پایداری فرهنگ‌ها در شناخت تنوع قومیت‌ها/ سینمای مستند چگونه هویت قومی را ارج می‌نهد؟

اعتمادآنلاین| محمدعلی حیدری: ایران همچون هر سرزمین دیرپای تاریخی مجموعه ای از باورها، عقاید و قومیت ها و آداب و رسومی است که از دل تاریخ آمده و بدون تزاحم با هم زیسته اند.

به گزارش اعتمادآنلاین، زندگی در شمال ایران با زندگی در جنوب متفاوت است، اقلیم جغرافیایی متنوع و چشم نواز، گستره ای وسیع از زبان و لهجه ها و عقاید و ادیان در ایران پهناور در کنار هم زیسته اند. سینمای مستند به دلیل ماهیت خود، واقع گرایی، غیرتجاری بودن و پا گرفتن بر بستری از اندیشه، خرد و فرهنگ همواره نمایش دهنده وجوه مختلفی از این رنگارنگی بوده است.

وجه عمومی سینمای مستند، مستند اجتماعی و گزارشی است. اما در کنار این وجه که برای مخاطب عام و خاص جذاب و دیدنی است، وجهی وجود دارد به نام مستند قوم نگارانه که ارزشی وسیع در تاریخ و هنر دارد.

بی گمان در ابعاد کشوری بزرگ همچون ایران، مستند قوم نگارانه اهمیت بسیاری دارد به ویژه در روزگار فعلی که تعدد رسانه ها می تواند فرصت دیده شدن به این آثار رابدهد. اگر در سریال سازی و فیلم سازی همواره این اتهام به حق وجود دارد که فیلم ها و مجموعه های تلویزیونی فقط تصویری از پایتخت و طبقه ای خاص هستند، سینمای مستند می تواند خارج از تهران و شهرهای بزرگ و دور از زندگی مدرن و آپارتمان های سر به فلک کشیده، زندگی اقوام ایرانی را جستجو کند.

وجه دیگر این نوع آثار، ثبت آداب و رسوم و باورهای یک قوم است، وقتی دوربین مستندساز به شهر یا منطقه ای می رود مستقیم و غیرمستقیم از آن منطقه و مردمش برای بیننده سندسازی می‌کند. لازم نیست فیلم کاملا در دسته آثار قوم نگار یا مردم نگار باشد، اما به جهانی ورود می کند که ویژگی‌های زندگی یک گروه از مردم در آن به تصویر کشیده شده و قطعا با مختصات زندگی گروهی دیگر متفاوت است.

دیوید مک دوگال در مقدمه مقاله فیلم مستند مردم نگاری می‌نویسد:‌ ساختن فیلم های مردم نگاری که به عنوان یک نحوه از ثبت ( داکیومنتیشن) حرکت بدن و فرهنگ مادی آغاز شد، به مجموعه راهبردهای تعلیمی، توضیحی، روایی، مشاهده‌ای، به شاعرانه و خود انعکاسی برای بازنمایی تجربه اجتماعی انسان تحول یافت.

پس می توان گفت حضور آثاری از 62 شهر در چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» انعکاسی است از آنچه ایران امروز تجربه می کند، نه فقط در شهرهای بزرگ که در ابعادی وسیع در کشوری با تاریخی کهن و مجموعه فرهنگ ها و خرده فرهنگ هایی که هرگز رو در روی هم نایستاده اند بلکه به غنای هم افزوده و یکدیگر را کامل کرده اند.

سینمای مستند همواره راوی صادقی براین تنوع، بالندگی و شکوه بوده است. «حقیقت آنلاین» هم این وجه جذاب را در خود دارد.