توجه ویژه‌ به هنر معاصر در دوره جدید

اعتمادآنلاین| در این برنامه آسیه مزینانی به گفت‌وگو با دکتر علیرضا اسماعیلی، دبیر فرهنگستان هنر پرداخت.

به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران،این برنامه با یاد زنده‌یاد ایران درودی، هنرمند نقاش آغاز شد.

در ابتدای این نشست دکتر علیرضا اسماعیلی، درباره پیشینه فرهنگستان هنر بیان کرد: فرهنگستان هنر در بین فرهنگستان‌های چهارگانه کشور جزو فرهنگستان‌های جوان است و در سال 1377 بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفت. هدف از تاسیس آن پاسداری از هنر ایران اسلامی، الگوسازی و سیاست‌پردازی در حوزه‌های مختلف هنر بوده است. بنا بر اساسنامه، این فرهنگستان با بهره‌مندی و حضور اعضای پیوسته، وابسته و افتخاری خود و همین‌طور اعضای گروه‌های تخصصی فعالیت‌های مختلفی را طی این دو دهه انجام داده است. آنچه تاکنون انجام شده را می‌توان در ساحت‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد که یکی از حوزه‌هایی که به شکل جدی در اوایل دهه اول انجام شده، بحث شناسایی و تبیین سبک‌ها و مکاتب هنری و جریان‌های هنری گذشته و معاصر است. فعالیت‌های پیشین بیشتر در بخش الگوسازی صورت می‌گرفت و در دوره اخیر به بخش سیاست‌گذاری و سیاست‌پردازی در حوزه هنر متمرکز شده تا بتوان در این حوزه که کمتر به آن توجه شده، در برنامه‌های آتی، به شکلی ویژه و گسترده‌تر توجه و عمل کنیم.

در بخشی از این نشست مزینانی درباره ایده اولیه شکل‌گیری فرهنگستان هنر پرسید و اینکه آیا بر اساس یک تمایل دولتی بوده و یا درخواستی از سوی فضای هنری که دولت را متقاعد کرد که چنین نهادی را تاسیس کند، بوده است؟

اسماعیلی در پاسخ گفت: هم دولت به این نتیجه رسیده بود که به چنین مجموعه‌ای در کنار سایر فرهنگستان‌هایی که به شکل تخصصی به سایر موضوعات می‌پرداختند، نیاز است. هنر نیز در کشور ما از اهمیت و جایگاه ویژه برخوردار بوده و گستردگی زیادی دارد که این ضرورت پرداخت را ایجاد می‌کرد. قطعاً درخواست جامعه هنری هم بوده است. بسیاری از افراد که در این حوزه فعالیت داشتند نیز پیشنهاداتی را ارائه کردند. در نهایت منجر به تاسیس و شکل گیری این نهاد شد.

در ادامه آسیه مزینانی درباره ساختار فرهنگستان هنر و چگونگی ارتباطش با شورای عالی انقلاب فرهنگی پرسید و اسماعیلی گفت: فرهنگستان هنر به عنوان یک نهاد مستقل زیر نظر نهاد ریاست جمهوری است اما با شورای عالی انقلاب فرهنگی به لحاظ نهاد بالادستی در ارتباط است. روسای فرهنگستان‌ها با پیشنهاد ریاست جمهور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب می‌شوند. فرهنگستان‌ها به شکل هیئت امنایی اداره شده و رئیس هیئت امنای آن‌ها نیز معاون اول رئیس‌جمهور است.

آسیه مزینانی با اشاره به پویایی فضای هنر گفت: آیا فرهنگستان هنر اکنون نهادی زنده و تاثیر گذار است یا خیر؟

دبیر فرهنگستان هنر عنوان کرد: این نهاد در دوره فعالیت خود فراز و نشیب‌هایی داشته است. فعالیت‌هایی که در بخش پژوهش، آموزش و ... دیگر بخش‌ها در حوزه هنر بوده، اثرگذار و جریان‌ساز بوده است. فرهنگستان هنر در بخش معرفی و شناسایی مکاتب و شخصیت‌های هنری که حتی گاهی در خارج از ایران مصادره هم شده‌اند، نقش مهمی داشته است. این فرهنگستان در معرفی تاریخ هنر ایران و آنچه که در شاخه‌های هنر معاصر بوده فعالیت کرده و نیز در حوزه آموزش هنر سعی کرده تا در تحلیل و ارزیابی وضعیت آموزش هنر در معرفی رشته‌ها و سرفصل‌های جدید هنری به دانشگاه‌ها و آموزش عالی فعالیت کند.

وی ادامه داد: در حوزه آموزش و پرورش نیز فعالیت‌هایی صورت گرفته که به صورت ویژه در راستای سیاست‌پردازی و الگوسازی است. با توجه به امکانات، بودجه و شرایطی که فرهنگستان هنر داشته در معرفی و شناساندن حوزه‌های هنری کشور نقش موثری داشته است.

مزینانی با اشاره به انتقادهای وارد بر فرهنگستان هنر گفت که تحقیقات و پژوهش‌ها درباره تاریخ هنر مخصوصا در هنرهای سنتی نقش بسیار مهمی داشته است اما گویی نسبتی با وضعیت هنر امروز ما ندارد.

اسماعیلی در پاسخ یادآور شد: فرهنگستان هنر به هنر معاصر هم توجه داشته و هم‌اندیشی‌هایی در حوزه مباحث تاریخ معاصر هنر برگزار کرده است. بخش قابل توجهی از کتاب‌های فرهنگستان هنر به عنوان منابع و ماخذ مهمی از تاریخ معاصر است و به عنوان کتاب‌های درسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید این نقد وجود داشته باشد که توازن بوده یا خیر که سعی ما این بود که این کار انجام شود. در موسسه فرهنگی هنری صبا در حوزه هنر تجسمی بسیاری از رویدادهای هنری برگزار می‌شود و بخش عمده‌اش بحث هنر معاصر است.

نشست‌هایی در مجموعه موسسه فرهنگی هنری آسمان به شکل خاص به حوزه هنر معاصر توجه کرده‌ که ارتباط و تعامل خوبی نیز بین فرهنگستان هنر، سازمان‌ها و نهادهای هنری و نیز انجمن‌ها و تشکل‌های هنری برقرار شده است. در فرهنگستان هنر، بخشی برای پرداختن به بحث تعامل با هنرمندان تعریف شده است.

دبیر فرهنگستان هنر با اشاره به تاثیر‌پذیری رویدادهای فرهنگی و هنری از شرایط پاندمی کرونا اظهار کرد: کرونا روی فعالیت‌ همه نهادها و سازمان‌های هنری کشور و حتی بخش خصوصی، اثر داشته تا برگزاری رویدادها کاهش پیدا کند. الان که شرایط بهتر و رو به بهبود است، فعالیت‌های زیادی طراحی و تهیه شده که ان‌شاءالله انجام خواهد شد.

وی افزود: فعالیت فرهنگستان در بخش هنر معاصر کم نبوده است. فعالیت‌هایی در حوزه‌های هویت‌ساز که باعث احیا و معرفی هویت تاریخی ما می‌شود و در حوزه‌های گوناگون هنری که سازمان‌ها و نهادهای دیگر و بخش خصوصی به آن ورود نکردند، انجام شده است. سعی ما این است که در دوره جدید به هنر معاصر به شکل ویژه‌ای توجه شود. بحث تحلیل و بررسی جشنواره‌های هنری و برنامه‌هایی که در حوزه هنر معاصر انجام می‌شود نیز جزو برنامه‌های فرهنگستان هنر است.
اسماعیلی بیان کرد: آنچه در وظایف و اهداف فرهنگستان‌ها در اساسنامه تعریف شده و از آنها انتظار می‌رود، بیشتر بحث سیاست‌پردازی و الگوسازی است که خطوط کلی را مشخص کند و به طرح‌های پژوهشی کلان بپردازد. در دوره اول فعالیت فرهنگستان هنر با توجه به خلائی که بود، شکل فعالیت طور دیگری شد. الان ما یک برنامه چهار ساله را با کمک همکاران تدوین کردیم که مبنای کار قرار گرفته و در آن تعریف شده است که در حوزه سیاست‌پردازی و الگوسازی که بیشتر هم از فرهنگستان هنر انتظار می‌رود، فعالیت کند.

اسماعیلی توضیح داد: در بحث هنر معاصر برنامه‌های جدید فرهنگستان هنر، نگاه ویژه‌ای دارد. بحث‌های اقتصاد هنر، صنایع خلاق هنری، کپی‌رایت و قوانین و مقررات مالکیت هنری و ... جزو برنامه‌ها قرار گرفته است. ما تفاهم‌نامه‌ای با پارک علم و فناوری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داریم که به شکل خاص با استارتاپ‌های هنری ارتباط برقرار شود.

وی با تاکید بر اهمیت و ضرورت دیپلماسی هنری اظهار کرد: با توجه به اثرگذاری دیپلماسی در حوزه‌های مختلف توجه ویژه‌ای به دیپلماسی هنری داشتیم. کارگروهی با حضور نمایندگان وزارت خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، یونسکو و میراث فرهنگی در فرهنگستان هنر شکل گرفته است که در این حوزه به شکل خیلی تخصصی و ویژه ورود پیدا کنیم. در بخش هنر دیجیتال، یکی از برنامه‌هایی که مدنظر قرار گرفته، دوسالانه هنر دیجیتال جهان اسلام است که برنامه‌ریزی اولیه آن صورت گرفته که دوستان در حال تدارک برگزاری هستند.

در بخش دیگری از نشست مجازی دبیر فرهنگستان هنر به لزوم ارتباط با هنرمندان تاکید کرد و گفت: نکته اساسی فعالیت‌های ما ارتباط بیشتر با خود هنرمندان است. ما این ارتباط را نه تنها در تهران بلکه در سطح کشوری دیده‌ایم. پرداختن به هنر استان‌ها و ایجاد ارتباط با هنرمندان در همه نقاط کشور جز برنامه‌ها است.

اسماعیلی درباره رعایت اهمیت اجرایی سیاست‌پردازی‌های فرهنگستان هنر مطرح کرد: یکی از برنامه‌های گروه‌های تخصصی مجزا، تنظیم بیانیه‌هایی در حوزه‌های مختلف است. در هر حوزه هنری یک گروه تخصصی داریم که سعی می‌کنند آنچه در سیاست‌گذاری و سیاست‌پردازی لازم است را در قالب بیانیه ارائه دهند. اخیراً 3-4 بیانیه از طرف گروه معماری داشته‌ایم که به سازمان‌های بالادستی ارسال شد تا ان‌شاءالله بتواند اثرگذار باشد.