نگاهی به کارنامه یک‌ساله دولت سیزدهم در حوزه موسیقی

مشخصا به دلیل تحریم‌های کمرشکن و گسترش بیماری کرونا همه نگاه‌ها به حل این دو معضل بود، اهالی فرهنگ و هنر همچون بقیه اقشار مردم از کرونا ضربه سختی خورده بودند و همه انتظار داشتند تا بعد از حل مشکل کرونا و واکسیناسیون فراگیر بتوانند به کار برگردند، هنرمندان تلاش کردند با تمام توان به چرخه تولید هنر بازگشته تا هم اقتصاد ضربه خورده هنر را احیا کنند و هم التیامی به زخمی‌های اجتماعی باشند، اما دو عامل به این دو نیت لطمه و صدمه زد اول عدم هماهنگی بین نهادهای دولتی و دخالت در اجراها بود که بیشتر به حاشیه‌ها دامن زد و دوم اثر تورمی که اقتصاد و معیشت مردم را درگیر کرده بود و در قیمت تمام شده کالاهای هنری تاثیرگذار بود و کماکان سبد اکثریت مردم از کالاهای فرهنگی خالی ماند.

به گزارش خبرآنلاین، عدم هماهنگی‌های نهادهای دولتی و گاه بخشی‌نگری موجب شد بار دیگر واژه توقیف و توقف آثار به کلید واژه اخبار هنری تبدیل شود. توقف تئاترها و فیلم‌هایی که پروانه ساخت گرفته و کنسرت های که مجوز داشتند در صدر اخبار نشست. در این گزارش به‌طور ویژه به رویدادهای حوزه موسیقی در یک سال گذشته می‌پردازیم:

تفاوت تأمل‌برانگیز صدور مجوز نسبت به سال‌های گذشته

دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تازگی آماری از مجوزهای صادره این مجموعه در تیر ۱۴۰۱ را گزارش کرد. بر طبق این آمار در ماه گذشته ۲۵ تک آهنگ و ۴ آلبوم موسیقی موفق به اخذ مجوز از این نهاد شده‌اند. این در حالی است که گزارشی که خرداد سال گذشته منتشر شده بود از صدور مجوز برای ۳۶۵ تک‌آهنگ و ۲۷ آلبوم خبر می‌داد. این آمار کم منحصر به ماه تیر نیست. بلکه در پایان بهار ۱۴۰۱ آمار دفتر موسیقی از صدور مجاوز برای تنها ۸۰ تک‌آهنگ و ۲۱ آلبوم حکایت داشت.

این کاهش شدید تعداد مجوزها را نمی‌توان رویه یک‌ساله دولت دانست چراکه آماری که سال گذشته از صدور مجوزها منتشر شد چندین برابر این مقدار بود. به‌عنوان مثال تنها در دو هفته آخر مرداد سال گذشته ۱۴۲ تک‌ آهنگ و ۱۵ آلبوم مجوز گرفتند. این روند تا پایان سال ۱۴۰۰ ادامه پیدا کرد و ناگهان در ابتدای سال ۱۴۰۱ با چنین کاهشی مواجه شدیم.

با توجه به این‌که ریاست دفتر موسیقی از سال ۱۳۹۸ ثابت بوده‌است منشأ این تغییر رویه ناگهانی مشخص نیست هرچند شاید دلیل آن کاهش تقاضا برای مجوز باشد.

محمد الله‌یاری فومنی رئیس دفتر موسیقی اگرچه با حفظ سمت مدتی به‌عنوان مدیر کل دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی منصوب شد اما او سکان دفتر موسیقی را سال‌ها است در دست دارد. الله‌یاری از مدیرانی است که از دولت پیشین و از اردیبهشت ۹۸ تا امروز ابقا شده و بر سر کار است.

مجوز گرفتن جواد یساری برای تیتراژ فیلم قدغن

بهمن بابازاده، در اسفند ۱۴۰۰ خبر از مجوز گرفتن جواد یساری برای فیلمی با تهیه‌کنندگی محمدحسین فرح‌بخش داد؛ این خبرنگار حوزه موسیقی در کانال تلگرامی خود نوشت:

« جناب ‎جواد یساری به عنوان خواننده فیلم «قدغن» مجوز گرفت. تهیه کننده فیلم چه کسی هستند؟ بچه محل سابق آقا جواد؛ حسین فرحبخش.»

ماجرا حقیقت داشت و در نام عوامل فیلم که در نوروز اکران شد نام جواد یساری به عنوان خواننده به چشم می‌خورد. این اتفاق درحالی افتاد که در بهار سال ۹۷ شایعه شده بود که همین تهیه‌کننده برای فیلم «دشمن زن» از صدای جواد یساری استفاده کرده که دفتر موسیقی این شایعه را تکذیب کرد و فرح‌بخش آن را حاشیه دانست.

