فرآیندهای قضایی و قانونی حقوق مالکیت هنری بررسی شد

اعتمادآنلاین| نخستین کارگاه آموزشی حقوق مالکیت هنری صبح سه‌شنبه‌ (23 مهر 1398)، با حضور صفر بیگ‌زاده، مدرس و حقوقدان و عضو هیات‎ علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) و جمعی از مسوولان، حقوقدانان، هنرمندان و علاقه‌مندان به همت معاونت فرهنگی هنری فرهنگستان هنر برگزار شد.

صفر بیگ‌زاده این کارگاه آموزشی را با تعریف کوتاهی از هنر و آثار هنری از دیدگاه حقوقی آغاز کرد. وی در این زمینه اظهار کرد: در مباحث حقوقی هیچ تعریفی از هنر نشده است، ولی برای حقوقدانان تعریف هنر بسیار مهم است. حتی تعاریف عُرفی نیز در این مبحث مورد توجه است؛ اینکه عُرف خاص که در اینجا هنرمندان هستند، درباره هنر چه می‌گویند؟ به‌عنوان مثال یک حقوقدان درباره تعریف هنر خوش‌نویسی به بحث نمی‌نشیند، بلکه هر آنچه هنرمند خوش‌نویس بگوید، بر آن صحه می‌گذارد. پس در تعاریف، بیشتر به تعاریف اهل هنر توجه خاص شده است؛ چون حقوق‌دانان برای دفاع از اثر هنری باید به اهل هنر در تعریفشان رجوع کنند.

این مدرس سپس به مبحث تفکیک هنر از صنعت پرداخت و افزود: مطلب دیگری که در این زمینه برای حقوق‌دانان مورد توجه است، تفکیک هنر از صنعت است. این مساله برای حقوق‌دان‌ها آنجایی مورد توجه است که می‌خواهند صنایع دستی و هنرهای دستی را از هم تفکیک کنند؛ آیا طراحی صنعتی هنر است یا صنعت؟ به‌ عنوان مثال وقتی اتومبیلی را می‌سازیم، آن را طراحی می‌کنیم. در اینجا مرتب‌ کردن اجزای اتومبیل در کنار هم به‌ عنوان یک سیستم، هنر محسوب می‌شود یا صنعت؟ قاعدتاً در اینجا گرچه امر هنری اتفاق افتاده، این مساله در قانون حقوق صنعتی دنبال می‌شود نه در قانون مالکیت هنری. پس تعاریف در اینجا برای ما حائز اهمیت است تا بدانیم این مساله حقوقی در کدام قوانین جای می‌گیرد.

وی سپس به قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان اشاره کرد و ادامه داد: در این قانون، حقوق مالکیت هنری به تفصیل آورده شده است. بند یک این قانون، به «امر هنری که مورد حمایت است، چیست؟» اختصاص دارد. بند دو آن نیز به این مساله که «مصداق‌های هنر چیست؟» می‌پردازد.

بیگ‌زاده در ادامه به مالکیت هنری و انواع حقوق پدیدآور اثر هنری پرداخت و خاطرنشان کرد: «مطلب دیگری که در مباحث حقوقی مورد توجه است، مالکیت هنری است. آیا مالک، شخص حقوقی است یا شخص حقیقی؟ انواع حقوق هنری چیست؟ حق مادی است یا حق معنوی؟» وی سپس به شرح و تفصیل این حقوق و ویژگی‌های آنها پرداخت.

عضو هیات‎ علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در این کارگاه به موضوعات دیگری چون مقررات مربوط به آثار هنری مورد حمایت قانون‌گذار ایران، استثناهای حمایت از حق هنری، شرایط حمایت از اثر هنری، مدت‌زمان حمایت از اثر هنری، و پایان حق مالکیت هنری پرداخت.

منبع: ایسنا