احیای صنایع دستی فراموش شده

اعتمادآنلاین| از گذشته‌های دور تا به امروز ابزار و وسایل مورد استفاده انسان برای گذراندن زندگی بسیار فرق کرده به طوری که ابزار حیاتی برای گذران زندگی در آن زمان به عنوان کالای لوکس و دکور در خانه‌های امروزی به کار می‌رود.

اما این دگرگونی و تفاوت استفاده از کالا نباید به معنای از یاد بردن آن کالا یا صنعت تولید کننده‌اش باشد.

هر صنعت یا دست‌ساخت بشر ردپایی از گذر تاریخی و دستاورد هنری آدمی است و امروز هم اگر دست ساخت‌ها در برابر کالاهای پُر زرق و برق مدرن، پا پس کشیده باشند، باز، بودن هر کدام از آنها در گوشه‌ای از محل کار و خانه ما، جلوه و معنایی به زندگی می‌بخشد و آن را سرشار از زیبایی می‌کند.

صنایع دستی ایران معرف تاریخ کهن این مرز و بوم است و بخشی از صنایع دستی ریشه در تاریخ دراز سرزمین‌مان دارد و برخاسته از نیاز و شیوه نگاه ایرانیان به زندگی و جلوه‌های آن است.

از سویی دیگر تنوع و جلوه‌های رنگارنگ صنایع دستی نموداری از تنوع اقوام ایرانی است؛ اقوامی که در گستره‌ای جغرافیایی گرد هم آمده‌اند و با دگرگونی‌ها، کلیت یگانه و پیوسته‌ای به نام ایران را می‌سازند.

آثار دستی هر منطقه نشان از قدمت و فرهنگ آن منطقه است، در شرایط فعلی که مسئله بیکاری و ایجاد اشتغال همراه با افزایش تولید داخلی و توسعه صادرات غیرنفتی و فراهم کردن زمینه مشارکت آن در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی مهم‌ترین دغدغه مسئولان نظام و از برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می‌رود اهمیت و نقش به سزای صنایع دستی بیش از گذشته احساس می‌شود.

صنایع دستی علاوه ‌بر جاذبه‌های هنری، فرهنگی و بومی از ویژگی‌های ممتاز اقتصادی از جمله ارزش افزوده بالا، عدم وابستگی تولید به کشورهای خارجی، سهولت کسب مهارت و عدم نیاز به سرمایه گذاری بالا، عدم عوارض سوء زیست محیطی و قابلیت ایجاد همه مکانی و همه زمانی، تامین مواد اولیه از داخل کشور و سایر مولفه‌های مزیت‌دار اقتصادی برخوردار است.

صنایع دستی آثار هنرمندان، زحمتکش‌ترین و کم توقع‌ترین و در عین حال وفادارترین هنرمندان ایرانی است، مردان و زنانی که به حتم حفظ تاریخ و فرهنگ و هنر ایران زمین، مدیون تلاش خستگی‌ناپذیر و پایمردی آنان است.

امروز اما تنوع صنایع دستی ایرانی با آن پیشینه هفت هزار ساله اندک اندک کاسته شده و بخشی از این هنرها دیگر هنرمندی ندارد و بخشی گرفتار مدرنیته و ابزارهای تکنولوژیک مدرنیته شده است، غافل از اینکه صنایع دستی آیینه‌ بازتاب دهنده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی هر جامعه و نمادی از هویت ملی هر قوم محسوب می‌شود و در شناساندن فرهنگ و هنر و تمدن ملت‌ها نقشی بی بدیل ایفا می‌کند.

پویا محمودیان در حاشیه بازدید نمایشگاه ملی طراحی و اجرای صنایع دستی با محوریت اجرای رشته‌های احیا شده گفت: این نمایشگاه با 253 اثر و 62 پیشه فراموش شده که نتیجه زحمات هنرمندان صنعت‌گر است، دایر شد. و بسترسازی برگزاری این نمایشگاه از تیر ماه آغاز و فراخوان مسابقه آن نیز از مرداد ماه امسال در سایت وزارت خانه متبوع بارگزاری شده است.

محمودیان افزود: 170 اثر که در استان‌های مختلف کشور طراحی و ساخته شده‌اند از طریق تصویر ارائه شد که از این تعداد 120 اثر به نمایشگاه راه پیدا کرد؛ همچنین از 20 نفر پیشکسوت در حوزه‌های مختلف هنری به شکل رسمی برای شرکت در این نمایشگاه دعوت شد. 14 استان در نمایشگاه مشارکت کردند که در مجموع 213 اثر از آنها به نمایش درآمد.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث افزود: تلاش می شود در این دوره رشته‌های درحال فراموشی را با نگاه جدید و طراحی خلاقانه به چرخه تولید بازگردند و هدف از برگزاری نمایشگاه اینکه برخی از صنایع مختلف در استان‌های کشور که فعالیتشان متوقف شده، فعال کنیم.

محمودیان افزود: «زیلو بافی» صنعتی با 300 سال قدمت، یکی از صنایع دستی کاشان به شمار می‌آمد اما متاسفانه به دست فراموشی سپرده شده است؛ در این نمایشگاه هدف ما احیا این سنت و صنایع دستی در حال فراموشی است. یکی دیگر از صنایع دستی در حال فراموشی که نامزد ثبت جهانی در سال 2019 میلادی نیز بود «چادر شب‌بافی» روستای قاسم‌آباد شهر رودسر از توابع استان گیلان بود که خوشبختانه احیا شد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث افزود: دو هدف مهم باز زنده سازی و احیا در چرخه تولید قرار گرفتند و هدف سوم محقق شدن تجاری سازی آنها است.

وی با بیان اینکه امیدواریم در این نمایشگاه الگوسازی انجام شود، گفت: تلاش ما این است که دستاورد های این نمایشگاه رونق تازه‌ای در این حوزه ایجاد کند و بعد از اتمام این دوره از نمایشگاه میزگردهای را با صاحب نظران این حوزه‌ها در راستای مطالب نمایشگاه برگزار می‌کنیم.

محمودیان گفت: این نمایشگاه دستاورد نشست‌های مکرری است که از سال 1397 با 31 استان در زمینه باز زنده‌سازی، احیا و تجاری‌سازی صنایع دستی انجام شد.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث گفت: در پایان این نمایشگاه مسابقه‌ای در فضای مجازی با محوریت طراحی و اجرا صنایع دستی برگزار می‌شود که بعد از اعلام داوران، نتایج آن در اختیار عموم قرار می‌گیرد. و قطعا برگزیدگانی خواهیم داشت که از آنها در حضور مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تجلیل خواهد شد.

مسابقه ملی طراحی و اجرای صنایع دستی با محوریت اجرای رشته‌های احیا شده و در حال فراموشی از تاریخ دوم تا هشتم دی ماه 1399 از ساعت 10 تا 16 در موزه ملی ایران واقع در خیابان سی تیر برگزار می‌شود.

همچنین بازدید از آثار این نمایشگاه با رعایت کامل شیوه نامه های بهداشتی انجام و در صورت تداوم شرایط اعلام شده وزارت بهداشت رویداد مربوطه به صورت مجازی انجام خواهد شد.

منبع: ایرنا