شکل‌گیری شورای کتاب کودک به روایت «توران خانم»
شورای کتاب کودک به مناسبت سالروز تأسیس این سازمان روایتی از ایده شکل‌گیری «شورای کتاب کودک» منتشر کرده است.
اعتمادآنلاین| شورای کتاب کودک، سازمانی فرهنگی - پژوهشی، غیردولتی و غیرانتفاعی است که در 20 دی‌ماه سال 1341 بنیان‌گذاشته شده و امسال 57 ساله می‌شود و به همین مناسبت شورای کتاب کودک روایتی از زنده‌یاد توران میرهادی از بنیان‌گذاران این سازمان منتشر کرده است:
«...با یکی از نخستین نیازها، زمانی برخوردیم که برای کودکان خردسال قصه می‌گفتیم. متوجه شدیم تعداد کتاب‌ها برای کودکان در ایران بسیار کم است. اولین نمایشگاه کتاب را در سال 1335 در دانشکده هنرهای زیبا و با کمک مجله سپیده فردا دایر کردیم. قصد داشتیم مجموعه تمام کتاب‌هایی را که در ایران برای بچه‌ها منتشر شده است، به نمایش بگذاریم. در بازار به جستجو پرداختیم. ابتدا کتاب داستان «خاله سوسکه و آقا موشه» را با نقاشی‌های ناشیانه و چاپ سنگی پیدا کردیم. سپس به سراغ جبار باغچه‌بانو کتاب‌هایش مانند «خانم خزوک» و «زندگی اطفال» رفتیم. کتاب‌هایی مثل «حسین کرد شبستری»، «لیلی و مجنون» و «گلستان» و «بوستان» را هم جمع آوری کردیم...
این نمایشگاه کوچک فقر ما را در زمینه کتاب‌های کودکان به‌وضوح مطرح می‌کرد...
زمانی که نخستین نمایشگاه را بر می‌چیدیم، دور هم نشستیم و تصمیم گرفتیم در سال 1337 نمایشگاه دیگری دایر کنیم. اگر هدف نخستین نمایشگاه نشان دادن فقر ما در زمینه کتاب‌های کودکان بود، نمایشگاه دوم می‌بایست مراحل مطالعه را از خانواده تا اجتماع مطرح کند....
ضمن این حرکت متوجه شدیم که بعضی کارها از عهده ما خارج است. یک موسسه کوچک نمی‌تواند جوابگوی نیاز کودکان یک مملکت باشد. بنابراین کوشش خود را در جهت به‌وجود آوردن سازمانی که بتواند به آن نیاز پاسخ گوید، متمرکز کردیم...
نمایشگاه 1337، زاینده نمایشگاه 1339 شد. این بار تکیه بر موضوع‌ها بود و قصد این بود که ببینیم «در چه زمینه‌هایی کتاب داریم و در چه زمینه‌هایی نداریم». در نمایشگاه 1339 با خواندنی‌های نوع سوداگرانه برخورد کردیم. انتشار مجله برای کودکان باب روز مطبوعات شده بود. تعداد این مجلات زیاد و کار آن‌ها سوداگرانه بود. در این نمایشگاه، متوجه شدیم کار ادبیات و کتاب‌های کودکان بسیار گسترده است و ما نمی‌توانیم از عهده آن برآییم. می‌بایست جزئی از یک کل می‌شدیم. این نتیجه‌گیری سرآغاز تاسیس شورای کتاب کودک(1341) شد...
شورای کتاب کودک تاسیس شد و رشد و تحول مستقل خود را یافت....» («جستجو در راه‌ها و روش‌های تربیت» از توران میرهادی، نشر دیدار، صفحه 147-149.)
بنا بر این گزارش، در تاریخچه شورای کتاب کودک آمده است: طرح پایه‌گذاریِ نهادی برای پیشبرد ادبیات کودکان و نوجوانان در سال 1339 ، از سوی توران میرهادی و با هم‌فکری لیلی ایمن (آهی)، مطرح شد. آن دو عقیده داشتند چنین نهادی به‌صورت گروهی و با خِرَد جمعی بهتر اداره می‌شود.
پیشنهاد با چند تن از استادان، نویسندگان، مترجمان، کارشناسانان و هنرمندان به رایزنی گذاشته شد و در 20 دی سال 1341 به تأسیس شورای کتاب کودک انجامید.گروهی 37 نفره هیأت مؤسس شورا را تشکیل دادند و پس از تدوین و تصویب اساسنامه در سال 1342 ، شورا رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. در سال 1342 ، نخستین فهرست و یک‌سال بعد نخستین گزارش تحلیلی از وضعیت نشر کتاب کودک منتشر شد. به دنبال آن گروه بررسی با هدف معرفی کتاب‌های مناسب کودکان و نوجوانان، فعالیت خود را زیر نظر توران میرهادی آغاز کرد و در همان دوره آغازین، شورا به عضویت دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان درآمد و از آن پس با چندین دوره عضویت در کمیته اجرایی این دفتر، نمایندگی ایران در کنفرانس‌های بین‌المللی و عضویت در سیزده دوره داوری و دو دوره ریاست هیأت داورانِ جایزه «هانس کریستین آندرسن» بر گسترش دامنه ادبیات کودکان و نوجوانان ایران افزود.
در سال 1375 کتابخانه تحقیقاتی شورا با راه‌اندازی طرح تأسیس کتابخانه‌های کوچک با نام بامداد کتابخانه‌ها، هدف ترویج خواندن را پی گرفت. در سالهای بعد در خانه کتابدار با بهره‌گیری از همکاری مروجّان و کتابداران، روند گسترش کتابخوانی به شکلهای جدید و همچنین راه‌اندازی کتابخانه‌های کوچک در شهرها و روستاها ادامه یافت. در سال 1357 دبیری شورا برعهده نوش‌آفرین انصاری قرار می‌گیرد و سال 1358 طرح تألیف فرهنگنامه کودکان و نوجوانان آغاز می‌شود.
شورا در حال حاضر حدود 700 عضو (رسمی و وابسته) دارد و بنا بر اعلام، هزینه‌های خود را از راه حق عضویت، حمایت‌های مردمی، اجرای پروژه‌های فرهنگی و حق‌التألیف فرهنگنامه به دست می‌آورد.
کمک به شکوفایی ادبیات اصیل ایرانی برای کودکان و نوجوانان، کمک به اعتلای کیفی و کمی منابع ادبی و اطلاعاتی کودکان و نوجوانان، کمک به دسترسی هرچه بیشتر کودکان ایرانی به کتاب و انواع منابع ادبی و اطلاعاتی، تشویق و حمایت پدیدآورندگان و ناشران ایرانی برای خلق آثار باارزش ادبی و اطلاعاتی، توانمندسازی و ارتقای سطح دانش افراد در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، مشاوره، تبادل نظر و گفت‌وگو با پدیدآورندگان، صاحب‌نظران و مخاطبان کودک و نوجوان، والدین، کتابداران و مربیان، ارتباط فعال و مستمر با سازمان‌های داخلی، خارجی و افراد (حقیقی و حقوقی)، تهیه آثار نمونه مانند فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و ایجاد سازمان مناسب برای تدوین آن، توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی، گردآوری منابع و ارائه خدمات کتابخانه‌ای و ایجاد کتابخانه‌های کوچک از اهداف شورای کتاب کودک اعلام شده است.
منبع: ایسنا
دیدگاه تان را بنویسید