نیلوفر میرلوحی، نوازنده گیتار و مدرس موسیقی ساکن اصفهان، در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاین»:
نوازندگی زنان| محدودیت‌ها باعث شده گروه‌ها تمایلی به حضور زنان نداشته باشند
نیلوفر میرلوحی می‌گوید وقتی امثال او نمی‌توانند روی صحنه باشند نوازنده‌های مردی که چهار پنج سال است موسیقی را شروع کرده‌اند با خواننده‌ها یا گروه‌هایی کار می‌کنند که نه تنها بیشتر دیده می‌شوند بلکه کنسرت‌هایشان هم پر می‌شود. بنابراین دیگر نامی برای زنان باقی نمی‌ماند و آنها صرفاً مدرس باقی می‌مانند.
اعتمادآنلاین| سحرآزاد- نوازندگی زنان روی صحنه یکی از مسائلی است که طی دوره‌هایی در برخی استان‌ها همچون اصفهان با ممانعت و محدودیت روبه‌رو بوده است. نوازندگان زنی در اصفهان بوده‌اند که برای شناخته شدن و اجرا در یک گروه حرفه‌ای مجبور شده‌اند در شرایط نابرابر اقتصادی و حتی بدون حقوق مادی به روی صحنه بروند. نیلوفر میرلوحی، نوازنده گیتار و مدرس موسیقی ساکن اصفهان، یکی از اهالی جامعه موسیقی است که از مشکلات نوازندگان زن اصفهانی برای رفتن به روی صحنه صحبت می‌کند.
به گفته او، ممانعت‌ها و محدودیت‌های نوازندگان زن برای اجرا روی صحنه باعث شده است گروه‌های موسیقی تمایلی برای حضور آنها در گروه‌شان نداشته باشند و حتی برخی از نوازندگان زن برای اینکه بتوانند کارشان را ادامه دهند به شهرهای دیگر مهاجرت کنند.
میرلوحی همچنین از تغییر وضعیت خانواده‌های اصفهانی نسبت به آموزش فرزندان دخترشان برای یادگیری موسیقی می‌گوید، اما به این نکته هم اشاره می‌کند که ممانعت‌هایی که هنگام برگزاری کنسرت‌ها اعمال می‌شود باعث شده است این روند به صورت نامتوازن ادامه پیدا کند. با او درباره مشکلاتی که در این زمینه داشته است صحبت کرده‌ایم.
***
*شما به عنوان نوازنده زنی که ساکن اصفهان است، با مشکلی برای به روی صحنه رفتن در این شهر روبه‌رو شده‌اید؟
اگر سال‌های قبل مثلاً هفت هشت سال قبل را در نظر بگیریم، به هیچ عنوان اجازه روی سن رفتن را به زنان نمی‌دانند مخصوصاً درباره سازهایی که به عنوان ساز غربی شناخته می‌شوند...
*حتی اگر در قالب گروهی قرار بود کنسرتی برگزار کنید؟
بله. حتماً باید تفکیک جنسیتی اتفاق می‌افتاد مگر در قالب برنامه‌هایی مانند «حافظ خوانی» یا مجموعه‌های کوچکی که خانم‌ها در آنجا حضور دارند...
اجراهای استادان زن به اسم کنسرت‌های آموزشی مجوز می‌گرفت
*یعنی برنامه‌هایی که صرفاً برای زنان باشد؟
بله. هشت 9 سال قبل من، خواهرم و تعداد دیگری از دوستانم اجرایی در دانشگاه صنعتی انجام دادیم که در شرایط بسیار سخت و و ناگهانی اتفاق افتاد. برای دانشجویان و کسانی که در سالن حاضر بودند حضور 2 نوازنده زن بسیار جالب بود، اما متاسفانه بعد از آن، اجراهای ما خیلی سخت‌تر شد و هرچه گذشت به جای اینکه وضعیت بهتر شود، سخت‌تر شد تا جایی که خود من گفتم اگر قرار باشد چنین سختگیری‌هایی باشد، دیگر برای اجرا به روی صحنه نمی‌روم. اجراهای ما استادان زن به عنوان اجراهای آموزشی و به اسم کنسرت‌های آموزشی مجوز می‌گرفت؛ یعنی ما مجبور بودیم در سطح هنرجویان و با آنها ساز بزنیم تا بتوانیم اجرای خودمان را نشان دهیم.
*این اجراهای آموزشی چگونه برگزار می‌شد؟
معمولاً کنسرت‌های آموزشی هر 6 ماه یا سالی یک بار در آموزشگاه برپا می‌شود. خیلی از استادانی که نمی‌توانستند خودشان مجوز اجرای کنسرت بگیرند مجبور بودند با هنرجویان خود ساز بزنند. این کنسرت‌های کوچک در فضاهای کوچک آموزشگاهی برگزار می‌شوند یا در مکان‌هایی که اجاره می‌شوند تا در روز کنسرت خانواده‌های هنرجویان به تماشای برنامه بنشینند. ما به هیچ عنوان این حق را نداشتیم که عکس‌مان روی پوستر قرار گیرد...
*امکان بلیت‌فروشی و...هم نداشتید؟
خیر. چنین امکانی نداشتیم. سال 96 یا 97 که می‌خواستم کنسرتی برای هنرجویانم برگزار کنم باز هم به عنوان کنسرت آموزشی مجبور شدم برای اداره ارشاد فیلمی از هنرجویان دختر بگیرم و نشان دهم که قرار است یک کنسرت آموزشی برگزار شود تا مجوز بدهند. در اجراهایمان همیشه با این مساله کلنجار می‌رویم که اجراهای هنرجویان دختر و پسر باید تفکیک شده باشد. در صورتی که در جشنواره‌های موسیقی که در شهرهای دیگر یا در تهران برگزار می‌شوند شاهد بوده‌ایم که اجرای دختران و پسران با هم یک کار عادی است و مشکلی هم پیش نمی‌آید.
*مشکل اصلی نوازندگان زن در اصفهان کجاست؟ در برخی از شهرها مانند مشهد مجوز برپایی کنسرت صادر می‌شود، اما هنگام اجراست که دچار مشکل می‌شوند. درباره نوازندگان زن در اصفهان ممانعت از کجا ایجاد می‌شود؟
من بر اساس تجربه خودم می‌توانم صحبت کنم. معمولاً در حدود 70 درصد موارد، ممانعت‌ها یا محدودیت‌ها از سوی ارشاد اصفهان است. با وجود اینکه خانواده‌های سنتی و... داریم، اما خیلی از خانواده‌ها توانسته‌اند با این قضیه کنار بیایند و علاوه بر تدریس در داخل خود اصفهان تا شهرهای اطراف همچون دولت‌آباد، فلاورجان و... که شهرهای مذهبی هستند، با این موضوع که فرزندان دخترشان روی صحنه بروند و ساز بزنند کاملاً موافق بوده‌اند حتی با اینکه استادان فرزندان‌شان هم مرد باشند مشکلی ندارند، اما بیشترین بحث و جدال‌مان با ارشاد بوده است. هر مسئولی که آمد وعده جدیدی داد و حتی مدیران بعدی خلاف صحبت مدیران قبلی عمل کردند.
نامی برای ما باقی نمی‌ماند
*شما که به صورت حرفه‌ای و به عنوان شغل به موسیقی می‌پردازید اگر بخواهید مقایسه‌ای میان خودتان به عنوان یک نوازنده زن یا یک نوازنده مرد انجام دهید، از نظر اقتصادی چه تفاوتی با هم دارید؟
متاسفانه تفاوت خیلی زیادی وجود دارد. وقتی امثال من نمی‌توانیم روی صحنه باشیم نوازنده‌های مردی که چهار پنج سال است موسیقی را شروع کرده‌اند با خواننده‌ها یا گروه‌هایی کار می‌کنند که نه تنها بیشتر دیده می‌شوند بلکه کنسرت‌هایشان هم پر می‌شود. دیگر نامی برای ما باقی نمی‌ماند و ما صرفاً مدرس باقی می‌مانیم. مرتضی شفیعی در اصفهان برگزارکننده کنسرت‌های سالار عقیلی بود. نوازندگان زن آن گروه نمی‌توانستند در اصفهان روی صحنه بروند، اما در اهواز، تهران یا زنجان روی سن رفتند. تعدادی از نوازندگان زن به همین دلیل که نمی‌توانستند در اصفهان فعالیت کنند از این گروه بیرون آمدند. حتی یکی از مسائل دیگری که وجود دارد برابر نبودن حقوق نوازندگان زن و مرد است.
به خاطر اینکه زنان اجراهایشان لغو می‌شد حقوقی نداشتند
*نابرابری حقوق نوازندگان زن و مرد چگونه است؟
به خاطر اینکه زنان اجراهایشان لغو می‌شد حقوقی نداشتند...
*حتی اگر در استان‌های دیگر اجرا داشته باشند؟
بله و زنان نوازندگان فقط به خاطر اینکه شناخته شوند مجبور می‌شدند چنین موضوعی را قبول کنند.
*هنوز این اتفاق ادامه دارد؟
متاسفانه تا جایی که می‌دانم همچنان همین شرایط برقرار است. خواهر من به صورت تخصصی ویولون می‌نوازد و دانشجوی دانشگاه تهران است. در همان گروه سالار عقیلی هم بود و برای سفر به اهواز حتی بلیت رفت و آمدش را خودش پرداخت کرد.
*این اتفاق مربوط به چه زمانی است؟
فکر کنم سال 96 بود.
*می‌توان گفت ممانعت و محدودیت‌های نوازندگان زن باعث شده است گروه‌ها تمایلی به حضور آنها در گروه‌شان نداشته باشند؟
صد درصد.
نوازندگان زن از اجرا در اصفهان کاملا ناامید شده بودند
*شما در شهرهای دیگر اجرا داشته‌اید؟
نه، اما یکی از دوستانم که ساز چلو می‌زد الان یکی از نوازندگان ثابت گروه رضا صادقی است. او از اصفهان کاملاً ناامید شده بود.
*به عنوان زنی که یک ساز غربی می‌زند، وضعیت چطور است؟ آیا میان نوازندگان زنی که سازهای سنتی می‌زنند با نوازندگانی که سازهای غربی می‌نوازند فرقی هست؟
بله. تفاوت خیلی زیادی وجود دارد. نوازندگان زن سازهای سنتی خیلی راحت‌تر کار می‌کنند، اما نگاه جامعه به ما غریبه است.
پدر و مادر هنرجویان باید شاهد نتایج تلاش امثال ما باشند
*با توجه به این شرایط خودتان ترغیب نشده‌اید برای اینکه راحت‌تر کار کنید به شهرهای دیگر بروید؟
من تلاش زیادی کردم برای اینکه حتی بتوانم همین کنسرت‌های آموزشی را برگزار کنم. به هر حال ما در این شهر زندگی می‌کنیم. حیف است تمام زحمتی که کشیده‌ایم در جای دیگری نشان داده شود. پدر و مادر هنرجویان باید شاهد نتایج تلاش امثال ما باشند تا بیشتر به آموزش بچه‌هایشان ترغیب شوند.
*آیا اطلاع دارید در یک سال اخیر تلاش‌هایی صورت گرفته باشد که این محدودیت‌ها برای نوازندگان زن برداشته شود؟
در یک سال اخیر ندیدهام نوازنده زنی در اصفهان روی سن برود. سال 98 هم به همراه تعدادی از نوازندگان زن در تهران قطعاتی را انتخاب و برای اجرای کنسرت برنامه‌ریزی کردیم. قرار بود همراه خواننده زن گروه، همخوان هم داشته باشیم تا تک‌خوانی نباشد. حتی تصمیم گرفتیم که اگر کنسرت برای مخاطبان به صورت مختلط مجوز نگیرد، برای محافل زنان مثل همان مجالس «حافظ خوانی» مجوز بگیریم، اما باز هم به مشکل برخوردیم.
با این حال تصمیم گرفتیم خواننده و همخوانی را حذف کنیم تا راحت‌تر مجوز بگیریم، اما باز هم در اداره ارشاد آن‌قدر بر سر جزئیات قطعاتی که می‌خواستیم اجرا کنیم بحث شد که از خیر برگزاری کنسرت گذشتیم. در واقع اگر کنسرتی در حد آموزشی باشد، رفتن زن روی سن مشکلی ندارد، اما اگر به عنوان یک کنسرت مطرح شود ممانعت‌ها زیاد می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید