اوضاع طراحی صحنه در ایران بسیار اسفبار است

اعتمادآنلاین| «شب تئاتر» در پانزدهمین برنامه از سری جدید خود، شنبه 11 آبان با اجرای منوچهر اکبرلو و موضوع «بررسی گذشته و حال طراحی صحنه در تئاتر ایران» میزبان پیام فروتن، طراح صحنه و مدرس دانشگاه بود.

پیام فروتن مدرس طراحی صحنه دانشگاه تهران درباره اوضاع کلی وضعیت کنونی طراحی صحنه در تئاتر گفت: اوضاع طراحی صحنه در ایران بسیار اسفبار است.

خیلی کم شاهد طراحی صحنه‌های خوب هستیم و یا حتی طراحی صحنه‌هایی که از حداقل استاندارد‌های تئاتر برخوردار باشند.

شرایط تولید طراحی صحنه سخت است و تقریبا اجرایی نیست. بزرگترین مشکل طراحی صحنه در حال حاضر سالن‌هایی هستند که در یک شب چند اجرای مختلف دارند.

در نتیجه اگر قرار باشد طراحی صحنه‌ای وجود داشته باشد، به این دلیل که مجبور هستند هر شب دکور را بچینند و جمع کنند و این خود مستلزم زمان انرژی و هزینه است از آن استقبال نمی‌شود.

او افزود:دکور تئاتر حتما باید روی صحنه فیکس شود چراکه اصل اول تئاتر ایمنی است. وقتی دکور پورتابل است روی صحنه فیکس نمی‌شود و هرلحظه امکان سقوط دکور روی بازیگر است. ما این اصل اول را فراموش می‌کنیم.

سالن‌های چند اجرایی که غالبا خصوصی هستند باعث این اتفاق برای طراحی صحنه شده اند. مورد دوم اینکه اگر قرار باشد در یک شب چند اجرا داشته باشند زمانبندی آن‌ها چگونه خواهد بود.

فروتن گفت:تئاتر یک مراسمی است که ریشه در آیین‌های باستانی دارد. تئاتر آدابی دارد. سالن‌های چند اجرائه حتی باعث شده اند آداب تئاتر فراموش شود. چرا که بعد از اتمام اجرا باید سریعا همه چیز جمع شود و برای تئاتر بعد و گروه بعد آماده شوند. باید توجه کرد که هنر تئاتر شریف است. تئاتر دکان نیست. متاسفانه تئاتر به یک دکان برای درآمدزایی تبدیل شده است.

در ایران ما تمام بازیگران و کارگردانان را هنرمند می‌دانیم، تمامی عوامل سینما، تئاتر و تلویزیون را هنرمند می‌دانیم که اینطور نیست. باید این مرزبندی را مشخص کنیم، بخشی سرگرمی سازنده و بخشی هنرمند هستند.

به دلیل مخدوش شدن این مرز بندی ما شاهد اجرا‌های اسپیناسی هستیم؛ که یک سری چهره اسمشان روی بیلبورد می‌رود، اما بازی نمی‌کنند.

برخی افراد فقط پول به تئاتر می‌آورند و معتقدند که باید عضو خانه تئاتر شوند

پیام فروتن گفت: من به تئاتر گلریز اعتقاد دارم؛ سالهاست پول خودش را در می‌آورد. اما بچه‌های این تئاتر هیچ وقت خودشان را هنرمند نمی‌دانند و آن‌ها سرگرمی ساز هستند.

او ادامه داد:ما بحث سرگرمی در تئاتر و تئاتر روشنفکری را تفکیک نکرده‌ایم. اگر بتوانیم تفکیکشان کنیم اقتصاد تئاتر هم فعال می‌شود.

برای بخش سرگرمی ساز، تئاتر خصوصی خوب است، اما برای تئاتر دانشجویی، تئاتر روشنفکری، تئاتر اندیشه ورز عمیقا با تئاتر خصوصی مخالفم و در این بخش کاملا با تئاتر دولتی موافق است.

حال تاثیر این کار روی طراحی صحنه در کشور‌های دیگر که تئاتر یک هنر توسعه یافته است، اسپانسر‌ها و شرکت‌های بزرگ خصوصی کمک‌های زیادی به تئاتر‌ها می‌کنند و از مالیات هایشان کم می‌شود. ما سازوکار‌های اقتصادیمان نیز با تئاتر مشکل دارد.

وقتی برای درام و تئاتر اندیشه ورز اسپانسرینگ وجود داشته باشد در آن زمان تاثیرش را در طراحی صحنه می‌بینیم. درآن زمان سالن‌های خصوصی با استاندارد بسیاری می‌توانند ساخته شوند که در آنصورت یک اجرائه می‌شوند و امکان طراحی صحنه ثابت وجود خواهد داشت.

اکبرلو ادامه داد: آیا این کار در ایران آرمانی است؟ آیا شدنی است؟

وی افزود:این شرایط اصلا آرمانی نیست، بلکه رئالیستی و واقع گرایانه است، به شرط آنکه مدیریت شود. در هیچ یک از نهاد‌ها از اقتصادی گرفته تا فرهنگی مدیریتی وجود ندارد و هیچ تعامل مستقیمی بین بخش اقتصاد و فرهنگ نیست. حتی سیاست‌های تشویقی می‌تواند صاحبان سرمایه را به سمت تئاتر بکشاند تا به این بخش کمک مالی کنند.

اکبرلو پرسید: با توجه به گفته شما تا زمانیکه شرایط حداقلی ایجاد نشود طراحی صحنه نمی‌کنید، پس چرا این رشته را در دانشگاه تدریس می‌کنید، از فضای مجازی استفاده می‌کنید و در این زمینه بطور تخصصی کتاب ترجمه می‌کنید؟

فروتن پاسخ داد: اینکه دیگر این کار را نمی‌کنم انتخابی شخصی است. سالهاست شرایط نامطلوبی برای طراحی صحنه ایجاد شده است. در یکی دوسال گذشته چیزی که بیشتر آزاردهنده است شرایط سخت افزاری نیست بلکه شرایط نرم افزاری فرهنگی تئاتر است.

او ادامه داد:هیچ اخلاق حرفه‌ای در تئاتر وجود ندارد. در سینما تلویزیون و تئاتر طراح صحنه برده کارگردان است و هرچه زمان می‌گذرد این قضیه بدتر می‌شود.

همچنین در زمینه اخلاق حرفه‌ای در هنر نظر ایشان بر این است که باید در دانشگاه اخلاق حرفه‌ای تدریس شود. چراکه امروزه اخلاق هیچ جایگاهی در سینما و تئاتر ایران ندارد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان