مافیای کتاب، بی‌رحم، خطرناک و قدرتمند است/ امکان مبارزه با قاچاق کتاب در کشور وجود ندارد/ قاچاق کتاب، مافیای قدرتمندی دارد/ افرادی در خیابان‌ها محصولات فرهنگی را قتل عام می‌کنند/ بسیاری از این افراد را می‌شناسیم، اما توانایی دسترسی به آنها وجود ندارد/ چرا

اعتمادآنلاین| علی پاکزاد- این روزها جولان کتاب‌های قاچاق گریبان نویسندگان و ناشران کشور را گرفته و با توجه به عدم ارائه رویکردی مناسب در مبارزه با این فعالیت فرهنگی ضدفرهنگی، شاهد لطمات زیادی به سطوح مختلف فرهنگی در جامعه هستیم. شاید بتوان گفت هر کتابی که بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بدون اجازه از ناشر رسمی و قانونی، بدون تایید مترجم و مولف، توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی منتشر و عرضه شود، کتاب قاچاق محسوب می‌شود و خریدوفروش آن غیرقانونی است، اما بازار این روزها پر از کتاب‌هایی از این دست است. در این میان فروش کتاب‌هایی که به دلیل محتوای غیرتاییدی وزارت ارشاد نیازمند سانسورند یا کتاب‌هایی که نام نویسنده آنها در لیست‌های ممنوعه دولتی است هم بازار کتاب‌های قاچاق را رونق می‌دهند و آثار مجوزدار از فروش باز می‌مانند. فروش کتاب قاچاق موجب شده انتشار کتاب برای ناشران مقرون‌به‌صرفه نباشد و این به اصل فرهنگ و تولیدات فرهنگی مکتوب آسیب زده است‌.

در تهران با هزار کتابفروشی، بیش از 900 دستفروش کتاب فعالیت می‌کنند. آنها این روزها نسخه‌های افست کتاب‌های پرفروش تالیف یا ترجمه‌شده را که ناشران رسمی دارند، با قیمتی پایین‌تر از پشت جلد کتاب به مخاطب می‌فروشند. معمولاً هم با عنوان «نسخه بدون سانسور» نظر مخاطب را جلب می‌کنند. در حالی‌ که در اکثر موارد، نسخه افست هیچ تفاوتی با نسخه رسمی ندارد.

با اینکه از اسفندماه سال 96، اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان تهران با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز پلیس امنیت قضایی، زمینه پیشگیری از رخداد این اتفاق و نیز پیگرد قاچاقچیان کتاب را از طریق کارگروه صیانت از حقوق ناشران و مولفان آغاز کردند، اما جز توقیف برخی محموله‌ها و دستگاه‌های غیرمجاز نشر کاری از پیش نبردند. این کارگروه تلاش می‌کند با استفاده از تمامی اهرم‌ها و ابزارهای قانونی به مقابله با جریان تکثیر غیرقانونی آثار اعم از چاپی، الکترونیکی، صوتی، نرم‌افزاری، چندرسانه‌ای در فضای حقیقی و مجازی بپردازد، اما گویا حل این بحران نیازمند حمایتی همه‌جانبه از سوی دولت، مجلس و قوه قضاییه است. به همین بهانه با منوچهر حسن‌زاده صاحب‌امتیاز و مدیر نشر «مروارید» گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه خواهید خواند:

ناشران رسمی بیشترین ضرر و خسارت را از قاچاق کتاب متحمل می‌شوند

منوچهر حسن‌زاده، مدیرمسئول و صاحب نشر «مروارید»، درباره وضعیت قاچاق کتاب در کشور به اعتمادآنلاین گفت: «حوزه نشر و به خصوص ناشران رسمی بیشترین ضرر و خسارت را از قاچاق کتاب متحمل می‌شوند. بیشتر این معضلات در کف خیابان و از سوی دستفروشان و قاچاقچیانی به وجود می‌آید که این کتاب‌ها را به دست آنها می‌رسانند. معضل قاچاق فقط مختص حوزه کتاب نیست، بلکه موضوعی سراسری در کشور است که تمام حوزه‌ها از آن متضرر می‌شوند.»

ریشه فساد قاچاق کتاب در دستفروشی است

حسن‌زاده ادامه داد: «ریشه این فساد در دستفروشی است. البته اگر بخواهیم دقیق‌تر نگاه کنیم، بیکاری فراگیر و فساد شدید باعث شده بحث قاچاق (کتاب) پررنگ‌تر از هر زمان دیگری شود. شما نمی‌دانید که یک ناشر یا یک نویسنده چقدر زحمت می‌کشد تا کتابی را به مرحله چاپ برساند، اما به راحتی افرادی در خیابان این محصولات فرهنگی را با قیمت پایین‌تر و بدون اجازه ناشر به فروش می‌رسانند. این حرکت یک ضربه بسیار سخت بر پیکره نیمه‌جان فرهنگ، به خصوص در حوزه کتاب، وارد می‌کند.»

مافیای بسیار مستحکمی پشت سر این جریان قرار دارد

مدیر نشر «مروارید» گفت: «مغازه‌دارها و نشریه‌های رسمی به ندرت تن به قاچاق کتاب می‌دهند. به جرات می‌توانم بگویم که امکان مبارزه با قاچاق کتاب در کشور وجود ندارد. می‌توان گفت اکنون مافیای بسیار مستحکمی پشت سر این جریان قرار دارد. شاید من و بسیاری از دوستان دیگر، کسانی را که این ‌کار‌ها را انجام می‌دهند بشناسیم، اما توانایی دسترسی به آنها را نداریم.»

چرا کسی با این جرم بزرگ برخورد نمی‌کند؟

منوچهر حسن‌زاده درباره ضرر‌های قاچاق کتاب در حوزه فرهنگ عمومی گفت: «واقعاً دردناک است. یک مترجم یا نویسنده 6 ماه تا یک سال زحمت می‌کشد و با مشقت فراوان کتابی چاپ می‌کند که کمی از قبل آن منفعت معنوی و مالی ببرد، اما بعد از این پروسه با قاچاق کتاب روبه‌رو می‌شود. این میان هم نویسنده و هم ناشر و به خصوص فرهنگ عمومی نابود می‌شود. سوال من این است که چرا کسی با این جرم بزرگ برخورد نمی‌کند و این داستان روزبه‌روز بیش از قبل و فراگیرتر ادامه پیدا می‌کند؟ نویسندگی و چاپ کتاب یک ریسک بزرگ است، زیرا کسانی در خیابان هستند که به راحتی زیرآب آن کتاب و نویسنده را می‌زنند و به نوعی آن شخص را نابود می‌کنند.»

مافیای کتاب،بی رحم،خطرناک و قدرتمند هستند

صاحب امتیاز نشریه «مروارید» درباره پشت پرده قاچاق کتاب گفت: «من اشخاصی را می‌شناسم، اما واقعاً نمی‌توان تشخیص داد که دقیقاً چه کسانی و چگونه در این مافیای بزرگ عمل می‌کنند. می‌توانم بگویم که افرادی بی‌رحم، خطرناک و غیرقابل پیش‌بینی و در عین حال نیز قدرتمند هستند. متاسفانه این افراد در پوشش فقر در خیابان‌ها بساط پهن می‌کنند و حتی پلیس نیز گاهی دلش برای آنها می‌سوزد.»