مسئولان داوطلب «شفاف‌سازی اموال» می‌شوند؟ / جای خالی مطالبه مردمی

اعتمادآنلاین| حمید علیداد، کارگردان مجموعه مستند شفافیت درباره محتوای این مستند توضیح داد: این مستند یک مجموعه هشت قسمتی با موضوع «شفافیت» است. یک قسمت از کار به تعریف شفافیت اختصاص دارد و اینکه چطور می‌توان شفافیت را برمبنای تجربه دیگر کشورها، اجرایی کرد. در قسمت‌های دیگر هم به‌صورت تخصصی به موضوع شفافیت در حوزه و نهادهای مختلف و در یکی از قسمت‌ها هم به بحث «تعارض منافع» می‌پردازیم. در قسمتی هم به «شفافیت قضایی» پرداخته شده است.

به گزارش مهر، وی ادامه داد: مساله اصلی این است که ما در این کشور سال‌هاست که در حوزه‌های مختلف نهادها و سامانه‌هایی با هدف شفافیت راه‌اندازی کرده‌ایم و حرفش را هم زده‌ایم اما هیچگاه به معنای واقعی به سمت شفافیت حرکت نکرده‌ایم و منافع فردی و گروهی ما را از رسیدن به این هدف بازداشته، هر اقدامی در این حوزه هم در گام‌های اولیه متوقف شده است. مانند تجربه «پرونده الکترونیک سلامت» که یکی از مهمترین سامانه‌های شفافیت در حوزه سلامت محسوب می‌شود اما بارها به صورت عمدی و یا سهوی جلوی آن گرفته شده است.

این مستندساز تأکید کرد: هدفم از ساخت این مستند، این بود که مطالبه مردمی در حوزه «شفافیت» را تقویت کنم تا این مطالبه را خطاب به حاکمیت مطرح کنند. در برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی بحث شفافیت بسیار بحث مهمی بوده و تبدیل به مطالبه مردمی شده است اما کشورهای خاورمیانه غالباً سخت به سمت شفافیت حرکت کرده‌اند و خیلی سخت به آن تن می‌دهند.

علیداد ادامه داد: در بحث مطالبه‌گری مردم، غیر از رسانه‌ها، ساختارهای دیگر هم تأثیرگذار هستند. اگر می‌خواهیم در مردم این باور را ایجاد کنیم که شفافیت در حاکمیت بسیار حائز اهمیت است، باید قدم‌هایی فراتر از کارهای رسانه‌ای برداریم. به‌عنوان مثال در دوره‌های مختلف برگزاری انتخابات در کشور، هیچ نماینده مجلس، عضو شورا و یا رئیس جمهوری را نداشته‌ایم که به‌صورت داوطلبانه درباره فهرست اموال و دارایی خود شفاف‌سازی کند. این در حالی است که در همین کشور افغانستان، سامانه‌ای به نام «شفافیت» وجود دارد که اشرف غنی و همسرش، کلیه دارایی‌هایشان را در آن اعلام کرده‌اند و مردم این کشور می‌توانند مستقیماً در جریان دارایی حکمرانان‌شان قرار بگیرند. در کشور ما قوه قضاییه به سختی سامانه‌ای را برای شفافیت راه‌اندازی کرد اما آنقدر اعتراض شد که گویی حریم خصوصی افراد مورد تهدید قرار گرفته است.

وی افزود: در نمونه دیگر شاهدیم که نمایندگان مجلس، به شفافیت آرای‌شان رأی ندادند تا حداقل مردم به‌صورت شفاف در جریان فرآیند رأی‌گیری و نظرات نمایندگان‌شان قرار بگیرند. براساس آماری که در همین مستند هم به آن اشاره می‌شود ما نماینده‌ای داریم که از بیست و خرده‌ای جلسه مجلس شورای اسلامی 17 جلسه غایب بوده بنابراین وضعیت شفافیت در این حوزه‌ها واقعاً اسف‌بار است.

این مستندساز تأکید کرد: فارغ از فضای رسانه‌ای در دیگر ساختارهای حاکمیتی هم ما هیچ حرکت مثبتی در زمینه شفافیت شاهد نبوده‌ایم چراکه منافع افراد مورد تهدید قرار می‌گیرد. طی 2 سالی که پرداختن به این موضوع را کلید زده‌ام، مسئله اصلی‌ام شفافیت بوده است. هرچند به نظر می‌رسد دیگر انگیزه‌ای برای حرکت به سمت شفافیت باقی نمانده است. مخاطب اصلی من بیش از آنکه مسئولانی باشند که خود را به خواب زده‌اند، بیشتر مردمی هستند که باید نسبت به اهمیت مطالبه شفافیت آگاه شوند.

وی ادامه داد: در مسیر این مستند گفتگوهایی با برخی نمایندگان و مسئولان داشتیم که متوجه شدیم آن‌ها تعریف درستی از «شفافیت» ندارند و وقتی به این مرحله می‌رسیدیم که آیا شما حاضر هستید اموال و دارایی خود را شفاف اعلام کنید، بلافاصله می‌گفتند، اول دیگران اعلام کنند! به تعبیری حتی این مسئولان، داوطلب شفاف‌سازی هم نیستند.