صادق داوریفر مستندساز در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین:
مردم اغلب جلوه رسمی روحانیت را در ذهن دارند/ فیلم ساختن درباره قشر مذهبی دشوار است/در فیلم‌هایم به مخاطب عام فکر می‌کنم
صادق داوری فر مستندساز می‌گوید: سینما با مخاطب تعریف پیدا می‌کند منتهی بعضی فیلمها هستند که برای مخاطب محدود و مشخصی تولید می شود حتی فیلمهایی که تنها برای یک نفر بیننده ساخته می شود تا نتیجه مورد نظر اتفاق بیفتد. من در فیلم‌هایم به مخاطب عام فکر می‌کنم و به نظرم عموم جامعه کنجکاوی‌های بیشتری نسبت به هر موضوع دارند تا گروهی که به اصطلاح مخاطب خاص تعریف می‌شوند.
اعتمادآنلاین| اصول بازی جدیدترین ساخته صادق داوریفر است. او برای ساخت این فیلم دوباره سراغ جامعه روحانیت رفته و سعی کرده به زندگی روزمره آنها ورود کند. تجربه نشان داده در تمام این سالها ساخت فیلمهای داستانی و مستند برای این قشر با حاشیه‌هایی همراه بوده است. شاید مهمترین حاشیه مربوط به اکران فیلم «مارمولک» کمال تبریزی باشد که تنها مدت کمی به اکران در آمد و به علت نارضایتی جامعه روحانیت از پرده سینما پایین آمد. با همه این مشکلات اما صادق داوریفر باز سراغ این گروه رفته و حالا سوژه اصلی مستندش تست بازیگری چند طلبه است. داوریفر در مصاحبه‌ای گفته بود: «در مستند «اصول بازی» خواستم گفتگویی بی‌واسطه با طلاب علاقه‌مند به سینما داشته باشم و در این بین جواب برخی از مسائلی که در زمان فیلم ساختن درباره روحانیان داشتم را پیدا کنم.» این کارگردان که حالا نگرانی‌هایی درباره اکران فیلمش دارد معتقد است فیلم ساختن برای قشر مذهبی سخت است چرا که بیشترین زمان قبل از هر تحقیق و تولید صرف گرفتن موافقت اولیه است که بازهم قطعی نمی‌توان امیدوار بود که فیلم ساخته می‌شود. حالا باید دید آخرین ساخته داوریفر درباره روحانیت
تا چه اندازه مورد توجه مخاطب عام و البته مخاطبان خاص که همان جامعه روحانیت است قرار می‌گیرد.
چه چیزی باعث می‌شود که جامعه روحانیت برای شما جذاب باشد و سعی کنید به خلوت آنها وارد شوید و فیلم بسازید؟
روحانیت برای من جذاب نیست، دیده نشدن یا کمتر دیده شدنشان در فضاهای غیر معمول است که هر مخاطبی را کنجکاو می‌کند تا بیشتر درباره این قشر بداند و به آن علاقه نشان دهد! من از همینجا وارد می‌شوم و سعی می‌کنم درباره‌شان فیلم بسازم. درباره روحانیت مردم اغلب جلوه رسمی و جدی آنها را از طریق رسانه‌ها دیده‌اند و من با توجه به تجربه زندگی با طلاب همیشه بخش‌های ندیده شده برایم جذاب است. در واقع تمام صنف‌ها محیط کار و زندگی‌شان از هم جداست اما به نظرم روحانیت معتقد است که این دو جدا نیست چراکه طلبگی شغل نیست. بنابراین دیدن و شنیدن دیدگاه آنها پیرامون هرچیز غیر از امور جاری و موظفشان جذاب است.
فیلم ساختن درباره روحانیت آن هم وقتی به یک موضوع نامتعارف پرداخته می‌شود ریسک‌های زیادی دارد. تجربه نشان داده گاهی خود جامعه روحانیت از این فیلمها استقبال نمی‌کنند. حالا شما یک مستند درباره آنها ساخته‌اید که می‌تواند این قشر به آن واکنش نشان دهد. برای شما این مسئله تا چه اندازه اهمیت دارد؟
مستند «آقای هرتز» اولین فیلمی بود که برای اکرانش اضطراب نداشتم . این فیلم شروعی بود برای فاصله گرفتن از سوژه‌های روحانی‌محور. این حس آرامش در تولید فیلم بعدی که درباره مهاجرت معکوس بود هم وجود داشت. در حال حاضر هم که مشغول پژوهش مستند درباره طلاق هستم باز هم نگران نیستم. مقصود اینکه در تمام مراحل تولید فیلمهای روحانی‌محور نگرانی‌های وجود دارد که روی تولید تاثیر می گذارد. حالا با توجه به نزدیک شدن زمان اکران مستند «اصول بازی» بازهم همان حال و هوا تکرار شده و نگران این موضوع هستم که ممکن است آنها واکنش خوبی نشان ندهند .
