آتِلاس، شستشوی گوش

اعتمادآنلاین| محسن ثقفی - اجرای آنسامبل دانمارکی آتلاس با اجرای شش اثر از آهنگسازان دانمارکی و ایرانی در جشنواره موسیقی فجر یکی از نقاط مثبت جشنواره امسال بود.

در وحله نخست باید از مسئولین این جشنواره برای دعوت از این گروه تشکر کرد و از آنها خواست میزان حضور چنین گروه هایی برای سالهای آتی را افزایش دهند. گروهی منسجم با کیفیت قابل تقدیر در اجرای موسیقی کلاسیک و معاصر. نمونه بارز ویرتوئوزیته، حرفه‌ای‌گری و تعهد اعضای یک گروه به وظیفه‌ای است که بر دوش گرفته اند. نوازندگانی مسلط و در سطح استانداردهای بین المللی در اجرای موسیقی. از نکاتی که باعث تعریف از این گروه می‌شود و گروه‌های اجرای موسیقی در ایران نیز باید به آنها توجه کنند می‌توان به گوش دقیق نوازندگان، رعایت کوک، اجرای دقیق بالانس صوتی در گروه‌نوازی، حذف منیّت در اجرای گروهی و توجه به کلیت اجرای گروهی و در یک کلام «فرد در خدمت گروه» اشاره کرد.

نکته جالب توجه در این کنسرت، اجرای آثار سه آهنگساز معاصر ایرانی بود. شاهین فرهت (دبیر هنری جشنواره) با قطعه تریو برای سازهای بادی چوبی اپوس 24، امیر مهیار تفرشی پور (عضو هیات انتخاب جشنواره) با قطعه افسوس برای کوئینتت (ابوا، کلارینت، فاگوت، هورن و پیانو)، هرمز فرهت با قطعه تریو برای سازهای بادی چوبی شماره یک.

تریوی شاهین فرهت اثری مکتبی و منطبق بر قوانین استاندارد موسیقی رمانتیک قلمداد می‌شود. گسترش تم‌ها و چند لایه گی ساختارهای موتیویک بوسیله استفاده از قوانین کنترپوان تنال و تشکیل آکوردهای در هم تنیده و ایجاد بافت هارمونیک مولتی تنال که از ویژگی‌های موسیقی شاهین فرهت است، اثری قابل قبول را پدید آورد.

کوئینتت بادی اثر نیلسن، دومین قطعه این کنسرت بود. قطعه‌ای کاملا رمانتیک و فرمال. نکته حائز اهمیت این اجرا هماهنگی دقیق نوازندگان و بویژه دقت نظر آنان در هماهنگ‌نوازی هارمونیک‌های مورد نظر به منظور اجرای خواست آهنگساز و تولید صدای مبتنی بر ساختارهای صوتی ناشی از تقویت هارمونیک‌های مورد نظر بود. نوازنده هورن به خوبی در تولید اصوات موفق بود و کمترین خطایی در اجرای او قابل مشاهده نبود. همچنین نوازندگان سازهای کلارینت، ابوا، فاگوت و فلوت نیز نهایت تسلط در اجرای اثر را به نمایش گذاشتند.

«افسوس» اثر مهیار تفرشی پور، از منظر معاصر بودن و تبعیت از ضوابط زیبایی‌شناسی موسیقی معاصر، بین موسیقی مدرن (آتنال و سریل) و معاصر (به معنای پس از نیمه قرن بیستم)، در حرکت و نوسان بود. این قطعه که از نظر ایجاد بافت‌های صوتی مانند استفاده از تم‌های مدال، ساختارشکنی حاکمیت نت‌های مرکزی، ایجاد ساختارهای هارمونیکی (و نه هارمونی) بویژه در قسمت دوم، از جذابیت صوتی بسیار زیادی برخوردار است، بیشتر به ساختارهای موسیقی نیمه اول قرن بیستم نزدیک است. نزدیکی‌ای که نشان از آگاهی بسیار خوب آهنگساز نسبت به آن ساختار و زیبایی شناسی دارد.

همچنین استفاده درست و شناخت خوب آهنگساز نسبت به سازشناسی و استفاده درست از رژیسترها و تکنیک‌های سازی سازهای بادی و پیانو (ساز تخصصی تفرشی پور که در زمینه نوازندگی پیانو نیز دارای مدرک آکادمیک از کشور دانمارک است) در موفقیت اثر نیز بی تاثیر نیست.

تریو بادی شماره یک هرمز فرهت از منظر تکنیک آهنگسازی، کاملا مکتبی و و مدرسی و مقید به رعایت ضوابط و اصول موسیقی نئو رمانتیک محسوب می‌شود. آهنگساز با استفاده از تمهای مشخص و خلق اثر در فرمهای تثبیت شده، تسلط خود را در آشنایی با موازین علمی آهنگسازی اثبات کرده و این اثر نیز که از جمله آثار نخستین آهنگساز است، پایبندی وی به سنت آهنگسازی را به خوبی نشان می‌دهد.

سکستت فرانسیس پولانک، آهنگساز نئو امپرسیونیست فرانسوی نیز واجد کلیه قواعد و زیبایی‌شناسی منحصر به شخص اوست که آنسامبل آتِلاس به زیبایی و تسلط هرچه تمامتر از عهده اجرای آن بر آمد.

متاسفانه در متن برنامه اشاره‌ای به سال ساخت آثار آهنگسازان نشده و توضیحی درباره آثار نیز موجود نبود، شاید به همین دلیل برقراری ارتباط با آثار توسط مخاطب عام صورت نگرفته و نوعی ملال و خستگی ناشی از برخورد مخاطبین با آثار در سالن مشهود بود. در حالی که موسیقی معاصر در شرایط حال حاضر ایران که رسانه‌های عمومی مانند رادیو و تلویزین در معرفی موسیقی به امساک پرداخته و گویی از روی عمد تمایل به پائین نگاه داشتن سطح آگاهی شنوندگان از موسیقی جدی کلاسیک غربی و ایرانی دارند، نیاز به توضیح برای مخاطب دارد تا دایره شنوندگان این نوع آثار گسترش یافته و به ارتقای سطح و سلیقه شنیداری شنوندگان کمک کند.