بازگشت کنسرت‌ها با قیمت‌های نجومی

پس از وقفه‌ نزدیک به دو ساله‌ای که به‌خاطر شرایط کرونا در کشور ایجاد شده بود مجدداً برگزاری کنسرت‌ها از سر گرفته شد. هرچند کرونا به‌طور کامل کنسرت‌ها را رها نکرد و فارغ از لزوم اجرا با ۵۰ درصد ظرفیت سالن ( یا حتی ۳۰درصد یا 20 درصد )، هرازگاهی شاهد لغو کنسرت‌های مجوزدار به درخواست ستاد ملی مبارزه با کرونا بودیم که نمونه آن لغو کنسرت حسین صفامنش، خواننده تیتراژ سریال «نون.خ» در بندرعباس در بهمن ۱۴۰۰ بود. اما این بازگشت همراه بود با افزایش سرسام‌آور قیمت بلیت‌ها که از حداکثر ۲۰۰ هزار تومان پیش از کرونا به سقف ۵۰۰هزار تومان در تهران و ۷۰۰-۶۰۰ هزار تومان در کیش می‌رسیدند. ناگفته نماند قیمت‌های مذکور مربوط به سامانه‌های فروش آنلاین بلیت هستند و همین بلیت‌ها در بازار سیاه قیمت میلیونی داشتند.

ماجرای لغو تمام کنسرت‌ها و توضیح معاون هنری وزارت فرهنگ

شامگاه یکشنبه، ۲۸ فروردین ۱۴۰۱ مطلبی در فضای مجازی مبنی‌بر لغو تمامی کنسرت‌ها در کشور منتشر شد. در این متن ذکر شده بود که هیچ خواننده‌ای قبل از حذف آثارش از رادیو جوان و «ملوبات» اجازه برگزاری کنسرت در سال ۱۴۰۱ را نخواهد داشت.

محمود سالاری، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این مطلب را کذب محض دانست و گفت: «مطابق رسم و سنت همه‌ساله کنسرت‌های موسیقی، از نیمه ماه مبارک رمضان به‌سبب قرار گرفتن در ایام پرفیض شب‌های قدر تا عید سعید فطر هیچ زمانی شاهد برگزاری کنسرتی نبوده‌ایم. مسلم است که به‌مناسبت عید سعید فطر و ایام بعد از آن بار دیگر روند اجرای کنسرت‌های موسیقی مطابق مجوزهای صادر شده ادامه خواهد داشت.»

وی در ادامه برای اثبات کذب بودن ادعای مذکور به کنسرت شب قبل (شنبه ۲۷ فروردین‌) گروه ماکان‌بند استناد کرد.

کنسرت محمد معتمدی در سالن فوق سری

محمد معتمدی در پستی که پنجم تیر در اینتساگرام خود منتشر کرد از شرط عجیبی که برای اجرای او گذاشته شده بود خبر داد. او در این پست نوشته بود:

«سه چهار روز دیگه، طی سه روز توی سه تا شهر قراره کنسرت داشته باشیم. ولی هنوز اجازه نداریم خبرش را اعلام کنیم و حتی نمی‌تونیم اسم اون شهرها را بگیم!

بیلبورد هم نداریم، دیتابیس چندانی هم از مخاطبان کنسرت‌های اون شهرها نداریم.

خلاصه دوسه روز دیگه حدودای عصر به سالن کنسرت شهرتون یه سری بزنید، شاید معتمدی کنسرت داشت.

اگه بودم تشریف بیارید داخل…

فقط بین خودمون بمونه!»

پدیده پیچیده کنسرت در اهواز

امسال برگزاری کنسرت در شهر اهواز به چالشی برای خوانندگان از سبک‌های مختلف تبدیل شد؛ پرواز همای، خواننده موسیقی ایرانی و تلفیقی در ویدیویی که روز ۱۹ اردیبهشت در حساب رسمی خود در اینستاگرام منتشر کرد از لغو کنسرت خود در اهواز خبر داد و گفت: «قرار بود که در تاریخ ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت در اهواز باشم و برایتان کنسرت اجرا کنم ولی متأسفانه به من خبر دادند که به دلیل بروز برخی از مسائل امنیتی یا اختلاف سلیقه برخی از مسئول‌های شهر، کنسرت ما لغو شده و اجازه نداریم در این شهر حضور پیدا کنیم.»

او در ادامه ابراز تاسف کرد که در شرایط موجود، تنها این کنسرت‌ها هستند که دل مردم را شاد می‌کنند و برخی به همین راحتی با برگزاری یک کنسرت کوچک هم مخالف هستند که می‌توانست لبخند به روی لب مردم بیاورد.

همچنین در روز ۲۹تیر هنگام برگزاری کنسرت سیروان خسروی در اهواز، عده‌ای با وانت روبروی سینما هلال این شهر تجمع کردند و مانع ورود تماشاچی‌ها به داخل سالن شدند. این موضوع باعث ایجاد تاخیری یک‌ساعته در برگزاری کنسرت شد و پس از رفع ظاهری این مشکل، پخش مداحی با صدای بلند در روبه‌روی سالن کنسرت مانع از این شد که تیم کنسرت به اجرای برنامه بپردازند. پس از این اتفاق سیروان خسروی در پست اینستاگرام خود خبر از لغو دو اجرای بعدی خود در این شهر در ۳۰ و ۳۱ تیر داد و تصویری را منتشر کرد که نشان می داد، روز پنجشنبه مدیر کل ارشاد خوزستان در نامه‌ای خطاب به انجمن موسیقی خوزستان، لغو مابقی روزهای کنسرت را ابلاغ کرده است.

