سینمای مستند جسورتر است

اعتمادآنلاین| کارگردان مستند «همه بچه‌های مامان» که در جشنواره‌ی اخیر سینما حقیقت به نمایش درآمد، در ارزیابی جشنواره‌ی حقیقت سپری شده، گفت: جشنواره حقیقت یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های فیلم مستند ایران است که در آن مستندسازان از همه کشور در کنار هم جمع می‌شوند و امکانی است برای فیلمساز تا با مخاطب فیلم را ببیند و درباره آن با مخاطبین، مستندسازان و منتقدین گفتگو کند. البته همیشه نقدهایی هم بر همه جشنواره‌ها هست؛ نقدهایی از انتخاب‌ها، داوری‌ها و نحوه برگزاری که بنده ترجیح می دهم این نقدها را با خود برگزار کنندگان مطرح کنم.

بسیاری از مستندها مناسب مدیای تلویزیون نیستند

سرمد درباره نمایش فیلم‌های مستند در تلویزیون گفت: در عین حالی که بعضی از مستندها مناسب پخش تلویزیونی هستند اما بسیاری از فیلم‌های مستند اساسا مناسب مدیای تلویزیون نیستند، قابلیت‌های پخشی دیگری دارند. بعنوان مثال اکران سینمایی و یا اکران‌های دانشگاهی یا نمایش در مراکز فرهنگی، حتی ممکن است یک فیلم مناسب برای نمایش بخش صنعت یا جامعه مهندسین باشد و این مربوط به قابلیت‌های فیلم مستند است که تنها در یک قالب مشخص نمی‌گنجد و می‌تواند با طیف‌های مختلف جامعه ارتباط برقرار کند.

به گفته او؛ هر فیلم مستندی به کارشناسی نیاز دارد که کجا پخش و دیده شود اما متاسفانه این چنین سازوکاری در ایران وجود ندارد. در اینجا معمولا این خود کارگردان است که اگر زرنگ باشد و با حوصله، می‌تواند تا حدودی امکان چندین نمایش را برای فیلمش به وجود بیاورد.

چالش اکران فیلم مستند

کارگردان «همه بچه‌های مامان» در ادامه درباره یکی از چالش‌های اکران فیلم مستند نیز گفت: از طرفی یک فرهنگ اشتباه نیز در اکران فیلم مستند جا افتاده است مبنی بر این که نمایش مستند رایگان است. برای خیلی از افرادی که می‌خواهند فیلم‌های ما را در مجموعه مورد نظر خود نمایش دهند، عجیب است که ما درخواست حق نمایش کنیم، در صورتی که دریافت حق نمایش در همه جای دنیا یک عُرف است. اگر ما حرفه‌ای این کار هستیم و از این راه امرار معاش می‌کنیم، طبیعی است که بازگشت سرمایه برای ما وجود داشته باشد با این فرهنگ غلط خیلی سخت می‌توان درآمد داشت اگر بازگشت سرمایه برای تهیه کننده فیلم وجود نداشته باشد، تولید دیگر امکان ندارد و تولید فیلم مستند ریزش می‌کند.

وی ادامه داد: ساخت فیلم مستند یکی از پر چالش‌ترین‌ کارها است. خیلی سخت می‌توان سرمایه پیدا کرد چرا که بازگشت سرمایه در این کار سخت است و بازار عرضه آن کم؛ البته راه هایی برای پیدا کردن سرمایه وجود دارد در سال‌های اخیر بعضی از مستندسازان از کمپین حامی جو برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند و البته ممکن است بتوانی تهیه‌کننده خصوصی یا دولتی برای پروژه ات پیدا کنی حتی در صورت توانایی فیلمساز و قابلیت سوژه می‌توان از فاند های بین الملی هم برای ساخت مستند بهره برد که البته کار راحتی نیست اما بعضی از فیلمسازان مثل کاری که من در پروژه "همه بچه‌های مامان" کردم، خود شخصا روی فیلمشان سرمایه‌گذاری می کنند که شرایط تولید را سخت تر می‌کند به هرحال یکی از معضلات هنگام شروع کار این است که سرمایه از کجا بیاورم؟

کارگردان «در میان اجتماع خشمگین » درباره حضور مستند در جشنواره فجر گفت: من معتقدم سینما سینماست و اگر ادعای ما این است که جشنواره فجر، مهمترین جشنواره سینمای ایران است، قطعاً باید مستند هم در آن حضور داشته باشد اما نه به صورتی که در حال حاضر وجود دارد، انگار که به زور فیلم‌های مستند را در حاشیه جشنواره گذاشته‌اند، ساعت‌های بدی را برای اکرانش در نظرمی گیرند و شرایط رقابت ناعادلانه‌ایی دارند، درحالیکه فیلم مستند باید جدی تر گرفته شود و به عنوان سینما دیده شود.

سرمد افزود: در اکثر جشنواره‌های مهم دنیا یک پخش مستند هم دارند که یا مستند با فیلم داستانی رقابت می‌کند و یا یک بخش جداگانه دارد و از نمایش فیلم‌های مستند اعتبار می‌گیرند. متاسفانه نمی‌دانم که چه عنادی است که در جشنواره فیلم فجر نمی‌خواهند مستند وجود داشته باشد. باید از هر فرصتی برای دیده شدن سینمای مستند استفاده کرد و جشنواره یکی از فرصت‌های خوبی ایست که می توان با مخاطب عام و حرفه‌ای سینما ارتباط برقرار کرد.

وی با بیان اینکه "به نظر من اگر عادلانه سینمای مستند و داستانی را در ایران رصد کنیم می‌بینیم که سینمای مستند امروز ایران برجسته‌تر و موفق‌تر از سینمای داستانی آن است" گفت: حتی اگر از نظر کمیت این موضوع را بررسی کنیم تعداد جایزه‌هایی که فیلم های مستند ایران در سال‌های اخیر در خارج از کشور می‌گرفته‌اند،بسیار بیشتر از سینمای داستانی است. می‌توان به سینمای مستند ایران افتخار کرد و اگر سرمایه گذاران و پخش کنندگان به آن توجه کنند، قابلیت‌های بسیار بالایی دارد. سینمای مستند، سینمایی شریفتر و جسورتری نیز هست. نبض جامعه ایران را می‌توان در مستند دید در صورتی که در سینمای داستانی جامعه ایران غریبه است.

کارگردان " آوازهای بی اجازه" در پایان درباره جسارت مستندسازان برای خلق مستند گفت:آدمی که جسور نباشد، مستند ساز نمی‌شود.

وی در مورد محدودیت‌های ساخت فیلم مستند در ایران گفت:فیلم مستند محدودیت‌های کمتر و فضای بازتری نسبت به سینمای داستانی دارد شاید چون کمتر دیده می‌شود حساسیت‌ها نسبت به آن کمتر است، البته که محدودیت‌ها و خط قرمزهایی وجود دارد اما فیلمسازی که در این جامعه بزرگ شده باشد ناخودآگاه خط قرمزها را می‌داند اما بنظر من با وجود این خط قرمزها هنوز هم می توان خیلی کار کرد و هنوز هم کلی حرف نزده وجود دارد و سوژه‌های زیادی برای کار هست. اساسا کار مستند جسارت می‌خواهد و فیلمساز باید مهارت ویژه‌ایی داشته باشد تا در محدوده این خطوط قرمز حرفش را بزند.

منبع: ایسنا