گزارش «اعتمادآنلاین» از حواشی ساخت و نمایش فیلم «رستاخیز»
درویش گرفتار در مرداب کج‌سلیقگی/ چه بلایی بر سر «رستاخیز» آمد؟/ جریان نسخه دزدی «رستاخیز» چه بود؟
در چند روز گذشته نسخه قاچاق فیلم «رستاخیز» در چند سایت اینترنتی منتشر شد و احمدرضا درویش کارگردان این اثر نسبت به اتفاقاتی که رخ داد واکنش نشان داد.
اعتمادآنلاین| سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر به زعم بسیاری از سینماگران رویدادی پرحاشیه و حاوی اتفاقات زیاد بود. احمدرضا درویش بعد از چندین سال کار روی پروژه سینمایی «رستاخیز» و با توصیه وزیر فرهنگ و ارشاد وقت «علی جنتی» این فیلم سینمایی را تحویل جشنواره ملی فیلم فجر داد. این فیلم در 11 بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد و در نهایت در هشت بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ شد. شاید به جرات بتوان گفت «رستاخیز» دچار تصمیمات سلیقه‌ای و البته سیاسی و مذهبی شد و راه خود را به عنوان یک فیلم سینمایی دینی و تاریخی گم کرد. این فیلم رکورد کوتاه‌ترین زمان اکران یک فیلم سینمایی را به خود اختصاص داد. «رستاخیز» در سال 93 اکران شد و بعد از مدت کوتاهی با توجه به اعتراضات گسترده از پرده برداشته شد و نمایش آن در سینما‌های کشور متوقف. اما داستان «رستاخیز» اینجا به پایان نرسید و نسخه غیرقانونی این فیلم با نام عربی «القربان» چند روزی است که در سایت‌های اینترنتی به نمایش درآمده است.
اولین اکران در جشنواره سی و دوم فجر
فیلم سینمایی «رستاخیز» پس از چند سال تحقیق و مطالعه در زمینه‌های تاریخی، هنری و فنی و همچنین 2 سال پیش‌تولید، توسط احمدرضا درویش کارگردان این اثر در منطقه بم استان کرمان کلید خورد. این فیلم که به واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و یارانش پرداخته و از زمان مرگ معاویه تا روز عاشورا و شهادت امام حسین (ع) را روایت می‌کند، در زمانی 10 ساله تولید شد و پس از آماده شدن توانست با حضور در سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در هشت بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ بلورین شود.
اما از اولین روز نمایش این اثر در جشنواره فیلم فجر اعتراضاتی نسبت به برخی از صحنه‌های این فیلم وجود داشت که عمده آنها پیرامون 2 محور نمایش چهره‌های برخی از شهدای کربلا همچون حضرت قمر بنی‌هاشم (ع) و حضرت علی‌اکبر (ع) و همچنین برخی از مغایرت‌های تاریخی موجود میان داستان فیلم و روایت‌هایی نقل‌شده از واقعه کربلا بود که البته عوامل این فیلم برای برطرف کردن این 2 مشکل فیلم را دوباره تدوین و بیش از 40 دقیقه از آن را حذف کردند و همین موضوع باعث شد بسیاری از مشکلات فیلم در نسخه جدید آن که آماده نمایش عمومی شده بود، برطرف شود.
اکران خصوصی یا عمومی؟
اعتراضاتی که نسبت به این فیلم وجود داشت تا زمان آغاز اکران عمومی آن چندان اوج نگرفت ولی درست با اعلام خبر آغاز اکران این فیلم در 24 تیرماه سال جاری، اعتراضات شکل‌گرفته پیرامون آن جنبه عمومی‌تری یافت و نتیجه آن تحصن 2 روزه گروهی در مقابل وزارت ارشاد و بعد از آن نیز تحصن گروهی دیگر در مقابل سینما شکوفه تهران برای جلوگیری از پخش آن بود.
در نهایت این اعتراضات منجر به این شد که وزارت ارشاد تصمیم بگیرد اکران این فیلم را در همان روز اول نمایش متوقف کند. هرچند وزارت ارشاد در اطلاعیه رسمی خود در ارتباط با دلایل گرفتن این تصمیم گفته است: «نظر به رعایت جایگاه و شأن مراجع عظام تقلید و عالمان شاخص دینی یادآوری می‌کنیم که اکران فیلم «رستاخیز» تا تامین نظر برخی از مراجع بزرگوار تقلید به تعویق می‌افتد.» و البته برخی از مراجع تقلید نیز با توجه به شنیده‌هایی که از این اثر داشتند، نسبت به اکران آن معترض بودند، اما به نظر می‌رسد آنچه باعث شد اکران این فیلم به تعویق بیفتد، اعتراضات و حرکات عجیب گروهی بود که تصمیم داشتند به هر صورت از اکران این فیلم جلوگیری کنند.
پخش نسخه غیرمجاز «رستاخیز»
انتشار نسخه دوبله عربی این فیلم در فضای اینترنتی به شکل غیرقانونی احمدرضا درویش را به واکنش وا داشت. درویش در بخش‌هایی از بیانیه خود این نسخه را معیوب دانست و در توضیحی مفصل نوشت: «اکنون پس از سپری شدن بیش از چهار سال از توقیف فیلم «رستاخیز» و همزمان با شام غریبان شهدای کربلا (1398) نسخه معیوب این فیلم با نام «القربان» در اقدامی غیراخلاقی و غیرقانونی به فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی راه یافته است. راهزنانِ عرصه هنر و فرهنگ با بستن قاب تصویر (کادر)، نشانِ حک‌شده (واترمارک) روی تصاویر و عنوان‌بندی (تیتراژ) انتهای فیلم را که حاوی اسامی عوامل و سرمایه‌گذاران فیلم بوده است، حذف کرده‌اند. متاسفانه چهار روز از این سرقتِ فرهنگی سپری شده، صدها هزار نفر فیلم «القربان» را دیده‌اند و بنا بر قرائن موجود، میلیون‌ها نفر با پرداخت هزینه به شبکه‌های اینترنتی خارجی به تماشای آن نشسته‌اند!»
درویش در بخش‌های دیگری از این بیانیه با حق‌الناس دانستن فیلم «رستاخیز» نوشت: «با توجه به ظرفیت‌‌های نامحدود در عصر ارتباطات و نقش بی‌‌بدیل آثار هنری در ترویج ارزش‌های فرهنگی؛ از محضر علما و مراجع عالیقدر، دانشمندان و روشنفکرانِ علوم دینی و علوم اجتماعی، ذاکرانِ اهلِ بیتِ عصمت و طهارت (ع) و اصحاب گرانقدر رسانه درخواست میکنم، با تاکید و تکیه بر پویایی فقه شیعه و سیره نبوی (ص) بستر مناسب را برای تشویق اصحاب هنر و ترغیب آنان به تولید آثار متاثر از معارف دینی و تاریخی فراهم کنند و امکان سوءاستفاده معاندان و کج‌اندیشان را از ذخایر نابِ فرهنگی سلب نمایند.»
کارگردان «رستاخیز» در بخش‌های پایانی این بیانیه با ابراز امیدواری درباره این موضوع که هیچ مخاطبی از دیدن، شنیدن و درک آثار هنری محروم نشود و «رستاخیز» با عبور از موانع و رضایت سازندگانِ آن، در معرض دیدگان عمومی قرار گیرد خطاب به نهادهای ذی‌ربط از جمله قوه مقننه و قوه قضاییه نوشت: «از دو قوه محترمِ قضائیه و مقننه درخواست میکنم که در دفاع از حقوق معنوی و سرمایه‌های هنری و فرهنگی، همچون دفاع از بیت‌المال و حق‌الناس حساسیت نشان دهند. همچنین از همه نهادهای انتظامی و اطلاعاتی، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری و دیگر دوایرِ مرتبط، درخواست میکنم که ضمن واکاوی و پیگیری موضوع از مجاری داخلی و خارجی، نسبت به کشفِ منشأ این سرقتِ فرهنگی اقدام کنند و هرچه سریع‌تر از انتشارِ این عملِ حرام و گستاخانه جلوگیری نمایند.»
درویش در بندهای دیگر این بیانیه از سهامداران داخلی و خارجی فیلم «رستاخیز» مطالبه‌ای دارد. او درخواست خود را این‌گونه مطرح کرده: «از سهام‌دارانِ داخلی و خارجی فیلم «رستاخیز» درخواست میکنم همچون گذشته بر صیانت از حقوق معنوی و مادی این فیلم پافشاری و با پیگیری و مطالبه مجدانه، از به تاراج رفتن حیثیت مولود خود جلوگیری کنند. در این خصوص گرچه بنیاد سینمایی فارابی و مؤسسه رسانه‌های تصویری که پس از حکم بدوی دادگاه دیوان عدالت اداری به سهامداران فیلم پیوسته‌اند، لکن این نهادها، هم به دلیل وظایف ذاتی خود در صیانت از همه آثار سینمایی و هم به عنوان سهام‌دار، نسبت به پیگیری حقوقی موضوع فوق، مسئولیت مضاعفی برعهده دارند.»
احمدرضا درویش بیانیه طولانی خود را با اظهار تاسف از سرنوشت فیلم و مخاطبان ایرانی آن به پایان برد که هرگز پیش از این موفق نشده بودند رستاخیز را که اثر یک کارگردان ایرانی است ببینند و حالا بسیاری نسخه معیوب آن را تماشا خواهند کرد که به هیچ عنوان مورد تایید سازندگان آن نیست. درویش درد دل خود را در قالب بیانیه این‌گونه به پایان رسانده است: «بسیار متأسفم که بر اثر آنچه به «رستاخیز» تحمیل شده است، هموطنان من از تماشای آن محروم و مخاطبان خارجی بر آنان رجحان پیدا کرده‌اند! به دلیل برخورداری فیلم «رستاخیز» از مضمون بلند حماسه عاشورا، عطشِ فراوانی در مخاطبان محترمِ داخلی و خارجی، بخصوص جوانان برومند، برای دیدن این فیلم به وجود آمده است. اینجانب به عنوان عضوی کوچک از خانواده بزرگِ سینمای ایران از عموم مردم ارجمند، بخصوص ارادتمندان به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین (ع) که به رعایت امور شرعی و قانونی شهره هستند، تقاضا میکنم که از دیدن، کپی‌برداری و انتشار فیلم «رستاخیز» اجتناب کنند و دیگران را نیز از این فعل حرام و غیرقانونی پرهیز دهند.»
بیانیه فارابی
ساعاتی پس از انتشار بیانیه احمدرضا درویش، بنیاد سینمایی فارابی هم طی ارسال نامه‌ای به معاون دادستان و سرپرست دادسرای امور بین‌الملل تهران از توزیع‌کنندگان غیرقانونی نسخه عربی فیلم رستاخیز (القربان) اعلام شکایت کردند. علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد در این نامه ضمن توضیح این نکته که این بنیاد مالک 60 درصد رستاخیز است و بارگذاری نسخه عربی فیلم، این بنیاد و سایر مالکان را متحمل ضرر مادی و معنوی کرده و موجب تضییع حقوق بیت‌المال شده، از این معاونت خواستار تعقیب قضایی منتشر کنندگان فیلم به نسخه عربی شده و خواسته است مطابق ماده 29 قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان، از نشر و پخش فیلم رستاخیز جلوگیری شود.
وعده وزیر
سید عباس صالحی درباره وضعیت فیلم «رستاخیز» گفت: «از قبل هم صحبت‌هایی داشته‌ایم و بنیاد سینمایی فارابی هم در خصوص چگونگی انتشار این اثر با تهیه‌کننده گفت‌وگوهایی کرده تا عوامل این مساله مشخص‌تر شوند. درباره مسئله رفع موانع پخش فیلم رستاخیز در شبکه نمایش خانگی هم صحبت‌هایی شده که خبر آن به زودی اطلاع‌رسانی خواهد شد. جلسه پیگیری حقوقی بارگذاری غیرقانونی نسخه عربی و غیرنهایی فیلم رستاخیز (القربان) در سازمان سینمایی برگزار شد.
در پی بارگذاری و عرضه غیرقانونی نسخه عربی فیلم سینمایی «رستاخیز» در فضای مجازی، روز شنبه جلسه‌ای با حضور مالکان عمده این فیلم در محل دفتر معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان امور سینمایی و سمعی بصری برگزار و مقرر شد تهیه‌کننده فیلم، نسبت به تداوم پیگیری‌های خود برای جلوگیری از امکان دانلود غیرقانونی نسخه غیرنهایی فیلم (که مورد تایید سازمان سینمایی نیست) و استیفای حقوق قانونی سهامداران، اقدام کند.
همچنین مقرر شد معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، با حضور در مرجع قضایی مرتبط نسبت به پیگیری موضوع و طرح شکایت در آن مرجع اقدام کنند تا از پخش غیرقانونی فیلم در پلتفرم‌های داخلی نیز جلوگیری به عمل آید که این کار هم انجام شد.
هماهنگی با وزارت امور خارجه برای پیگیری‌های حقوقی در خارج از کشور، طی روزهای گذشته از دیگر اقدامات بنیاد سینمایی فارابی، به نمایندگی از مالکان فیلم است.
دیدگاه تان را بنویسید