«اعتمادآنلاین» از حل مشکل سریال «قورباغه» و اعلام آن توسط «ساترا« گزارش می دهد:
جای خالی وزارت ارشاد در جلسات و رفع مشکلات شبکه نمایش خانگی / نقش صداوسیما در شبکه نمایش خانگی از وزارت ارشاد پیشی گرفت
وزارت ارشاد در مشکلات پیش‌آمده برای آثاری که قرار است در رسانه‌های برخط و ویاودیها نمایش داده شوند، کجا ایستاده است؟ آیا همان‌طور که شاهد حضور پررنگ‌تر ساترا در رفع چالش‌های مربوط به سریال‌های نمایش خانگی هستیم باید منتظر نقش منفعل‌تر وزارت ارشاد نیز در این زمینه باشیم؟
اعتمادآنلاین| به تاخیر افتادن زمان نمایش سریال «قورباغه» به کارگردانی هومن سیدی یکی از خبرهای جنجالی چند وقت اخیر بود.
البته در تازه‌ترین خبری که ساعت‌های پایانی روز دوم دی منتشر شد، علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر صداوسیما) در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «با پیگیری‌های ساترا و تعامل با قوه قضائیه سازوکار مناسب برای رفع دغدغه‌های مقام محترم قضایی صورت گرفت. پلتفرم با رعایت فرایندها می‌تواند سریال قورباغه را برای کاربران عرضه کند.»
در نهایت این سریال از ساعت 20 روز چهارشبه، سوم دی از طریق پلتفورم «نماوا» پخش خود را آغاز کرد این در حالی بود که پیش از این اعلام شد «قورباغه» ساعت 20 روز 24 آذر پخش می شود که این زمان به ساعت 22 آن روز تغییر پیدا کرد و بعدا اعلام شد که این سریال به دستور مقام قضایی برای پایش و نظارت متوقف شده است.
چند روز پس از آن در خبرهای غیررسمی و تاییدنشده، که برخی منبع آن را روزنامه «هفت صبح» عنوان کرده بودند، گفته شد که حکم قضایی برای این سریال از مدت‌ها پیش صادر شده و بر اساس آن قرار بود سریال روز اول دی توزیع شود، اما طبق رایزنی‌ها قرار می‌شود سریال یک هفته زودتر از تاریخ حکم توزیع شود. منتها با استناد به حکم اولیه، جلوی انتشار قورباغه در تاریخ 24 آذر گرفته می‌شود. با این حال با رسیدن به روز اول دی مشکلی برای پخش آن وجود ندارد.
گویا این گمانه‌زنی‌ها بیراه نیز نبوده و چنان‌که معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا در صفحه شخصی توییتر خود اعلام کرده، مشکل سریال حل شد.
این سریال قبلاً قرار بود اول آبان و پس از آن سوم آذر پخش شود که همین به تاخیر انداختن‌ها باعث اعتراض هومن سیدی در یک پست اینستاگرامی شد: «این سریال مدتی است که آماده پخش بوده و به دلایلی نامعلوم به تعویق افتاده. به هر ترتیب اعلام رسمی پخش به آبان موکول شد. که باز به دلایلی ارشاد از ما درخواست کرد که تاریخ پخش را به آذر موکول کنیم. که در نهایت دلخوری بحقِ مخاطبان را در پیش داشت که تیم سریال را بی‌برنامه خطاب کرده‌اند.»
او در ادامه این پست نوشت: «اکنون در این لحظه، تهیه‌کننده محترم به بنده رسماً اعلام کرده که مجدد امکان پخش در آذر هم وجود ندارد و ما باید به خواسته ارشاد پخش را به اول دی‌ماه موکول کنیم. چرا؟ کسی هست که این اطمینان را بدهد که دی به بهمن یا اسفند یا به هر ترتیبی به سال بعدی موکول نخواهد شد؟ لطفاً بفرمایید در این لحظه سریال «قورباغه» توقیف گردیده است یا خیر؟»
چند ساعت پس از آن سازمان سینمایی اعلام کرد که تاریخ قطعی توزیع سریال 24 آذر است، اما این بار ساترا مانع‌تراشی کرد. سریال قورباغه پروانه ساخت و پخش خود را از وزارت ارشاد دریافت کرده بود ولی بعد از بازبینی مجدد از سوی ساترا صحنه‌های خشن برای افراد زیر 18 سال ممنوع شد در حالی که وزارت ارشاد این سریال را برای افراد زیر 15 سال ممنوع کرده بود.