پس از پیگیری خبرگزاری‌ها از اداره فرهنگ و ارشاد استان خوزستان، مدیر کل این نهاد ضمن ابراز ناراحتی از این اتفاق علت لغو این مجوز را دستور شورای تأمین شهر اهواز اعلام کرد که نهاد بالادستی ارشاد محسوب می‌شود و دستور او برای تمام دستگاه‌ها لازم‌الاجرا است.

محمود فلاحی، سرپرست فرمان‌داری اهواز که در مقام ریاست شورای تأمین قرار دارد دلیل چنین اقدامی را ازدحام جمعیت در مقابل سالن سینما و ایجاد اختلال در رفت‌وآمد شهری اعلام کرد. علاوه بر آن عدم التزام به پروتکل‌های بهداشتی نیز از دلایل لغو این کنسرت دارای مجوز اعلام شد. به گفته او پلیس راهور و مرکز بهداشت اهواز با ارسال نامه به فرمان‌داری خواهان لغو کنسرت سیروان خسروی شده‌بودند.

در همین زمان خبر لغو کنسرت سهراب پاکزاد که قرار بود در روزهای اول، دوم و سوم مرداد در این شهر برگزار شود اعلام شد.

پس از این ماجرا، روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر از دلجویی معاونت فرهنگی این وزارت‌خانه از سیروان خسروی داد. در متن منتشر شده از این تماس در سایت وزارت فرهنگ نوشته شده بود که این وزارتخانه آمادگی دارد تا با جلسات مشترک در این زمینه تمامی شبهات برگزاری اجراهای هنری قانونی را از سوی دیگر نهاد ها بر طرف کرده و شرایط را برای تسهیل برگزاری اجراهای دارای مجوز از سوی این وزارت‌خانه فراهم گرداند.

استقبال جهانی از سلام فرمانده و اولین جشنواره سرود فجر

سرود سلام فرمانده را اولین بار ابوذر روحی و گروه سرود ماح (ملت امام حسین) در روز ۲۷ اسفند ۱۴۰۰ به مناسبت نیمه شعبان در حرم حضرت معصومه اجرا کردند. فیلم این اجرا دقایقی قبل از تحویل سال از تلویزیون پخش شد. پس از آن برای فراخوانی در شبکه سه سیما برای همخوانی این سرود، چندین هزار قطعهٔ ویدئویی فرستاده شد. به‌تدریج در شهرهای مختلف ایران، اجتماع‌های بزرگ خانواده‌ها و کودکان دهه نودی با حمایت ادارات محلی ارشاد، برای خواندن این سرود شکل گرفت. سلام فرمانده به مرزهای ایران محدود نشد و بازخوانی آن در کشورهای مختلفی نظیر سنگال، کشمیر، ترکیه، فلسطین، سوریه، عراق و بحرین و پاکستان به زبان‌های مختلف انجام شد.

اما جهانی شدن سلام فرمانده تنها اتفاق مهم امسال برای سرود ایران نبود. در ماه تیر امسال شاهد برگزاری نخستین دوره از جشنواره سرود فجر بودیم.

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختتامیه این جشنواره گفت: « در حال حاضر دفتر سرود در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده و ان‌شاءلله با همکاری سازمان بسیج مستضعفین، از هنرمندان و گروه‌های فعال این حوزه حمایت جدی صورت خواهد گرفت. هم‌نشینی دستگاه‌های فرهنگی هنری درباره سرود، می‌تواند بهترین دستاورد برای ما در این عرصه باشد.»

توقیف کنسرت گروه کمان در وسط اجرا

روز هشتم مرداد ویدیویی در فضای مجازی پخش شد که در آن مسئولان حراست کارخانه نوآوری آزادی در شهر تهران، از کنسرت گروه کمان که درحال برگزاری بود، جلوگیری کردند.

در این میان خواننده توضیح می‌داد که محتوای آهنگ‌ها قبلاً هماهنگ شده و دلیلی برای توقف آن وجود ندارد. پس از بلند شدن صدای اعتراض مردم و درخواست از مسئولان حراست برای بیرون رفتن از سالن، ماجرا با روبوسی خواننده و یکی از مسئولان پایان یافت و اجرای این گروه ادامه پیدا کرد. در آخر مشخص نشد علت اختلال در برگزاری این کنسرت چه بوده‌است.

آن‌چه امروز در مدیریت موسیقی کشور دیده می‌شود بیشتر از آن‌که هدفمند و برنامه‌ریزی شده باشد، رویکردی واکنشی است. با این‌حال بروز مشکل و ناهماهنگی در اولین سال مدیریت، امری طبیعی است و تاحدی قابل اغماض؛ به این شرط که این رویه در سال‌های آینده اصلاح شود. باید دید در کارنامه دو ساله دولت در حوزه موسیقی نسبت نقاط قوت به نقاط ضعف به چه صورت خواهد بود.