شما در مصاحبه‌ای گفتید که سال 94 این فیلم را تدوین کردید اما آن را کنار گذاشتید چون از ساخت فیلم برای این قشر ناامید شده بودید. این ناامیدی از کجا آمده بود؟
فیلم ساختن پیرامون قشر مذهبی واقعا سخت است مخصوصا اگر در مرامشان کراهتی نسبت به تصویر و دیده شدن وجود داشته باشد. همین مسئله شروع گرفتاری‌های ساخت فیلم می‌شود . شاید بیشترین زمان قبل از هر تحقیق و تولید صرف گرفتن موافقت اولیه باشد که بازهم قطعی نیست، من تجربه‌ام در این زمینه را در مستند «فیه ما فیه» گفتم شاید تماشای آن اثر پاسخ سوال شما را کامل و عینی بدهد.
داستان یک خطی فیلم می‌تواند برای مخاطب عام خیلی جذاب باشد. وقتی فیلم مستند میسازید چقدر برایتان مخاطب عام اهمیت دارد؟ با توجه به اینکه ممکن است روحانیت که همان مخاطب خاص است این فیلم را دوست نداشته باشد؟
سینما با مخاطب تعریف پیدا می‌کند منتهی بعضی فیلمها هستند که برای مخاطب محدود و مشخصی تولید می شود حتی فیلمهایی که تنها برای یک نفر بیننده ساخته می شود تا نتیجه مورد نظر اتفاق بیفتد. من در فیلم‌هایم به مخاطب عام فکر می‌کنم و به نظرم عموم جامعه کنجکاوی‌های بیشتری نسبت به هر موضوع دارند تا گروهی که به اصطلاح مخاطب خاص تعریف می‌شوند. سینما با مخاطب تعریف پیدا می‌کند و من معتقدم فیلم می‌سازیم که مخاطب حداکثری آن را تماشا کند. قرار نیست با قید تجربی یا مستند با اکران محدود پرونده فیلم را ببندیم.
با فیلمهایی که درباره روحانیت میسازید دوست دارید چه تاثیری روی این قشر بگذارید؟
تعامل با سینما. اگر آنها وظیفه مشخصشان را تبلیغ دین بدانند ، سینما و رسانه بهترین منبر هست منتهی این منبر قواعد و قوانینی دارد که نمی‌توان با نگرش سنتی به آن ورود کرد . البته در قشر جوان این صنف این تغییر نگاه، مشهود است اما هنوز کاربرد عملی موثری پیدا نکرده است، چراکه با همان آموزه‌های سنتی از این ابزار استفاده می‌کنند.
به نظر شما در سینمای مستند، سوژه خاص مهمتر است یا نوع پرداخت فیلم؟
انتخاب سوژه خوب پنجاه درصد ماجراست البته در برخی مواقع خاص این درصد بالاتر است اما در طرف مقابل پرداخت درست است که یک موضوع یا سوژه را تبدیل به فیلم می‌کند وگرنه در حد همان ایده یا حداقل تحقیقی پیرامون یک ایده باقی می ماند
خیلی از فیلمهای مستند در این سالها به سمت داستانی بودن پیش می‌رود. همین موضوع باعث شده تا برخی انتقاد کنند که این نوع سبک فیلمسازی از ذات کار مستند دور می‌شود. این موضوع را تا چه اندازه تایید یا رد می‌کنید؟
سینما یعنی داستانی، مستند و انیمیشن. به نظرم برای ساختن یک فیلم خوب مستند هیچ اشکالی ندارد که از جذابیت‌های دو گونه دیگر بهره گرفت منوط به اینکه از حقیقت فاصله نگیریم. مشکل امروز برخی از مستندهای داستانی این است که حقیقت فدای تخیل داستانی فیلم‌ساز می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید