وضعیت قرمز است و حجت بر ما تمام

اعتمادآنلاین| تعطیلی سالن‌های «دولتی» و ادامه فعالیت سالن‌های «غیردولتی» در روزهای اخیر به اختلاف‌های درونی تئاتر دامن زده است؛ اختلاف‌نظرهایی که بعضا رنگ‌وبوی متفاوت می‌گیرد و در مواردی به شائبه‌ تامین منافع یک گروه خاص، جای توجه به منافع جمع دامن می‌زند.

به گزارش روزنامه اعتماد، مساله درست از تاریخ قرمز اعلام شدن وضعیت تهران و چند شهر دیگر با ورود به موج پنجم کرونا آغاز شد؛ مدتی نگذشته بود که مدیر کل هنرهای نمایشی از لزوم تعطیلی حداقل دو هفته‌ای سالن‌های تئاتر سخن گفت و این درحالی بود که تمام مشاغل به فعالیت ادامه ‌دادند.

به همین دلیل مخالفت‌ها و اعتراض‌ها شروع شد. نخست؛ گروهی تاکید داشتند اداره کل نمایشی باید کنشی مشابه سازمان سینمایی انجام می‌داد که دست سینماداران را برای ادامه فعالیت باز ‌گذاشت و دوم؛ گروهی که معتقد است در وضعیتی که هیچ‌یک از مشاغل زیرمجموعه گروه‌ دوم و سوم و... دستورالعمل ستاد مقابله با کرونا را رعایت نکرده‌اند، چرا تئاتر باید تمکین کند؟ به یک معنا آنها می‌گویند: «آیا قانون فقط در تئاتر اعمال می‌شود؟»

اتفاقا بیراه نیست اگر پاسخ دهیم «بله! در شرایطی که هیچ‌ گروهی تابع قانون نیست، قانون‌مداری جامعه تئاتر، نه‌تنها امری‌ است متناسب و قابل انتظار از فرهنگ غنی فعالان این عرصه که اتفاقا کنشی است رادیکال! میان انبوهی متخلف» ولی نکته اینجا است که بر سر ضمانت اجرایی قوانین چه آمده و چه کسی پاسخگوی ضرر و زیان گروه‌های نمایشی است.

در این باره نظر قادر آشنا مدیر کل هنرهای نمایشی را جویا شده‌ایم و همچنین موضع‌گیری بعضی هنرمندان و فعالان تئاتری را در این باره مرور می‌کنیم.

قادر آشنا، مدیر کل هنرهای نمایشی در گفت‌وگو با ما به شائبه‌های پیش‌آمده پیرامون تعطیلی بعضی سالن‌ها و ادامه فعالیت مجموعه‌های خصوصی پاسخ داد. «قانونا وقتی شرایط بعضی استان‌ها قرمز اعلام می‌شود اصلا به بخشنامه اداره کل نیازی نیست و آنچه باید طبق ضوابط ستاد مقابله با کرونا اتفاق بیفتد، طبق گروه‌بندی مشاغل روشن است و نیاز به تکرار ندارد.» این پاسخ احتمالا واکنشی است به صحبت‌های آن‌دست افراد که همواره می‌گویند تا بخشنامه نباشد، ما به کار خود ادامه می‌دهیم. در عین‌حال این پرسش به وجود می‌آید که گروه‌های نمایشی یا سالن‌ها تا کی قرار است منتظر دستور از بالا! باشند؟ یعنی بعد از پنج دوره اعلام وضعیت پیک کرونا همچنان مشخص نیست چه باید کرد؟

مدیر کل هنرهای نمایشی در پاسخ به این پرسش که بعضی معتقدند در نتیجه چنین رویکردی سالن‌ها و هنرمندان در برابر ضابط قضایی قرار گرفته‌اند می‌گوید «آنها که قانون را رعایت نمی‌کنند باید پاسخگو باشند» و به نظر می‌رسد رفتار مدیریت تئاتر در مقایسه با سازمان سینمایی نظم و نظام بهتری داشته، چراکه موضع‌گیری‌ کارگردانانی که تن به اکران در این موقعیت داده‌اند نشان می‌دهد سازمان سینمایی دچار آشفتگی تصمیم‌گیری است و برخلاف تئاتر ماجرا این‌طور نبوده که رییس این سازمان با اجراهای زنده در سالن‌های سینما طرف باشد. درعین‌حال تنها در تئاتر است که سالن‌های دولتی خود را با جدیت نسبت به رعایت قوانین ستاد مقابله با کرونا ملزم دانسته‌اند.

محمدرضا فرجی مدیر کل نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی در این باره گفته است: «سینماهای هر شهر تابع رنگ‌بندی کرونایی هستند و وضعیت فعالیت سینماهای سراسر کشور بنا بر وضعیت کرونایی هر استان و شهر مشخص خواهد شد. آنچه قطعی است، این است که در این زمینه به‌طور کامل تابع تصمیمات ستاد ملی کرونا هستیم.» قادر آشنا، در همین ارتباط توضیح می‌دهد و تاکید می‌کند قرار نیست اداره کل راسا برای جلوگیری از فعالیت سالن‌های خصوصی وارد عمل شود. «از نظر ما طبق دستورالعمل‌های قبلی ستاد ملی مبارزه با کرونا، در شرایط فعلی سالن‌ها باید بسته باشند، منتها ما قرار نیست به جایی گزارش دهیم و سالن‌ها را به اجبار تعطیل کنیم. قانون آنجا هم وظایف و حدود اختیارات را روشن کرده و کمیته‌ای سه نفره شامل نماینده دادستانی، وزارت بهداشت و نماینده استانداری در مورد اماکن متخلف تصمیم‌ می‌گیرند.»

در چنین شرایطی احتمال پلمب سالن‌های تئاتری فعال قوت می‌گیرد. چندی قبل یکی از سالن‌ها با مشکل مواجه شد که درنهایت با ورود اداره‌ کل به ماجرا مساله خاتمه یافت.

در این مورد حتی پرونده‌ای تشکیل شده بود. مدیر کل هنرهای نمایشی در پاسخ به این پرسش که آیا برای گروه‌هایی که اجراهای‌شان در نیمه راه متوقف ماند فکری شده است، پاسخ دارد و می‌گوید به زودی خبرهایی در این رابطه منتشر می‌شود.

«برای گروه‌هایی که الان تعطیل شده‌اند و اجرا نمی‌روند در فکر راهکارهای حمایتی هستیم که تا ابتدای هفته آینده اعلام می‌شود.» او همچنین خاطرنشان می‌کند؛ «زمانی‌که لازم بود لاش کنیم تئاتر در گروه دوم مشاغل قرار گیرد مضایقه نکردیم؛ با وجود همین تلاش‌ها وقتی امروز اعلام می‌شود ویروس «دلتا» شوخی ندارد و تهران در وضعیت قرمز قرار گرفته، دیگر حجت بر همه ما تمام است. باید حافظ سلامت و جان گروه‌ها و هنرمندان باشیم. در این میان اگر جریان‌هایی به این امر اعتقاد ندارند، باید پاسخگو باشند.»

آشنا پیش از این نیز در گفت‌وگویی با اشاره به تبعیت از دستور ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر تعطیلی فعالیت‌های نمایشی در شهرهای قرمز گفته بود؛ «تعطیلی سالن‌های نمایشی حداقل تا دو هفته آینده ادامه خواهد داشت و بازگشایی مجدد منوط به بازگشت به شرایط نارنجی و زرد خواهد بود.»

او همچنین به تبعیت از دستور ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر تعطیلی فعالیت‌های نمایشی در شهرهای قرمز تاکید کرده بود؛ «در روزهای بازگشایی سالن‌های نمایشی طی سال گذشته و سال جاری حتی یک مورد ابتلای هموطنان‌مان به این ویروس در سالن‌های نمایشی گزارش نشده بود اما با این وجود ما نیز مانند تمامی مراکز تابع دستورات ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم.

