شب‌نشینی مجازی به یاد شهدای دانشگاه کابل

اعتمادآنلاین| اولین شب از هفته هنر افغانستان با عنوان «جان پدر کجاستی؟» به میزبانی کمیسیون ملی یونسکو ایران با موضوع ادبیات و فرهنگ مشترک دو کشور ایران و افغانستان، شنبه شب 22 آذرماه به‌صورت مجازی و با همراهی تنی چند از چهره‌های ادبی افغانستان برگزار شد.

به گزارش اعتمادآنلاین، روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران در ابتدای این برنامه گفت: در درجه اول به فرزندان معنوی پیر هرات (مردم افغانستان) سلام می‌کنم و می‌گویم این روزهای سخت می‌گذرد این چراغ روشن است.

برای من و همکارانم باعث خوشحالی است که امروز در چهلمین روز درگذشت این لاله‌های پرپر با زبان هنر، شعر ادبیات و موسیقی این تعزیه را بر پا کردیم و باهمه وجودمان معتقدیم چراغ امید در افغانستان روشن است. ده سال پیش وقتی نمایشگاه هنرمندان افغانستان در ایران برگزار شد دیدیم که چقدر دستان هنرمندی دارند.

از سفارت محترم افغانستان، رئیس دانشگاه کابل و از هنرمندان افغانستان تشکر می‌کنم که با اوج اخلاص با ما همکاری کردند. ما در یونسکو برنامه‌های فراوانی می‌گذاریم ولی این برنامه را با عشق انجام دادیم، این کار دل است.

تصور ما این بود نمایشگاهی با هفتاد اثر خواهیم داشت ولی چیزی حدود 400 اثر زیبا به دست ما از سوی هنرمندان افغانستان رسیده است. من با بزرگان فرهنگ و سیاست ایران وقتی صحبت کردم و خواستم پیامی بفرستند با عشق و علاقه این کار را کردند.

ما نمی‌توانستیم پذیرای پیام تمام همه علاقه‌مندان باشیم ولی به هر عزیز و بزرگی پیام دادیم و درخواست کردیم با کمال میل پذیرفتند؛ این نشان می‌دهد پیوند این دو ملت پایدار است.

ریشه‌ها به هم متصل هستند. وقتی وارد افغانستان می‌شویم، هیچ‌گاه احساس نمی‌کنیم در کشور دیگر و غریبه هستیم. من خودم این توفیق را داشتم که زودتر از همه آثار را دیدم و دیدم که آثار خوبی خلق شده است. پیوند هنرمندان افغانستان با ایران دلی و قلبی و طولانی است. ما هم نسبت به شعرا و شخصیت‌های بزرگ افغانستان چنین حسی داریم آن‌هایی که تلاش می‌کنند این دو ملت را از هم جدا کنند، بسیار اشتباه می‌کنند. ما وقتی به افغانستان سفر می‌کنیم رگ‌ و ریشه خود را پیدا می‌کنیم.

هویت ما از کوچه‌پس‌کوچه‌های یکدیگر می‌گذرد. این هفته هنر افغانستان برای این است که دشمنان قسم‌خورده این دو ملت بدانند آینده از آن ماست و این روزهای تلخ می‌گذرد.

ای‌کاش عزیزان افغانستان ما بیایند و سروده‌های ما را ببینند. «جان پدر کجاستی» این روزها در ایران تبدیل به یک نماد شده است ما با ملت افغانستان یکی هستیم و این هفته هنر افغانستان این پیام را دارد که این چراغ روشن و شکوفاست.

مسیر توسعه و آبادی از دانشگاه می‌گذرد

در ادامه عبدالغفور لیوال سفیر افغانستان در ایران گفت: از برگزاری این برنامه به نمایندگی از دولت افغانستان تشکر می‌کنم حمله به دانشگاه کابل حادثه تلخی بود که نشان داد تروریست‌های سیاه‌دل تا چه حد علیه دانشجو و دانشگاه عقده به دل دارند و نمی‌خواهند افغانستان با نور دانش، روشن باشد.

در سال‌هایی هستیم که بیشترین تعداد از نسل جوان در مدرسه و مکتب و دانشگاه حضور دارند و می‌خواهند آینده افغانستان را روشن کنند و این هرگز برای تروریست‌ها و دشمنان منطقه قابل‌تحمل نیست آن‌ها هرگز مسیر توسعه و آبادی را در افغانستان قبول ندارند و می‌دانند این مسیر از دانشگاه می‌گذرد و به همین دلیل به دانشگاه کابل حمله کردند و معصوم‌ترین فرزندان کشور را به خاک و خون کشیدند.

