تنگ‌نظری‌ها برای برگزاری جلسات ادبی بیشتر شده است/ کافه‌‌ها می‌توانند میزبان این جلسات باشند

اعتمادآنلاین| ‌ این داستان‌نویس و منتقد ادبی درباره وضعیت مکان برگزاری نشست‌های انجمن‌ها و جلسه‌های ادبی اظهار کرد: قبلا وضعیت بهتر بود، روزبه‌روز وضعیت پیچیده‌تر می‌شود و تنگ‌نظری‌هایی هم که ممکن است در فضاهای دولتی باشد بیشتر می‌شود. شرایطی که برای نویسندگان و شاعران ایجاد می‌کنند، محدودیت‌هایی را به‌وجود می‌آورد و مانع این است که کارگاه‌ها و نشست‌های خوبی در فضاهای رسمی شکل بگیرد، در حالی که این جلسات در همان فضاهای رسمی باید شکل می‌گرفت.

او افزود: اما در شهرهای بزرگ امکانات خیلی زیاد است و شما به راحتی می‌توانید در یک کافه جمع شوید، بنشینید، صحبت کنید و داستان بخوانید. روزبه‌روز هم این فضاهای خصوصی بیشتر می‌شود.

محمودی ایرانمهر با اشاره به شکل‌گیری فضاهای ادبی خصوصی در طول تاریخ ادبیات جهان گفت: در حدود دو قرن گذشته نیز در سرزمین‌هایی که ادبیات به شکل مدرن ریشه طولانی‌تری دارد، مثل اروپا، روسیه و برخی نقاط آمریکای لاتین، چنین فرهنگی کم‌کم شکل گرفت و آدم‌هایی دور هم جمع می‌شدند و انجمن‌هایی را عموما در فضاهای خصوصی تشکیل می‌دادند و سعی می‌کردند خودشان را رشد بدهند، به یکدیگر بیاموزند و در یکدیگر انگیزه ایجاد و به هم کمک کنند.

این فیلم‌نامه‌نویس با بیان این‌که وقتی به زندگی نویسندگان بزرگ جهان مثل مارکز نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که از دل همین گروه‌ها، انجمن‌ها و فضاهایی که افراد در کنار یکدیگر به‌وجود می‌آوردند، پدید آمده‌اند، اظهار کرد: یک قرن گذشته آمریکای لاتین از این نظر به فرهنگ ما نزدیک‌تر است. برای همین می‌توان گفت ما هم حالا داریم چنین فضایی را تجربه و این مسیر را طی می‌کنیم. در واقع به‌تدریج از شکل رسمی جلسات ادبی به‌خاطر محدودیت‌هایی که وجود دارد، فاصله می‌گیریم و خودمان به دنبال روزنه‌هایی می‌گردیم که بتوانیم از فضا، حداقل امکان موجود و توان خودمان استفاده کنیم.

او سپس در پاسخ به پرسش مطرح‌شده درباره چگونگی تشخیص فضای مناسب در میان تعدد انجمن‌های ادبی برای نویسندگان و شاعران جوان گفت: فضای خوب و فضای بد به نسبت تاثیری است که بر خود فرد می‌گذارد. فضایی که فرد را آشفته کند، احساس رنج داشته باشد و در آن فضا سردرگم شود یا او را در ستیز با خودش و نوعی رقابت‌های بی‌سرانجام با خود یا دیگران قرار بدهد، فضای بدی است، حالا چه کلاس باشد، چه کارگاه و چه انجمن. اما فضایی که کمک کند و به فرد آرامش بدهد و او را از رقابت با چیزها و کسانی که حاصلی ندارند، دور کند و اجازه بدهد که به تدریج رشد کند، بیاموزد و انگیزه بگیرد، فضای خوبی است.

نویسنده مجموعه داستان «فریدون پسر فرانک» ادامه داد: این که بگویند فلانی خوب است و بهمانی خوب نیست، اساسا کار اشتباهی است. هر کسی به تناسب روحیه و شخصیت خود باید فضای مطبوعش را تشخیص دهد. این فقط در مورد فضاهای ادبی هم نیست و در مورد هر جمعی مصداق دارد. این‌که فرد بخواهد خودش را ایزوله کند هم اشتباه است. در مورد ادبیات هم همین است، این‌که از جمع‌های ادبی دوری کنید یک اشکال دارد و این‌که در همه جمع‌ها باشید هم یک اشکال دیگر.

علیرضا محمودی‌ ایرانمهر درباره کافه‌هایی که مناسب برگزاری جلسه‌های ادبی هستند نیز چنین گفت: وقتی جایی برای جمع شدن وجود نداشته باشد، هر کس به هر فضایی که دسترسی داشته باشد رجوع می‌کند. وقتی فضایی برای برگزاری جلسات ادبی وجود ندارد هم چاره‌ای جز برگزاری این جلسات در کافه‌ها نیست، اما کافه‌ها هم با هم متفاوت هستند. کافه‌هایی هستند که اصلا برای جمع‌شدن مناسب نیستند؛ برای دور هم نشستن و قلیان کشیدن خوب هستند. اما بعضی کافه‌ها فضای مناسب‌تری دارند، سکوت در آن‌ها بیشتر است، فضای دنجی دارند و می‌توان دو ساعت نشست، داستان شنید و داستان خواند و صحبت کرد.

این نویسنده درحالی‌که سنت داستان‌خوانی در کافه‌ها را سنت قشنگی عنوان کرد، افزود: سال‌هایی که در ایران کم‌کم کافه‌ها در حال رونق گرفتن بودند، یکی از چیزهایی که شکل گرفت، استفاده از موسیقی بود و حالا خیلی از کافه‌ها برنامه‌ اجرای موسیقی دارند و این باعث جذب مخاطب می‌شود. کافه‌هایی هم هستند که فضای ادبی ایجاد می‌کنند، در آن زمان موزیک کمتری پخش می‌شود، فضای کافه آرام‌تر است و معمولا از ساعت‌های مرده برای برگزاری این جلسات استفاده می‌شود که کافه خلوت‌تر است و این اتفاق خوبی‌ است. اما کافه‌ای که در آن قلیان کشیده می‌شود یا موزیک بلند پخش می‌شود یا کافه‌های خیلی بزرگ، شلوغ و لاکچری برای ایجاد فضای ادبی مناسب نیست.

او سپس با اشاره به این‌که فضای مجازی تمام مناسبات اجتماعی انسان را تغییر داده‌ است، درباره اثرگذاری فضای مجازی در فرآیند برگزاری جلسه‌های ادبی بیان کرد: طبیعتا فضاهای ادبی هم تحت تاثیر فضای مجازی است. فضای مجازی مثل اجتماعات بشری است و نمی‌توان گفت خوب است یا بد. شهرها اگر آدم‌ها در آن‌ها خوب زندگی کنند، جای خوبی هستند و اگر بد ساماندهی شوند، جای بدی هستند. فضای مجازی هم همین است، نه می‌توان گفت خوب است و نه می‌توان گفت بد است؛ به نوع استفاده بستگی دارد.

محمودی ایرانمهر درحالی که معتقد است محدودیت‌هایی که در فضاهای رسمی وجود دارد، باعث گرایش‌های سریع‌تر به فضای مجازی می‌شود، گفت: اگر محدودیت‌ها هم وجود نداشتند، فضای مجازی جذابیت‌های خاصی دارد که عده بی‌شماری از آدم‌ها را سمت خودش می‌کشد. الان خیلی از جمع‌ها و کارگاه‌ها در فضای مجازی برگزار می‌شود. حتی من خودم مدتی‌ است کارگاه‌هایم را در فضای مجازی برگزار می‌کنم. روزبه‌روز هم کارگاه‌های این‌چنینی و حتی نرم‌افزارهایی که می‌توان از آن‌ها برای پرداختن به مسائل مختلف فرهنگی استفاده کرد، بیشتر می‌شود و البته این امکان را فراهم می‌کند تا کسانی که در خارج از ایران هستند و امکان شرکت در جلسه‌ای را ندارند، بتوانند از فضای فرهنگی داخل ایران استفاه کنند.

منبع: ایسنا