تجربه نشان داده شیوع هر موج کرونا حداقل دو هفته به شکل مستمر به طول می‌انجامد و بعد از این مدت آرام‌آرام شاهد حرکت به سمت شیب نزولی خواهیم بود. هرچند مشخص نیست که این موج جدید تا چه میزان به زمان نیاز دارد تا بار دیگر شیب حرکت آن نزولی شود اما حداقل تا دو هفته آینده فعالیت کلیه سالن‌های نمایشی در استان‌ها و شهرهای قرمز به حالت تعطیل درمی‌آید.»

گروه‌های متخلف حمایت نمی‌شوند

در این میان به نظر می‌رسد شرایط به سمت و سویی حرکت کرده که اگر گروهی تدابیر مدنظر اداره کل هنرهای نمایشی را نادیده بگیرد، به احتمال زیاد شامل حمایت مالی دوران کرونا نمی‌شود.

شاید برهمین اساس هم باشد که مثلا کارگردانان نمایش‌های «غلامرضا لبخندی» و «اسطرلاب» هر دو از نمایش‌های روی صحنه در تماشاخانه ایرانشهر اعلام کردند قید اجرای صحنه‌ را تا زمان بازگشایی رسمی سالن‌ها زده‌اند.

هادی عامل هاشمی که به صورت مشترک با علی عامل هاشمی کارگردانی نمایش «خانواده آقای هاشمی» را برعهده دارند درباره زمان ازسرگیری اجرای نمایش به خبرگزاری مهر گفته است: «چون نمایش ما در یک سالن دولتی به صحنه می‌رود تابع قوانین آنجا هستیم.

به هرحال وقتی وارد یک بازی می‌شوید باید قواعد آن را هم بپذیرید. سالن‌های دولتی به این نتیجه رسیدند که بازکردن سالن‌های تئاتر تخلف است و زمانی که دستورالعمل ستاد مقابله با کرونا مبنی بر قرمز بودن تهران اعلام شده است باید تابع قوانین باشند.»

این کارگردان که ظاهرا رویکردی واقع‌بینانه دارد ادامه می‌دهد: «از این روز تصمیم بر این شد که همان دوهفته‌ای که برای تعطیلی فعالیت‌ها اعلام شده را درنظر بگیریم بنابراین تا یکشنبه هفته بعد یعنی تا 27 تیر اجرا نخواهیم داشت.

البته همین مدت آسیب زیادی به کار وارد شد هم از نظر روند تبلیغات ما بسیار متضرر شدیم و هم اینکه مخاطب‌مان را از دست دادیم و با بازگشایی سالن مدتی طول می‌کشد تا دوباره تماشاگران جذب کار شوند درحالی که استقبال از نمایش خیلی خوب بود.

در زمینه هزینه‌ای هم که برای تبلیغات کردیم ضرر زیادی دیدیم و انگار پول‌مان را دور ریختیم، چون این نمایش کمدی است قرار بود تا قبل از محرم اجرا داشته باشیم اما با این شرایط از تعداد اجراهای‌مان هم کاسته می‌شود هرچند که قول مساعدت به ما دادند و حتی کمک‌هزینه دکور و لباس را هم به‌موقع پرداخت کردند تا اجرا سرپا شود.

البته ما ریسک تعطیلی کار به دلیل کرونا را پذیرفته بودیم و می‌دانستیم که ممکن است نمایش با وقفه روبه‌رو شود همان‌طورکه این اتفاق در زمان تمرین‌های نمایش نیز رخ داد.»

نیم‌نگاهی به دلایل مدیران سالن‌های خصوصی برای نادیده گرفتن اطلاعیه ستاد ملی مقابله با کرونا نشان می‌دهد مساله بسیار ساده‌ و درعین‌حال بغرنج است. شاید بتوانیم کل ماجرا را در کلمه «اقتصاد» صورت‌بندی کنیم. سالن‌ها و گروه‌ها با مشکلات متعدد مالی دست و پنجه نرم می‌کنند و اگر راهی برای حمایت‌های مالی پیدا شود، اعتراض‌ها کاهش می‌یابد!