ولی اراده استوار نسل جدید افغانستان به حدی بود که با شجاعت، فردای روز حمله تروریستی، درهای دانشگاه باز شد و درس دوباره آغاز شد. جا دارد از ملت و مقامات و اهل خرد ایران تشکر کنم که با همدردی بسیار با ما در این غم شریک شدند. از سوی روسا، استادان و دانشجویان دانشگاه‌های ایران با ما همدردی شد. بسیاری از هنرمندان و مسؤولان ایرانی با ما در این غم شریک شدند‌ از همه این عزیزان سپاسگزارم.

هنرمندان ایرانی از هر راهی با ما همدردی کردند. واکنش‌های گسترده در ایران بیانگر روابط عمیق ایران و افغانستان است و باعث تسلی مردم کشور ما شد تا باهم در مقابل موج تروریست ایستادگی کنیم.

هنرمندان افغانستانی در این هفته هنر آثارشان را به نمایش می‌گذارند. اتاق فرهنگ و تمدن افغانستان در داخل سفارت افغانستان در ایران افتتاح خواهد شد که در آنجا منابع افغانستان شناسی، آثار هنری افغانستان و... گذاشته خواهد شد. ما همچنان در راستای تحکیم روابط فرهنگی با ایران برنامه‌های دیگری در دست داریم.

هنر پالایشگر روح انسانی است

محمدعثمان بابری رئیس دانشگاه کابل سخنران بعدی بود که در ابتدای صحبت‌های خود گفت: به نمایندگی از دانشگاه کابل از اقدام کمیسیون ملی یونسکو- ایران در برگزاری هفته هنر افغانستان با عنوان «جان پدر کجاستی؟»

به مناسبت چهلمین روز شهادت دانشجویان و کارمندان این دانشگاه صمیمانه تقدیر می‌کنم. این حادثه غم‌انگیز نه تنها خانواده‌ها و نزدیکان این شهیدان و سایر دانشگاهیان و اهل قلم را در کشورهای دوست مانند ایران متألم و محزون کرد، که همه بشریت را محزون کرد.

وی در ادامه این جنایت را جنایتی بی‌سابقه در تاریخ افغانستان توصیف کرد و ضمن ارائه آماری از شهیدان و مجروحان این حادثه گفت: مایه تسلی جامعه دانشگاهی و خانواده داغ‌دیدگان این حادثه است که کمیسیون ملی یونسکو- ایران، با برگزاری این برنامه، گوهر برتر «هنر» را آینه‌دار یاد و خاطره قربانیان خرد و اندیشه کرده است.

بی‌هیچ تردید هنر یکی از پالایشگران روح انسانی است که در طول بشریت التیام‌بخش درد و زخم آدمی بوده است. جای تشکر است که آفرینش‌گران هنری امروز با دست پرمهر و عاطفه خود، دانه‌های محبت را در دل خونین داغ‌دیدگان می‌کارند.

رئیس دانشگاه کابل در ادامه گفت: این هفته هنری فرصتی است برای تقویت هم‌دلی و دوستی بین دو ملت برادر یعنی ایران و افغانستان. من به نمایندگی از دانشگاه کابل با احترام از همه مراجع علمی، اجتماعی و سیاسی همه جهان به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران، که با پیام‌ها و برنامه‌های یادبود، خود را در این غم شریک دانستند، سپاسگزاری می‌کنم و آرزو می‌کنم دیگر مراکز آموزشی کشور ما و دیگر کشورها شاهد چنین فاجعه‌ای نباشند.

وی افزود: همان‌طور که دکتر ایوبی تأکید کردند ما با امید برای فردای بدون جهل کار می‌کنیم و بدون شک باهم دوستی می‌ورزیم و نهال هم‌دلی را بارور می‌کنیم.

بابری در پایان با اشاره به اینکه جزو اولین افراد حاضر در صحنه این جنایت هولناک بوده است گفت: تلفن همه قربانیان در حال زنگ خوردن بود و برای ما دشوار بود که پاسخگوی خانواده‌ها باشیم. می‌خواهم تأکید کنم، نه فقط یک پدر که تماس‌هایش مشهور شد، بلکه همه پدران و مادران در آن روز تماس‌های متواتر داشتند و این شرایط بسیار غم‌انگیز بود.