با وجود انتقادها از این موضوع، تولیدکنندگان قورباغه اظهارنظری نکردند و بیلبوردهای این سریال به جای 15- با 18- در سطح شهر نصب شد.
همان‌طور که پیش از این نیز گفته شد، سریال در تاریخ 24 آذرماه پخش نشد و این بار صحبت از دوستی علی اسدزاده، تهیه‌کننده قورباغه، با محمد امامی از متهمان پرونده فساد اقتصادی به میان آمد.
اسدزاده اما این موضوع را تکذیب کرد: «پلتفرم نماوا سرمایه‌گذار سریال «قورباغه» است و من تهیه‌کننده آن هستم. با اعلام گذشت حدود 2 سال از عدم فعالیت دفتر پخش تصویرگستر پاسارگاد، تاکید می‌کنم که این سریال، ارتباط مالی و معنوی با هیچ شخص حقیقی و حقوقی و همچنین تصویرگستر پاسارگاد ندارد.»
علاوه بر اینها رقابت 2 پلتفرم «فیلیمو» و «نماوا» و پس از آن موضوع پلیس‌کشی نیز از جمله موارد مطرح‌شده برای توقیف این سریال بودند. بهرحال موانع برداشته و سریال پخش شد.
نماوا در همان روز چهارشنبه چند ساعت پیش از شروع نمایش سریال چنین اعلام کرد:«در روزهای گذشته نماوا برای احترام به مخاطبان خود، با همراهی ساترا و وزارت ارشاد و با تعمال با قوه قضائیه تلاش خود را معطوف به حل مشکلات پیش آمده پیرامون پخش سریال قورباغه کرد تا شرایط پخش هرچه زودتر مهیا شود. برهمین اساس و طبق رایزنی با نهادهای ذ‌یربط و براساس دستور قوه قضائیه به اطلاع می‌رسانیم مشکلاتی که پیرامون پخش سریال قورباغه وجود داشت برطرف شده»
نمایش قورباغه با 2 ممیزی؟
همچنین غلامرضا موسوی، رئیس اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان سینمای ایران در اولین ساعات بامداد سوم دی در صفحه توییتر شخصی خود نوشت: «سریال قورباغه با 2 ممیزی عرضه خواهد شد. ممیزی ارشاد با توصیه +15 برای سریال در شکل ارائه DVD و ممیزی ساترا با توصیه+18 برای پخش از پلتفورم نماوا. این هم نوعی قدرت انتخاب برای تماشاگران است. شما کدام را می‌خواهید به تماشا بنشینید؟!!»
غلامرضا موسوی همچنین هفته گذشته توییت دیگری نیز در ارتباط با شبکه نمایش خانگی منتشر کرد: «به دعوت معاون اجتماعی ساترا به اتفاق آقایان فرآورده و ساداتیان نشستی داشتیم. موضوع واگذاری پروانه تولید و نمایش فیلم‌ها و سریال‌ها بر اساس اطلاق «ویدئو درخواستی» به وزارت ارشاد بود. بحث‌های مفصلی شد. دو نکته توسط معاون اجتماعی ساترا تاکید شد: مجوز تولید فیلم و سریال با وزارت ارشاد است و مجوز نمایش هم با ارشاد، اما سریال‌ها برای نمایش در پلتفرم‌ها نیاز به مجوز ساترا دارند.»
او در ادامه این توییت از اختلافی که در همین زمینه وجود دارد گفت: «اختلاف ما/اتحادیه/ با ساترا نیز همین بود. ما معتقد بودیم ساترا باید به پروانه نمایش ارشاد برای سریال‌ها همچون فیلم احترام بگذارد. پیشنهاد دادیم دو نفر به انتخاب ساترا به شورای بازبینی سریال‌های ارشاد اضافه شود و مشکل حل شود که قرار شد نشست‌ها ادامه یابد.»
موسوی عنوان کرد که با توجه به آنچه پیش آمد، همکاران تهیه‌کننده برای تولید سریال نیاز به مجوز ارشاد دارند. در نهایت امیدواریم با پذیرش پیشنهاد اتحادیه، مشکل بازبینی و تامین نظر اهالی سینما حل شود.
