چند سالی است که با یک جریان صرفاً بازاری مواجه هستیم / اگرچه به بعضی ترانه‌ها مجوز می‌دهیم اما به معنای این نیست که همه آنها شاخص‌های لازم را دارند / جوی که بعضی از افراد علاقه‌مند به راه‌اندازی‌ آن هستند عمدتاً بدون استناد است

اعتمادآنلاین| درسا ایل‌‌بیگی- بخش جایزه ترانه امسال برای دومین‌ بار پیاپی در جشنواره موسیقی فجر گنجانده شده و در این جایزه متن ترانه‌هایی که از مهرماه 1398 تا مهرماه 1399 به ‌صورت تک‌آهنگ یا در قالب آلبوم موسیقی از سوی موسسات یا اشخاص حقیقی پس از دریافت مجوز از دفتر موسیقی تولید و منتشر شده‌اند، از سوی هیات داوران بررسی و ترانه‌های برگزیده معرفی می‌شوند.

به گفته مسلم نادعلی‌زاده، دبیر سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر در گذشته شاعرانی که ترانه می‌سرودند به کیفیت شعر، پیام و محتوا اهمیت می‌دادند و برای آن سروده‌ها ملودی ساخته می‌شد و مورد استقبال مخاطب قرار می‌گرفت، اما چند سالی است که با یک جریان صرفاً بازاری مواجه هستیم؛ یعنی جریانی که به دنبال خلق آثار فاخر و ماندگار نیست بلکه به دنبال تولید آثاری است که از آن کسب درآمد کند؛ در این بین کسانی گمان می‌کنند که اگر کلمات سخیف به کار ببرند یا از توصیفات و تعابیر بر خلاف عرف و اخلاق استفاده کنند، آنها را برجسته می‌کند و شجاع جلوه می‌دهد.

ترویج ترانه‌های سطحی و مبتذل

دبیر بخش ترانه سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر در ادامه در توضیح بیشتر این مسائل به اعتمادآنلاین می‌گوید: «نگاه تجاری به ترانه‌سرایی موجب تنزل کیفیت آثار می‌شود. هرچند در حال حاضر نیز ترانه‌سرایان و شاعران توانایی داریم که دانش این کار را دارند اما متاسفانه در این بازاری که ایجاد شده است شرکت‌ها به سمت شعرای توانمند و فاخر نمی‌روند بلکه به این خاطر که شرکت‌ها به دنبال کسب درآمد هستند به سراغ ترانه‌های سطحی می‌روند و این ترانه‌های مبتذل و سطحی را ترویج می‌کنند. در واقع ملودی مهم‌تر از شعر، و بازار مهم‌تر از شعر و ملودی است.»

نادعلی‌زاده سپس از تلاش برای اصلاح این امر صحبت می‌کند: «ما در شورای شعر ارشاد تا حدی که در توان‌مان هست سعی می‌کنیم با این شرکت‌ها و ترانه‌سراها صحبت و آنها را متقاعد کنیم که موارد ابتدایی ترانه‌سرایی و نحو زبان را رعایت کنند. اما به دلیل گسترده شدن این جریان، شرکت‌ها ممکن است از این تذکر برادرانه ما ناراضی شوند ولی ما متعهدیم، معتقدیم و باور داریم که ترانه‌ها باید علاوه جلب رضایت مخاطب، ملودی قوی و متن و محتوای باکیفیتی نیز داشته باشند.»

او البته به این نکته نیز اشاره می‌کند که در این میان شرکت‌های خوبی هم داریم که متعهدانه فعالیت می‌کنند و به خلق آثار باکیفیت می‌پردازند.

دبیر سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر در خصوص هدف برگزاری بخش ترانه در جشنواره موسیقی فجر می‌گوید: «این بخش به جشنواره اضافه شد تا از میان ترانه‌هایی که در طول سال به دفتر موسیقی ارسال می‌شود از بهترین‌ها تقدیر شود و در واقع نوعی تشویق برای ترانه‌سرایانی باشد که فقط به دنبال کسب درآمد نیستند و آثار باکیفیت خلق می‌کنند؛ از طرفی هم اعلام می‌کنیم که اگرچه در شرایطی ناچاریم به بعضی از ترانه‌ها مجوز بدهیم، اما این امر بدان معنا نیست که همه این ترانه‌ها از دید ما شاخص‌های لازم را دارند.»