زبان، فرهنگ و تاریخ مشترک نقطه اتکا استمرار گسترش روابط میان ایران و افغانستان است

سپس ابوطالب مظفری شاعر و مسؤول دفتر فارسی‌زبانان اظهار کرد: برگزاری برنامه‌ای با این جامعیت در این روزگار یکی از ضرورت‌هایی بود که هر دو ملت به آن احتیاج داریم و من از شوق‌وذوق برگزاری این برنامه با وجود بیماری در این محفل حاضر شدم.

یکی از علایم جوامع رشد یافته این است که مسائل خود را تشخیص بدهند و قبل از اینکه این مسائل به بحران تبدیل شود به آن‌ها بپردازند و مشکل را حل کنند.

خوشبختانه در این سال‌ها نشانه این رشد فرهنگی در میان ملت افغانستان و ایران مشاهده می‌شود و نمونه آن همین محافلی است که ما برگزار می‌کنیم این نشان می‌دهد که ما دریافته‌ایم ملت واحدی هستیم ولی در روزگار اخیر دچار بحران‌هایی شده‌ایم؛ دشمنان مسائلی را ایجاد کردند که این مسائل می‌تواند به موضوعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ما آسیب بزند پس این وظیفه بر عهده فرهنگیان ماست که از تلاش مضاعف دریغ نکنند چراکه این تلاش‌ها ما را در دفع این بحران‌ها کمک می‌کند. برای مثال همه ما می‌دانیم که زبان، فرهنگ و تاریخ ما مشترک است و این مسائل می‌تواند نقاط اتکا برای استمرار فرهنگ و گسترش روابط باشد ولی ما به دلیل همین مشکلات از این نقاط اشتراکی استفاده نمی‌کنیم. گاهی پیش می‌آید بر سر این مسأله که این زبان، فارسی یا دری است جنجال می‌کنیم. ما روی تاریخ مشترک و فرهنگ مشترک دچار تنازع می‌شویم و به نظرم بزرگ‌ترین بحران است که نقاط قوت خود را به نقاط ضعف تبدیل می‌کنیم.

مقداری کار پیش رو داریم. به همین دلیل باید به اقداماتی از این دست، ارج نهیم تا این کاستی‌ها رفع شود. در جهان امروز زمینه‌های زیادی برای نزدیکی دو ملت وجود دارد ولی هیچ زمینه‌ای مهم‌تر از فرهنگ و تاریخ نیست که با هیچ بادی، گزند نمی‌بیند. ما باید از فرهنگ آغاز کنیم که دست ما در این زمینه پر است. ما دو کشوری هستیم که مسائل و مشکلات خودمان را داریم و گاهی ممکن است در روابط ما خلل ایجاد کنند ولی خوشبختانه در فرهنگ نمی‌توانند آسیبی ایجاد کند.

اگر در میان مردم خود جابیندازیم که پشتوانه قوی در فرهنگ داریم باعث مقاومت ما می‌شود. من از همین‌جا به ادبیات گریز می‌زنم. ما در چهلمین روز فاجعه دانشگاه کابل قرار داریم. تنها پشتوانه عقلی کافی نیست ما این سخنان و مفاهیم و روابط خودمان را با احساس و عاطفه آدم‌ها قرین می‌کنیم. «جان پدر کجاستی» یک شعر است که در میان مردم اثر گذاشت؛ این جمله یک کلمه نبود یک جرقه در انبار باروت عواطف انسانی بود.

ادبیات به ما این احساس مشترک را می‌دهد و خوب است از هنر آغاز کنیم. هنر آماده‌ترین ابزاری است که اندیشه‌ها را روشن و همدلی ایجاد می‌کند. این هفته فرهنگی هم از هنر آغاز شده و مسؤولان آن هنر را در سطح وسیع آن دیده‌اند. باید به هنر به‌عنوان زبان بشری و رسا در روزگار حال توجه کنیم. خوب است که تفاوت جهان خودمان را به رسمیت بشناسیم و قدر بدانیم.

قنبرعلی تابش شاعر افغانستانی، دیگر مهمان این برنامه مجازی بود که در آغاز سخنان خود گفت: من پیش‌ازاین در صفحه فیس‌بوک خود نوشته بودم به دو دلیل در این برنامه شرکت نمی‌کنم. برخی دوستان گفتند، شرکت کن و هر دو دلیلت را هم بگو. از این پیشنهاد استقبال کردم.

