آخرین جزییات جشنواره فیلم تک درخت به روایت صمدیان/عباس کیارستمی اگر می‌بود ...

دبیر جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر- که همزمان با بیستمین دوره این رویداد در تدارک برگزاری اولین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم با عنوان" تک درخت" (جایزه عباس کیارستمی) است، در آستانه اول تیرماه سالروز تولد عباس کیارستمی - فیلمساز سرشناس ایرانی - از آخرین جزییات این رویداد سخن گفت.

به گزارش ایسنا، این هنرمند عکاس و فیلمساز درباره جای خالی عباس کیارستمی در ششمین سال نبودنش به ایسنا گفت: بعضی از جاهای خالی بر اثر مرور زمان علاوه بر اینکه خالی نمی‌شوند، هی پُر و پُرتر هم می‌شوند و در مواردی که ما به هر دلیلی، علاقه یا نزدیکی حسی یا عاطفی بیشتری داشته باشیم، این جای خالی طبیعتا موقعیت خاصی پیدا می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: درباره عباس کیارستمی، بدون در نظر گرفتن رابطه دوستی طولانی‌ام یا نقشی که در فرهنگ و هنر ایران و جهان داشته و دارد، باید بگویم که این شش سال، به یک چشم به هم زدن گذشت و طبیعتا امثال من در اکثر کارهایی که درگیر بودیم، حداقل در بخش تصویر، بیشتر یادش کردیم و بیشتر فهمیدیم که بودنش چقدر می‌توانست به آرامش روحی و بهبود کیفیت "نگاه"‌مان به اتفاقات جهان در این سال‌های متشنج کمک کند.  

صمدیان با اشاره به نقش پر رنگ سینمای کیارستمی در سینمای امروز جهان ادامه داد: به ویژه با انقلاب دیجیتال و کمتر شدن موانع فیلم‌سازی باعث شد در آغاز بیستمین سال جشنواره فیلم تصویر اتفاق شیرینی در ذهن ما رقم بخورد. قضیه از این قرار بود که در جریان آماده‌سازی مراسم اختتامیه نوزدهمین جشن تصویر سال در خانه هنرمندان ایران، پسرم "سهند" پیشنهاد کرد: "چرا از بیستمین دوره جشنواره فیلم تصویر، یک بخش مستقل بین‌المللی برای سینمای تک نفره را که هم خود کیارستمی و هم خیلی از ما، سال‌هاست درگیرش بوده‌ایم با عنوان جشنواره بین‌المللی فیلم" تک درخت" (جایزه عباس کیارستمی) اعلام نمی‌کنیم!؟ "

که طبیعتا این پیشنهاد بجا را که با توجه به امکانات خارق‌العاده انقلاب دیجیتال، نیاز قطعی نسل امروز و فردای سینمای ایران و جهان است، اسفند ماه ۱۴۰۰ در اختتامیه جشن تصویر سال مطرح کردیم و امسال در بازار فیلم جشنواره کن ۲۰۲۲ معرفی اولیه این جشنواره مستقل ایرانی در حیطه بین‌المللی سینما انجام شد.

سپس این هنرمند عکاس به مانیفست این رویداد که در بروشوری با طراحی گرافیست خلاق، رضا عابدینی به دو زبان انگلیسی و فرانسه در بازار فیلم جشنواره کن عرضه شد، اشاره کرد و متن کامل آن را در اختیار ایسنا گذاشت که بدین شرح است:

"جشنواره فیلم تک درخت"

«جایزه عباس کیارستمی»

در آستانه‌ی بیستمین دوره‌ی جشنواره فیلم تصویر در نظر داریم نخستین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم خود را با عنوان «جشنواره فیلم تک درخت» برگزار کنیم.

اواخر دهه چهل و اوایل پنجاه میلادی، دیدگاه جدیدی نسبت به سینمای جهانِ آن روزگار به رهبری «آندره بازن» و همکارانش همانند «فرانسوا تروفو» و «کلود شابرول» در مجله «کایه دو سینما» شکل گرفت.

آنها با مطالعه دقیق فیلم‌های فیلمسازان شاخصی همانند چارلی چاپلین، اورسن ولز، ژان رنوار و دیگران به این نتیجه رسیدند که گروهی از فیلمسازان تنها «کارگردان» نیستند، بلکه خالق یا مؤلف آثار خود نیز به حساب می‌آیند. نظریه‌ای که توسط «اندرو ساریس» وارد زبان انگلیسی شد و اصطلاح «نظریهٔ مؤلف» (Auteur Theory) را آفرید.

