیر پژوهش سینمایی نبود امکان تماشای فیلم‌ها و دسترسی به بازتاب‌ها و واکنش‌ها نسبت به اکران آن‌ها در زمان خود است.

محمودی حتی از درج نام و مشخصات فیلم‌هایی در منابع و مداخل رسمی و مشهور موجود در بازار کتاب‌های سینمایی اشاره کرد که اساسا ساخته نشده‌اند و احتمالا به‌واسطه اطلاع‌رسانی صرف در فضای رسانه‌ای نام‌شان به‌عنوان فیلم‌ها تولید شده در منابع ثبت شده است.

وی سپس با اشاره به اهمیت افرادی که تلاش می‌کنند تا مسیر تحقیق و پژوهش سینمایی به واسطه دسترسی آسان‌تر به نسخه اصلی فیلم‌های تاریخ سینما، درباره ایده بزرگداشت‌های هشتمین دوره جایزه کتاب سال سینما توضیح داد: تصمیم گرفتیم برای کسانی که امکان دسترسی به منابع را فراهم می‌آورند بزرگداشت بگیریم؛ افرادی که در زمینه یافتن نسخه‌های مفقود فیلم‌های تاریخ سینما، سامان دهی و آرشیو و مرمت این فیلم‌ها فعالیت داشته‌اند را در این دوره تجلیل خواهیم کرد و نام این افراد بعدها اعلام می‌شوند.

محمودی تأکید کرد: به نظر می‌رسد اشتیاق و عطش نسل جدید برای آشنایی با تاریخ سینمای ایران نیازمند منابع جدید است و در جشن کتاب سال سینما از کسانی که زمینه این دسترسی را فراهم می‌کنند تجلیل خواهیم کرد.

در بخش بعدی این نشست میترا پیشنماز رئیس کتابخانه خانه سینما در توضیحات کوتاهی به افزایش سالانه کتاب‌های سینمایی از نخستین دوره برگزاری جایزه کتاب سال، تا به امروز اشاره کرد.

دهقان:‌تا پیش از انقلاب تنها 300 عنوان کتاب سینمایی داشته‌ایم اما سال‌های پس از انقلاب تا به امروز 4500 عنوان را رد کرده‌ایم؛ فشار اصلی این جهش بر دوش جوانان بوده است.پیشنماز افزود: ناشران فعال در زمینه کتاب‌های سینمایی هم در طول این سال‌ها افزایش داشته‌اند و امسال در هشتمین دوره مجموعا 30 ناشر برای جشن، کتاب ارسال کرده‌اند.

وی سپس به برگزاری غرفه فروش کتاب‌های سینمایی در خانه سینما همزمان با برنامه اکران هفتگی سه شنبه ها اشاره کرد و از ناشران دعوت کرد تا آثار سینمایی خود را برای عرضه با تخفیف در این غرفه ارائه کنند.

در بخش دیگری از این نشست خسرو دهقان با اشاره به اینکه «تا پیش از انقلاب تنها 300 عنوان کتاب سینمایی داشته‌ایم اما سال‌های پس از انقلاب تا به امروز 4500 عنوان را رد کرده‌ایم» گفت: فشار اصلی این جهش بر دوش جوانان بوده است.

علیرضا محمودی هم ناظر به نکته قبلی خود درباره لزوم اصلاح فرآیند ویراست فنی کتاب‌های سینمایی گفت: حجم زیادی از کتاب‌های موجود در بازار آموزشی است که فقدان ویراستار فنی در این دست آثار به‌راحتی می‌تواند به ایجاد بحران منجر شود. سامان دهی کتاب های آموزشی نیاز به فکر اساسی دارد.

وی ادامه داد: در راستای همین سامان‌دهی هم خانه سینما با همکاری فرهنگستان زبان بهتر است در زمینه اصطلاحات تخصصی حوزه سینما پیشنهادت تازه‌ای ارائه دهند تا برای مترجمان تبدیل به معیار شود.

در واکنش به این پیشنهاد علیرضا محمودی، خسرو دهقان گفت: البته باید توجه داشت که فارسی را به چه قیمتی قرار است پاس داریم؟ اگر نمی‌توانیم معادل‌های درست و همه فهم برای اصطلاحات تخصصی بگذاریم چه لزومی به تصویب واژه‌های وجود دارد که بعد برای فهمیدن همان‌ها نیازمند یک دیکشنری دیگر شویم!

این منتقد و مترجم سینما تأکید کرد: ادبا اصرار به پاس داشتن زبان فارسی دارند اما از نگاه زبانشناسان زبان یک موجد زنده است که میتواند با زبان های دیگر درهم بیامیزد. بد نیست در زمینه سامان‌دهی اصطلاحات تخصصی زبان شناسان را هم جدی بگیریم.

منبع: مهر