وی ادامه داد: برنامه هفته هنر افغانستان در ایران، به قصد هم‌دلی دو ملت یگانه ایران و افغانستان تشکیل شده و خوب است که هر دو ملت و هر دو دولت تلاش کنند که این هم‌دلی‌ها حفظ شود. به این معنا که گاهی مشکلاتی در مسیر این هم‌دلی ایجاد نکنند. به خصوص ایران که میزبان تعداد زیادی از مهاجران و دانشجویان افغانستانی است. اگر ما به مسائل و مشکلات توجه بیشتری داشته باشیم، هم‌دلی‌ها میان دو ملت بیشتر می‌شود. امیدوارم این برنامه‌ها کمک کند تا نقاط ضعف در روابط برطرف شود.

تابش در پایان صحبت‌های خود، سروده‌اش با عنوان «جان پدر کجاستی» را قرائت کرد.

ضیا قاسمی شاعر، مهمان بعدی بود که در ابتدای سخنان خود با سپاس از کمیسیون ملی یونسکو- ایران بابت برگزاری این برنامه از زنده‌یاد استاد رهنورد زریاب یاد کرد و درگذشت این چهره ملی افغانستان را تسلیت گفت. قاسمی در ادامه به قرائت چند قطعه شعر برای درگذشتگان حادثه دانشگاه کابل پرداخت.

حجت‌الاسلام محمدحسین انصاری‌نژاد، دیگر شاعر همراه در این برنامه مجازی بود که در ابتدای سخنان خود گفت: آشنایی من با ادبیات افغانستان از سن 13، 14 سالگی بود که با علامه شهید سید اسماعیل بلخی شاعر بزرگ افغانستان و مصلح بزرگ و انسان وارسته آشنا شدم. این آشنایی و زیست باعث شد چند سال پیش گزیده‌ اشعار ایشان را گردآوری و منتشر کنم. کتاب شعر دیگری هم در دست انتشار دارم که پیشکش به ادب و فرهنگ افغانستان خواهد شد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه «این حادثه دل هر انسانی را به‌درد آورد و اشک جاری می‌شود» قطعه شعری را با مطلع «جان پدر کجاستی» خواند.

زهرا حسین‌زاده هم دیگر شاعر حاضر در این برنامه بود که در آغاز صحبت‌های خود گفت: فکر می‌کنم ارزش شهدای این حادثه آنقدر پیش خدا بالا بوده است که شکوفه‌هایی از مهر و دوستی را میان دو کشور رویانده است. نزدیک یک ماه به‌دنبال جمع‌آوری آثار برای انتشار کتاب «جان پدر کجاستی» بودیم و شاید باورتان نشود که تا امروز چنین شوری برای هم‌دردی یک کشور با کشور برادر را به یاد ندارم.

با آمار فراوانی از اشعار ارسالی و پیام‌های محبت‌آمیز مواجه بودیم و بسیار درود فرستادم بر روح شهدای عزیز این حادثه. این کتاب به زودی منتشر خواهد شد. امید که اهالی سیاست در بین مخاطبان این برنامه‌ها باشند تا ببینند دوستان هنرمند و اهالی ادب هیچ مشکلی باهم ندارند.

زهرا حسین‌زاده در ادامه دو غزل از سروده‌های خود درباره شهدای دانشگاه کابل را قرائت کرد.

گفتنی است 23 آذر نیز کمیسیون ملی یونسکو در ادامه هفته گرامی داشت هنر افغانستان که تا 28 آذر سال جاری ادامه دارد، در صفحه اینستاگرام خود به آدرس @unesco.iran میزبان تعدادی از هنرمندان در حوزه موسیقی از جمله وحید قاسمی پژوهشگر موسیقی مردمی و بومی افغانستان، همایون سخی آهنگساز و رباب نواز، محمد سرور رجایی نویسنده و پژوهشگر، مهبد مکی موسیقی شناس اقوام و تطبیقی و عارف جعفری خواننده و آهنگساز خواهد بود.

علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه می‌توانند به نگارخانه مجازی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، به نشانی https://gallery.irunesco.org/ مراجعه و جلسات گفت‌وگوهای تخصصی در طول هفته را از طریق آدرس اینستاگرام کمیسیون ملی یونسکو- ایران (@unesco.iran) به‌طور زنده، در زمان مقرر و به‌شکل ضبط شده در روزهای آتی دنبال کنند.

بازدید از نمایشگاه و شرکت در جلسات گفت‌وگو برای عموم آزاد است.