چیزی که در مقابل اقتصاد قربانی می‌شود

اعتمادآنلاین| بهروز محمودی بختیاری، زبان‌شناس و دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، درباره وضعیت فرهنگ و ادبیات در دولت دوازدهم اظهار کرد: زمانی‌که کشور به بحران‌های اقتصادی برمی‌خورد، متاسفانه برخلاف بسیاری از کشورها اولین چیزی که از بودجه‌های آن به نفع اقتصاد هزینه می‌شود، فرهنگ است؛ یعنی مشکل ما این است که وقتی بحران‌های اقتصادی کشور را دچار تلاطم می‌کنند، اولین نظامی که آسیب می‌بیند، نظام فرهنگ است؛ بودجه‌های فرهنگی و درآمدها کم می‌شوند، پروژه‌های هنری به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کنند، تیراژ کتاب پایین می‌آید و هزینه چاپ کتاب سرسام‌آور بالا می‌رود و ... .

به گزارش ایسنا، او در ادامه گفت: این در صورتی است که معمولا کشورها در زمان بحران‌های اقتصادی، ظرفیت‌های فرهنگی کشورشان را افزایش می‌دهند و مردم را آماده می‌کنند و به آن‌ها آگاهی می‌دهند. اما متاسفانه در کشور ما انگار که مسائل فرهنگی مسائلی لاکچری هستند و اگر نباشند، اشکال ویژه‌ای به وجود نمی‌آید. انگار که اقتصاد از واجبات است و فرهنگ از مستحبات و اول باید شکم افراد را سیر کرد و بعد به آن‌ها آگاهی داد. در صورتی که در همه کشورهایی که نظام فکری درستی دارند، سیستم‌های فکری و فرهنگی به موازات سیستم‌های اقتصادی جلو می‌روند. اما متاسفانه در کشور ما همیشه فرهنگ را در مقابل اقتصاد قربانی کرده‌ایم.

او سپس با اشاره به ایجادشدن بحران در زمینه مقاله‌های دانشگاهی افزود: استاد نیازمند مقاله است، دانشجو نیازمند مقاله است و همه این افراد مجبورند به هر ترتیبی که شده، این مقالات را تامین کنند. در کنار این‌ها بیزنس‌های نادرستی ایجاد می‌شود که برای دیگران مقاله و پایان‌نامه می‌نویسد. مجلاتی پیدا شده‌اند که گرید علمی - پژوهشی می‌گیرند و هزینه‌های بالا و بعضا سرسام‌آور از افراد برای چاپ مقالات‌شان دریافت می‌کنند؛ این بحرانی است که در حوزه مقالات به وجود آمده است.

این مدرس دانشگاه همچنین درباره وضع انتشار کتاب‌های علمی - پژوهشی گفت: در حوزه کتاب هم اگر کتابی که استادی می‌نویسد، کتاب درسی باشد، با این امید که بشود آن را به دانشجویان فروخت، ناشران آن‌ها را با تیراژهایی چاپ می‌کنند که باورکردنی نیست؛ یعنی تیراژ 200 نسخه برای کشور 85 میلیون‌نفری باورپذیر نیست. آدم نمی‌تواند باور کند که در دهه 40 تیراژ کتاب‌ها سه‌هزار نسخه بوده و در سال 1399 به 200 نسخه رسیده است. تازه فایل دیجیتال همین 200 نسخه هم در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود.

محمودی‌بختیاری ادامه داد: بسیاری از کسانی که کار پژوهشی انجام می‌دهند که بسیار هم ارزشمند است اما الزاما کتاب درسی نیست و بازار آن‌چنانی برای آن‌ها وجود ندارد، باید خیلی به دنبال ناشر بگردند و بعضا هم با هزینه شخصی خودشان آن‌ها را منتشر کنند. این‌ها همه چالش‌هایی جدی‌ است که هرچند الان هنوز خودش را نشان نداده اما بازتاب آن را به‌زودی خواهیم دید.

او در ادامه درخصوص انتظارات خود از دولت جدید به لزوم حمایت از فرهنگ تاکید و بیان کرد: امیدوارم شرایط اقتصادی که ظاهرا دلیل و استدلال همه آقایان برای کاستی‌ها است، به‌نحوی مدیریت شود که فرهنگ بیشتر از این آسیب نبیند؛ یعنی مثلا این‌طور نباشد که اولین جاهایی که متضرر می‌شوند، آموزش عالی و آموزش و پرورش باشند. نهادهای دیگری به کمک بیایند تا این قضیه درست شود.

این دانشیار پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در پایان به اضطراب هنرمندان نیز اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، شرایط به‌ویژه در تولیدات پرهزینه‌تر مثل سینما به‌نحوی شکننده است که افراد اضطراب دارند هزینه‌های میلیاردی سرمایه‌گذاری کنند و بعد نتوانند مجوز بگیرند و سرمایه‌شان آسیب ببیند و بسوزد؛ این‌ها همه چیزهایی است که باید مدیریت شود تا افراد راغب شوند در حوزه فرهنگ سرمایه‌گذاری کنند.