مردم سریال بدون قهرمان را دوست ندارند

اعتمادآنلاین| جواد افشار کارگردان نام آشنایی است که ساخت آثار متنوعی را در کارنامه هنری اش دارد. او به تولید کارهای تاریخی و به ویژه تاریخ اسلام علاقه خاصی دارد. به باور افشار، رسالت دست اندرکاران مجموعه های تاریخی در این خلاصه می شود که برداشت هایی از تاریخ را که برای زندگی امروز بشر مفید است، به مخاطبان ارائه دهند.

افشار مجموعه های تلویزیونی مختلفی را کارگردانی کرده و نامش را در تیتراژ سریال هایی همچون گاندو، آنام، برادر، کیمیا، مادرانه، لبه آتش، آرزوهای زیبا، روز رفتن و... به عنوان کارگردان دیده ایم. جواد افشار کارگردان سریال «جابر بن حیان» است که در سال 1385 ساخته و پخش شد. این سریال روایتگر بخشی از زندگی جابر بن حیان، شاگرد ایرانی و برجسته امام جعفر صادق (ع) است. مجموعه مورد بحث در محرم سال 1385 طی 14 قسمت از شبکه سه پخش شد.

در این سریال بازیگران متعددی جلوی دوربین رفته اند که از آن جمله می توان به مرحوم حسن جوهرچی و انوشیروان ارجمند، زیبا بروفه، جعفر دهقان، عنایت بخشی، اکبر عبدی و دیگران اشاره کرد. سریال جابربن حیان هم اکنون از آی فیلم انگلیسی در حال پخش است، سریالی که از تولیدات شبکه الکوثر است. به همین بهانه جواد افشار گفتگویی انجام داده است که شرحش را در ادامه می خوانید:

*چقدر سریال های آی فیلم را تماشا می کنید؟

با بازپخش کارها موافق هستم اما به طور محدود. باید برای پخش مجدد سریال ها از آی فیلم در درازمدت یک برنامه ریزی خوب داشته باشیم. مثلاً یکی از نکات منفی این است که یک سریال از شبکه های دیگر در حال پخش باشد و آی فیلم هم مبادرت به پخش همان سریال کند. از طرف دیگر باید دقت داشته باشیم که سریال ها با فاصله منطقی از زمان نمایش اولیه شان دوباره پخش شوند. به طور کلی منظورم این است که فقط باید به مرور سریال ها بپردازیم نه اینکه مدام آن ها را بدون وقفه پخش کنیم. اگر این موارد رعایت شود، کار آی فیلم بسیار خوب است که دوباره سریال ها را پخش می کند.

*نظری درباره دوبله های آی فیلم دارید؟

من در این زمینه کارشناس نیستم، به همین دلیل نمی توانم نظر کارشناسی بدهم. اما حتماً افراد متخصص در این زمینه نظرهایی در رابطه با دوبله های آی فیلم دارند که باید جویا شد. اما به طور کلی فکر می کنم که حتماً مخاطبان با فیلم و سریال هایی که با دوبله پخش می شوند، ارتباط گرفته اند که کارها در این حجم برایشان بازپخش می شود.

*تا کنون سریالی از خودتان را با دوبله دیده اید؟

بله، بعضی از کارهای خودم را که از شبکه های مختلف به زبان آذری یا انگلیسی پخش شده است، دیده ام. حس جالبی بود. اینکه می بینی بازیگر با لحن و زبان دیگری حرف می زند، جذاب است.

*برای انتخاب بازیگران چه معیارهایی را مدنظر دارید؟

این سوال خیلی تخصصی است. اینکه چه معیارهایی را برای انتخاب بازیگر مد نظر داشته باشی، لازمه اش سال ها تجربه است. از همه مهمتر ویژگی هایی است که از کاراکتر درمی آوری و آنها را با توانمندی هایی که بازیگر به لحاظ فیزیک، نوع نگاه، لحن و... دارد، هماهنگ می کنی. به طور کلی فاکتورهای گوناگونی وجود دارد که به یک کاراکتر شکل می دهد، باید بازیگری را در بیرون پیدا کنیم که با این ویژگی ها منطبق باشد و انتخابش کنیم. ممکن است که یک بازیگر تا 99 درصد فاکتورهای مد نظر در یک شخصیت را داشته باشد اما کارگردان یک «آن» را می خواهد که اگر در چهره یا صدای بازیگر یافت نشود، نمی توان بازی مناسب را از او گرفت. این طور نیست که در خیابان با کسی آشنا شوی و بخواهی از او بازی بگیری. واقعاً بحث انتخاب بازیگران برای کارها خیلی مهم است و به نظر من سخت ترین کار در ساخت یک فیلم یا سریال همین انتخاب بازیگران است.

*چقدر به بداهه گویی اعتقاد دارید و این امکان را به بازیگران می دهید؟

اصلاً به بداهه گویی در کار اعتقادی ندارم. مگر اینکه چیزی به ذهن بازیگر برسد، بعد توسط خودش و من تحلیل و تمرین شود و در چارچوب کلی اثر جا بگیرد تا از آن استفاده کنیم. این طور نیست که سر صحنه هر کسی هر چیزی بگوید و ما هم کار را بگیریم و تمام شود. این طور برخورد را نمی پسندم. برخی کارهای خاص مخصوصاً آثار طنز را می توان با بداهه گویی پیش برد و شاید در این کارها اجرای دقیق فیلمنامه زیاد مهم نباشد، اما در کارهای جدی بداهه گویی جایی ندارد. بداهه گویی خودش یک موضوع مستقل در حوزه نمایشی است که در هر کاری نمی توان از آن استفاده کرد.

*به ساخت کارهای طنز علاقه دارید؟

قبلاً یک سری آثار طنز کار کرده ام اما فکر می کنم توانمندی خاصی را می طلبد که شاید در توان من نباشد.

*ساخت سریال جابربن حیان به عنوان یک کار تاریخی چه جذابیت هایی برایتان داشت؟

در تولید کارهای تاریخی باید به دو موضوع دقت کنیم. مهم ترین مسئله این است که وقتی در تاریخ کنکاش می کنی باید چیزی را در آن بیابی که حرفی برای زندگی امروز داشته باشد. اگر برداشت های تاریخی که از این موضوع دارید، حرفی برای زندگی امروز مخاطب نداشته باشد، شما تنها یک بازگوی صرف بوده اید. اما اگر بشود رویکردهایی را مطرح کنیم که برای جامعه امروز و جامعه بشری مفید باشد، این خوب است. به خاطر همین است که می گویند به گذشته نگاه کن و عبرت بگیر. باید به این جنبه از کارهای تاریخی توجه داشت. برای خود من مهم ترین ویژگی رجوع به تاریخ همین است. در این رویکرد، شما گذشتگان را تحلیل می کنید و به بررسی راه های پیشرفت می پردازید. می توانم بگویم که جابربن حیان در واقع برداشت هایی از تاریخ بود که حرفی برای جامعه امروز داشت و از همین لحاظ برایم جذاب بود.

*نگاهی به کارنامه هنری شما نشان می دهد که به ساخت کارهای تاریخی علاقه دارید.

قبل از ساخت جابر بن حیان سریال «غروب بی پایان» را ساخته بودم که در 26 قسمت و در ژانر تاریخی بود. من آشنایی زیادی به تاریخ و شخصیت هایش دارم و به خصوص تاریخ اسلام را خوب می شناسم. برای خودم بسیار جالب بود که وقتی تاریخ را ورق می زنی و رویدادهای خاندان بنی هاشم را می بینی، متوجه می شوی که آنها در طول تاریخ اسلام و در زمان خلافت بنی امیه چقدر تحت فشار و خفقان بوده اند. ائمه با وجود این مشکلات تلاش کرده اند تا ذره ای از آن دریای معرفت و انسانیت را به مردم ارائه دهند. این مهم است که با وجود آن فشارها باز هم دست از تلاش برنداشته اند و به عرضه شریعت واقعی به مردم پرداخته اند.

*به نظرتان یک اثر چه ویژگی هایی باید داشته باشد تا مخاطب ایرانی آن را بپسندد و دنبال کند؟

باید عنصر نمایشی و شخصیت و قهرمان ها در آثار پررنگ باشد. به نظر من اولین مسئله قهرمان، قهرمان و قهرمان است. اگر کاری قهرمان نداشته باشد، مردم با آن ارتباط نمی گیرند و دنبالش نمی کنند. باید یک شخصیتِ محوری و قهرمان در کارمان داشته باشیم تا عناصر نمایشی و موضوعات نمایشی دیگر در اطراف آن چیده شوند.

*الان مشغول چه کاری هستید؟

نمی‌توانم بگویم، طی 10 الی 15 روز آینده باید یک نشست بگذاریم و خبرهایی را رسانه ای کنیم.

منبع: ایرنا