«چهره به چهره»؛ گفت‌وگو با خسرو آواز ایران خواندنی شد

کتاب چهره به چهره مجموعه‌ای از سی ‌و هشت عکس و چهار گفت و گوی حسن سربخشیان با استاد محمدرضا شجریان است که در طول پانزده سال (۱۳۷۷ تا ۱۳۹۲) در ایران و آمریکا و در شهرهای تهران، بَم، بوستون، نیویورک، فیرفکس، ویرجینیا، واشنگتن دیسی و راکویل (مریلند) از ایشان ثبت و ضبط شده است.

به گزارش ایرنا، سربخشیان نخستین عکس از محمدرضا شجریان را در زمان تمرین با ارکستر ملی ایران به رهبری استاد فرهاد فخرالدینی در تالار وحدت در تهران در سال ۱۳۷۷ گرفته است؛ همان روزی که زنده یاد فریدون مشیری به دیدار استاد شجریان و استاد فخرالدینی رفت. آخرین عکس از استاد شجریان هم در نوروز سال ۱۳۹۲ در ایالت مریلند آمریکا برداشته شده است. این کتاب به همایون شجریان تقدیم شده است.

در معرفی کتاب چهره به چهره آمده است: «سال‌ها پیش، وقتی دوربینم را روی سیمای استاد محمدرضا شجریان تنظیم می‌کردم و منتظر بودم تا از زندگی خود بیشتر بگوید، هرگز فکر نمی‌کردم فیلمی که قرار است از ایشان بسازم در روز وفاتشان به نمایش درمی‌آید اما همان روزها هم می‌دانستم او اسطوره‌ای تکرارنشدنی است؛ می‌دانستم «شجریان تنها یک اسم نیست، یک تاریخ است.»»

سربخشیان نیز درباره این کتاب بیان کرده است: «جلب رضایت استاد محمدرضا شجریان برای گفت و گو درباره موسیقی و زندگی ایشان کار آسانی نبود. این کار در طی زمان طولانی میسر شد و حضور ایشان در آمریکا در انجام این امر بسیار مهم بود. وقتی چهار سال پیش مستند «همسفر با مرغ سحر» را تدوین می‌کردم، می‌دانستم حرف‌های بسیاری از ایشان ممکن نیست در مستند استفاده شود چون فرم و زمان فیلم این امکان را نمی‌داد. همزمان ماکت کتاب را هم آماده کرده بودم تا تمام مصاحبه‌ها در کنار عکس‌هایم از ایشان باهم منتشر شوند. سه سال پیش با محمودرضا بهمن‌پور عزیز در این باره صحبت کردم و پشتکار و مدیریت ایشان بود که انجام این کار را میسر کرد تا «چهره به چهره» توسط نشر نظر منتشر شود. از این بابت بسیار مدیون او هستم و سپاسگزار افرادی که با هنر خود خواندن و تماشای این کتاب را دلپذیرتر کردند، خصوصا استاد محمد احصائی عزیز که این کتاب را با هنر خود آراسته‌اند. و ممنون سایه اقتصادی‌نیا هستم که ویراستاری کتاب را عهده دار بود.

تصویر روی جلد آخرین عکس من است که نزدیک به ۱۰ سال پیش از استاد محمدرضا شجریان گرفتم. بدون شک نظارت و رضایت خانواده محترم استاد شجریان و همایون عزیز نیز در انجام این کار سهم مهم و بسزایی داشت که صمیمانه از این بابت تشکر و قدردانی می‌کنم.»

کتاب چهره به چهره، محمدرضا شجریان در گفت و گو با حسن سربخشیان در ۹۶ صفحه، در قطع خشتی به همت انتشارات نظر منتشر شده است. حسن سربخشیان عکاس، محمد احصائی خوشنگاری روی جلد، سایه اقتصادی‌نیا ویراستار، روشنک مافی صفحه‌آرایی و طراحی روی جلد و تهیه فیلم: استودیو۲ در تهیه و انتشار این اثر همکاری داشتند.

استاد محمدرضا شجریان ملقب به خسرو آواز ایران متولد یکم مهر ۱۳۱۹ در مشهد برجسته‌ترین هنرمند عرصه آواز و موسیقی سنتی ایران بود که پس از تحمل دوره طولانی بیماری ۱۷ مهر ۱۳۹۹ در ۸۰ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت. پیکر وی در محوطه آرامگاه فردوسی در توس، خراسان رضوی، در جوار مزار مهدی اخوان ثالث به خاک سپرده شده است.

شجریان از بنیاد آقاخان، جایزه خداوندگار موسیقی را دریافت کرد، وی همچنین خوشنویس در خط نستعلیق، رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیانگذار گروه شهناز، شرکت دل آواز و باغ هنر بَم بود. شجریان در قرائت قرآن نیز فعالیت داشت و دعای ربنا، نامدارترین تلاوت قرآنی او بود.

شجریان نامزد ۲ جایزه گرمی بود که توسط سایت انجمن آسیا به‌ عنوان پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی شد. همچنین روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی در سال ۲۰۱۰ و یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده‌ بود. در شهریور ۱۳۹۶ در پنجمین جشنواره بین‌المللی هنر برای صلح، نشان عالی هنر برای صلح به شجریان و سه هنرمند دیگر اهدا شد.

وی در طول فعالیت هنری خود موفق به تولید حدود ۶۰ آلبوم موسیقی، خوانندگی در تیتراژ فیلم‌هایی همچون دلشدگان، ابجد و زمستان و برگزاری کنسرت‌های متعددی در داخل و خارج از کشور شده است. همچنین شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی بود. وی اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاهی در تالار بهار خانه هنرمندان ایران این سازها را رسماً به نمایش عمومی درآورد. صراحی، شهرآشوب، ساغر، کرشمه و سبو برخی از این سازها هستند.