Auteur کلمه‌ای جدید در زبان انگلیسی بود که از فرانسه می‌آمد و ریشه در کلمه Author به معنای نویسنده داشت و به فیلمساز یا هر هنرمندی اشاره می‌کرد که می‌شد او را همانند یک نویسنده، خالق حقیقی آن اثر دانست.

اما این نظریه همواره منتقدان جدی نیز داشته که معتقدند حتی «نویسنده - کارگردان‌ها» را هم نمی‌توان خالق یا مؤلف حقیقی یک فیلم دانست.

چرا که نقش مدیران فیلمبرداری و تدوینگران در شکل‌گیری یک فیلم کمتر از کارگردان‌ها نیست.

به عبارت دیگر، تغییر مدیر فیلمبرداری یا تدوینگر یک فیلم از شخصی به شخص دیگر، مخاطب را با فیلمی جدید روبرو می‌سازد.

جهان امروز که زاییده‌ی انقلاب دیجیتال در دهه هشتاد میلادی است، فیلمساز امروزی را به تجهیزاتی مجهز کرده که باعث شده تا فیلمسازی، دیگر تنها در قالب یک صنعت و در انحصار گروهی خاص نباشد.

تجهیزات و امکانات مورد نیاز ساخت یک فیلم که پیش از این تنها در استودیوهای فیلمسازی یافت می‌شد، امروز درون کیف و یا کوله‌پشتی کوچکی جا می‌گیرند و مهارت‌های متفاوت مورد نیاز نیز با سهولت بیشتری قابلیت فراگیری عمومی پیدا کرده‌اند.

سینما دیگر قلمرو شخصی تهیه‌کنندگان ثروتمند نیست، مردم عادی حتی در روستاهای دورافتاده، راحت‌تر از همیشه فیلم می‌سازند و «امید» تبدیل صنعت سینما به هنری اصیل و شخصی پررنگ‌تر از همیشه شده است.

دامنه‌ی فیلمسازان تک نفره جهان - کسانی که ایده‌های خودشان را کارگردانی، فیلمبرداری و تدوین می‌کنند - از تولیدکنندگان محتوای اینترنتی تا فیلمسازان برنده نخل طلا و اسکار می‌رسد.

فیلمسازان مؤلفی همچون: «عباس کیارستمی» با فیلم «ده»، «آلفونسو کوآرون» با فیلم «روما» (برنده اسکار بهترین کارگردانی و فیلمبرداری)، «استیون سودربرگ» با فیلم‌های «سولاریس» و «اسکیزوپلیس»، «دیوید لینچ» با آخرین فیلمش «امپراتوری درون»، «رابرت رودریگز» و «کیم کی دوک» با ساخت بیش از پنج فیلم تک نفره و مستندسازانی همچون کریس مارکر، ریمون دو پاردون، راس مک الوی و ... از نمونه‌های مشهور و شاخص این گروه از فیلمسازان به حساب می‌آیند.

فراگیری هر چه بیشتر و روزافزون این شیوه جدید در فیلمسازی، جای خالی جشنواره‌ای بین‌المللی ویژه این گروه از فیلمسازان را هر چه بیشتر نمایان می‌سازد.

جشنواره فیلم تصویر افتخار دارد از امسال بخش بین المللی خود را به نمایش این گروه از فیلم‌ها اختصاص دهد و جایزه‌ای تحت عنوان «جایزه عباس کیارستمی» به فیلمسازان برگزیده در بخش‌های داستانی(کوتاه و بلند)، مستند و تجربی اهدا کند.

امیدواریم با شروع به کار جشنواره بین‌المللی فیلم «تک درخت»، راه برای مولف‌ترین گروه فیلمسازان تاریخ، هموارتر از همیشه شود.

این جشنواره‌ی مستقل با حمایت معنوی «بنیاد کیارستمی» برگزار خواهد شد.»

سیف‌الله صمدیان بعد از ارایه مانیفست در بخش دیگری از این گفتگو مطرح کرد: عنوان جشنواره که جایزه‌اش به اسم مبارک عباس کیارستمی نیز مزین است، بجز ارتباط مفهومی با این نوع سینما، به طبیعتی بودن خود کیارستمی و علاقه‌اش به تک درخت نیز اشاره مستقیم دارد.

او توضیح داد: جشنواره فیلم تک درخت شامل فیلم‌هایی خواهد شد که در چهار بخش اصلی فیلم‌سازی (کارگردانی، فیلم‌نامه نویسی، تصویر و تدوین)، کارگردان در همه بخش‌ها بطور فردی و یا در بخشی بطور مشترک حضور داشته باشد. ما این روزها در حال آماده‌سازی آیین‌نامه داخلی و جزییاتی هستیم که در هر کدام از این بخش‌ها، شرایط شرکت فیلم‌ها را مشخص کنیم و این فراخوان را در سطحی گسترده به ویژه برای مدارس مهم سینمایی جهان ارسال کنیم.

او اظهار امیدواری کرد: این جشنواره محفلی خواهد بود که علاقمندان و دانشجویان سینما بتوانند با کمترین امکانات امروزی فیلم‌سازی، بصورت مستقل ایده‌هایشان را بسازنند. امیدواریم با این اتفاق، شرایط برای کسانی که انگیزه و شوق فیلم‌سازی دارند، مهیا شود و با این کار طبیعتا در همه جای جهان می‌توان از زیر بار تعهدات مالی کمرشکن و یا محدودکننده ایده‌های هنری دور شویم و در موارد زیادی از سانسورهای نابجا جلوگیری شود. طبیعتا چه بخواهیم و چه نخواهیم، آینده سینما در جهان به سمتی پیش می‌رود که با دوری از تعدد اعضای گروه تولید و سرمایه‌گذاری‌های کلان، با امکاناتی سهل‌الوصول و ساده‌تر، آثار خلاقانه‌تری تولید شود.

صمدیان در پایان خاطرنشان کرد: طبیعتا اولین کاری که قبل از اعلام این جشنواره و این جایزه انجام دادیم، تماس با خانواده کیارستمی (احمد و بهمن کیارستمی) بود که خوشبختانه با استقبال گرم و از نوع خانوادگی این دو عزیز روبرو شدیم، حتی قرار شد از حمایت معنوی بنیاد کیارستمی هم برخوردار باشیم. مطلب مهم دیگر اینکه این جشنواره طبیعتا هیات داوران بین‌المللی خواهد داشت و در آینده نزدیک مشاوران و اعضای شورای برگزاری جشنواره، محل و زمان دقیق برگزاری (زمستان ۱۴۰۱) و همچنین تعداد، نوع و میزان جوایز نقدی بخش‌های مختلف اعلام خواهد شد.

بروشور و پوستر این جشنواره به پیوست قابل مشاهده است.

عباس کیارستمی که زاده اول تیر ماه سال ۱۳۱۹ است، از اسفند سال ۹۴ تا اوایل اردیبهشت ۹۵ به دلیل انجام چند عمل جراحی در ناحیه روده در بیمارستان بستری شده بود و در ماه‌های آخر عمرش هم چندین بار به بیمارستان مراجعه کرد. او سرانجام ۸ تیر ماه برای تکمیل مراحل درمان به پاریس رفت و همان جا درگذشت و پیکرش به ایران منتقل شد.

کیارستمی در کارنامه‌ی فیلم‌سازی‌اش ساخت فیلم‌های کوتاه «نان و کوچه»، «زنگ تفریح»، «تجربه»، «دو راه حل برای یک مساله» و ... و فیلم‌های بلند «گزارش» ۱۳۵۶، «اولی‌ها» ۱۳۶۲، «خانه‌ی دوست کجاست؟» ۱۳۶۵، «مشق شب» ۱۳۶۶، «کلوزآپ، نمای نزدیک» ۱۳۶۸، «زندگی و دیگر هیچ» ۱۳۷۰، «زیر درختان زیتون» ۱۳۷۳، «طعم گیلاس» ۱۳۷۶، «باد ما را خواهد برد» ۱۳۷۷، «ABC آفریقا» ۱۳۷۹ را دارد.

کیارستمی علاوه بر کارگردانی در سایر رشته‌های هنری همچون عکاسی، نقاشی، فیلمنامه‌نویسی، تدوین، طراحی گرافیک، شعر، موسیقی و... فعالیت می‌کند و یکی از عکس‌های کلکسیونش در حراج کریستی سال ۲۰۰۸ میلادی حدود ۱۳۰ هزار دلار فروخته شد.

فیلم «طعم گیلاس» که برنده نخل طلایی جشنواره کن سال ۱۹۹۷ میلادی شد و همچنین «خانه دوست کجاست» که موفق به دریافت پلنگ برنز جشنواره لوکارنو شده است، «باد ما را خواهد برد» برنده جایزه هیات ویژه داوران جشنواره ونیز در سال ۱۹۹۹ و ... از جمله فیلم‌های موفق این کارگردان در جشنواره‌های بین المللی است.

کیارستمی داوری جشنواره‌های بسیاری از جمله کن، جشنواره فیلم ونیز، لوکارنو، سن‌سباستین، سائو پائولو، کاپالبیو، کوستندورف صربستان و ... را تجربه کرده بود.