این جلسه البته از سوی رسانه‌ها با تفسیرهای مختلفی درباره اختلاف میان ساترا و وزارت ارشاد بر سر شبکه نمایش خانگی مواجه شد و خبرگزاری «ایلنا» آن را برطرف شدن این مشکل به کمک اتحادیه تهیه‌کنندگان قلمداد کرد اما خبرگزاری «ایسنا» آن را «کلاف سردرگمی» توصیف کرد که «روز به روز به هم پیچیده‌تر می‌شود».
فردوسی‌پور در کشاکش میان ساترا و ارشاد
ماجرای این اختلاف کمی پیش از آن در مهرماه سال جاری بار دیگر جنجالی شده بود؛ زمانی که عادل فردوسی‌پور، گزارشگر و مجری و تهیه‌کننده برنامه‌های ورزشی که از برنامه پربیننده «نود» کنار گذاشته شده بود، در نظر داشت برنامه «99» را به صورت زنده و از روی بستر اینترنتی پخش کند اما نتوانست از سوی ساترا مجوز بگیرد و پس از آن اختلاف میان صداوسیما و وزارت ارشاد آشکارتر شد.
علی سعد، مدیر روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر «ساترا» در یک رشته‌توییت درباره دلیل مجوز نگرفتن برنامه عادل فردوسی‌پور نوشت: «شرط طرح برنامه‌ها در شورای موافقت کلی انتشار، عدم وجود موانع حقوقی، قضایی و امنیتی است که در مورد برنامه «99» که به درخواست فیلیمو و کافه‌بازار مطرح شده بود به دلیل عدم دریافت مکتوب استعلام مراجع مسئول، عملاً موضوع قابل طرح و بررسی توسط شورای مذکور نبود.»
سعید رجبی فروتن، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی نیز در متنی در یک کانال تلگرامی چنین پاسخ داد: «با کمال تعجب به رغم موافقت سازمان سینمایی یک سازمان وابسته به صداوسیما با تولید برنامه جدید عادل فردوسی‌پور بر بستر پلتفرم‌های اینترنتی موافقت نکرد! حالا که توپ در زمین مراجع قضایی و امنیتی انداخته شده است، باید گفت: اولاً اگر موانعی وجود داشت عادل از سازمان سینمایی هم نمی‌توانست مجوز بگیرد مگر اینکه او در دو سه ماه گذشته خطایی کرده باشد و حکم محرومیت گرفته باشد! ثانیاً اگر ندادن مجوز به فردوسی‌پور فقط به آن خاطر است که هنوز نظر مراجع امنیتی دریافت نشده است، کافی بود گفته شود به محض دریافت پاسخ استعلام به عمل آمده تقاضای ایشان هم بررسی خواهد شد.»
تن دادن به موازی‌کاری؟
اختلاف میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ساترا در حالی همچنان باقی مانده که در تابستان سال جاری این موضوع به مجلس شورای اسلامی کشیده شد و 26 نماینده مجلس طرح اصلاح بند 29 ماده 2 قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را مطرح کردند. در تبصره‌های الحاقی این اصلاحیه آمده بود: «صدور هرگونه مجوز و نظارت بر فرایند تولید و پخش کلیه برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی از جمله ساختارهای مستند، مسابقات، انیمیشن، سریال، برنامه‌های گفت‌وگومحور و ترکیبی بر عهده سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.»
پس از آن هم معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نامه‌ای خطاب به معاون پارلمانی رئیس‌جمهور بر مخالفت رسمی این وزارتخانه با طرح 26 نماینده مجلس در مورد نظارت صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی و وی‌اودی تاکید کرد و در ادامه جلسه‌ای با حضور نمایندگان سازمان سینمایی، ساترا و نمایندگان مجلس صورت گرفت.