نادعلی‌زاده درباره جزئیات افزودن بخش ترانه به جشنواره موسیقی فجر توضیح می‌دهد: «ترانه‌هایی که باکیفیت سروده می‌شوند باید در بین این حجم از ترانه‌های مبتذل و سطحی دیده شوند و این امر باعث شد که ما جایزه ترانه را به جشنواره موسیقی فجر اضافه کنیم. معیار داوری ما برای جایزه ترانه کیفیت اشعار از حیث فنی و محتوایی، نوآوری در ترانه، رعایت قواعد زبانی و تلفیق بین ترانه و موسیقی است. در واقع عمده معیارهای ما برای داوری کیفیت فنی، محتوای اثر، رعایت قواعد و ضوابط ترانه‌سرایی و بایسته‌های ادبی است.»

او در ادامه در مورد رویکرد وزارت ارشاد و مجوزهای ترانه می‌گوید: «انتظار بیهوده‌ای است که توقع داشته باشیم وزارت ارشاد به ترانه‌هایی که مسائل زبانی را رعایت نمی‌کنند یا فاقد معیارهای اخلاقی هستند مجوز بدهد. اگر وزارت ارشاد به ترانه‌ای که از نظر فنی، زبانی و محتوایی بی‌اشکال باشد مجوز ندهد، آن وقت می‌توان به وزارت ارشاد اعتراض کرد، اما گمان نمی‌کنم دوستانی که اعتراض می‌کنند نظر به چنین ترانه‌هایی داشته باشند.»

تلاش برای نجات ترانه

نادعلی‌زاده با تاکید بر این موضوع که همواره از آثار تولیدی حمایت کرده و می‌کنند، می‌افزاید: «بیهوده ترانه‌ها را مردود اعلام نمی‌کنیم و تلاش می‌کنیم در صورت وجود اشکالاتی در ترانه‌ها با برگزاری جلسات و اصلاح کردن، ترانه را نجات دهیم. تمام تلاش همکاران بنده در شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد این است که تا حد امکان آثار شاعران و ترانه‌سرایان تایید یا اصلاح شود و کمتر پیش می‌آید که ما اثری را رد کنیم.»

او درباره ترانه‌هایی که مردود می‌شوند چنین توضیح می‌دهد: «آثاری که رد می‌شوند یا پر از اشکالات زبانی نحوی و دستوری هستند یا پر از اشکالات فنی و حاد محتوایی به نحوی که اصلاح‌پذیر نیستند چون اگر ترانه‌ای اصلاح‌پذیر باشد، قطعاً آن را اصلاح می‌کنیم. جوی که بعضی از افراد علاقه‌مند به راه‌اندازی‌اش هستند عمدتاً بدون استناد است و این جوها مردودند.»

نادعلی‌زاده با ذکر مثالی صحبت‌های خود را به پایان می‌برد: «دوستی مطلبی نوشته و گفته بود که چرا وزارت ارشاد جایزه ترانه می‌دهد و می‌خواهد از بین ترانه‌هایی که مجوزشان را داده است ترانه انتخاب کند و جایزه دهد؟ این کار را به نهادهای خصوصی بسپارند. من از این فرصت استفاده می‌کنم و ضمن تشکر از نقد عزیزمان پاسخ می‌دهم که اولاً نهادهای خصوصی، موسسات خصوصی و شرکت‌های خصوصی خودشان می‌توانند جوایز ترانه برگزار کنند و کسی مانع‌شان نیست کمااینکه برگزار می‌کنند. اما کسی نمی‌تواند بگوید چرا وزارت ارشاد هم جوایز ترانه را برگزار می‌کند. درست است که وزارت ارشاد به فیلم‌های سینمایی مجوز می‌دهد، اما خودش جشنواره فیلم فجر را برگزار و بهترین‌ها را انتخاب می‌کند.»