هرچند مشخص نشد نتیجه این جلسه به کجا انجامید، اما از صحبت‌های محمدرضا عباسیان مدیرعامل اسبق موسسه رسانه‌های تصویری با خبرگزاری «ایلنا» می‌توان نتیجه گرفت که وزارت ارشاد نقش پررنگی در آن نداشته است: «اینکه چرا نظام به این جمع‌بندی رسیده است که اختیار تولیدات شبکه نمایش خانگی را که صراحتاً در قانون آمده در اختیار وزارت ارشاد است از وزارت ارشاد سلب کند و به سازمان دیگری بسپارد، مشخصاً به کوتاهی بسیار بزرگی که مسئولان سازمان سینمایی در سال‌های گذشته مرتکب شده‌اند برمی‌گردد. از قضا در همان جلسه هم که برگزار شد مسئولان سازمان سینمایی هیچ حرفی برای گفتن نداشتند و ساکتان اصلی جلسه نمایندگان وزارت ارشاد بودند که به نظرم اصلاً اتفاق خوبی نیست که متولیان فرهنگی نمی‌توانند از عملکردشان دفاع کنند.»
انفعال وزارت ارشاد بر سر اعطای مجوز به شبکه نمایش خانگی از سوی ساترا از ماه‌های قبل نمود پیدا کرده بود. خردادماه سال جاری بهمن حبشی، مدیرکل دفتر نظارت بر تولید فیلم، گفته بود که برای ایجاد تعادل میان زنجیره صدور مجوز تا توزیع لازم است چند ماهی از صدور مجوز جدید خودداری شود.
پس از آن دوباره زمزمه سپردن مجوزهای نمایش خانگی و ویاودیها به صداوسیما شنیده شد و حتی با وجود گزارش‌های مطبوعاتی و رسانه‌های خبری و حتی بیانیه کانون کارگرانان و هشدارهای اهالی سینما و هنر نسبت به این موضوع، وزارت ارشاد همچنان سکوت کرد و تقریباً 2 ماه طول کشید تا اولین موضع وزارت ارشاد در این زمینه اعلام شود.
ماجرا به برنامه شهاب حسینی برمی‌گشت. چند ساعت پس از آنکه روز 26 مرداد شورای پروانه ساخت آثار غیرسینمایی با ساخت مجموعه ترکیبی «همرفیق» به کارگردانی شهاب حسینی موافقت کرد، روابط عمومی ساترا اعلام کرد که مسئولیت صدور مجوز برنامه‌های ترکیبی و تولیدات تلویزیونی برای انتشار در رسانه‌های صوت و تصویر، تنها در صلاحیت این سازمان است.
یک روز پس از آن محمدمهدی طباطبایی‌نژاد معاون سابق ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی به خبرگزاری «مهر» گفت که طبق قانون مسئولیت صدور مجوز محتوا در شبکه نمایش خانگی، اعم از فیزیکی و مجازی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
کارنامه وزارت ارشاد طی چند ماه گذشته درباره اختلاف بر سر اعطای مجوز شبکه نمایش خانگی و ویاودیها نشان از حرکت کند در واکنش نشان دادن به جریان‌هاست همچنان که در 2 مورد اخیر درباره مذاکره میان اتحادیه صنف تهیه‌کنندگان سینمای ایران با معاون اجتماعی ساترا و حل شدن مشکل سریال قورباغه از سوی ساترا، صحبتی از وزارت ارشاد به میان نیامده است.
قبل از آن نیز این موضوع را می‌شد در گفت‌وگویی که رجبی فروتن مهرماه سال جاری با خبرگزاری مهر انجام داد مشاهده کرد: «سازمان امور سینمایی از تابستان سال 97 صدور مجوز «رسانه‌های برخط عرضه فیلم و سریال» را به رغم آیین‌نامه و مقررات موجود، به درخواست مراجع بالادستی متوقف کرد. از آن زمان تاکنون بی‌آنکه مراجع بالادستی به تقسیم کار ملی در این زمینه مبادرت ورزند، مرکز دیگری، خارج از دولت اقدام به صدور انبوه مجوز به متقاضیان این حوزه کرد و در فرایند صدور مجوزهای خود، نقشی برای سازمان امور سینمایی قائل نشد.»
حالا چنانچه توییت علامرضا موسوی درباره ارائه قورباغه با 2 ممیزی را نیز درنظر بگیریم، باید بگوییم نه تنها وزارت ارشاد پا پس کشیده بلکه به این موازی‌کاری تن داده است مگر آنکه اقدامات و واکنش‌های بعدی آن خلاف این گمانه‌زنی را نشان دهد.
دیدگاه تان را بنویسید