چاره‌ای نیست! فیلمسازان مجبورند در خارج از کشور فیلم بسازند

شاهین شجری کهن منتقد سینما ،طی یادداشتی با عنوان اینکه فرهادی چاره ای جز فیلم ساختن درخارج از کشور ندارد در روزنامه اعتماد نوشت:  درباره فیلم ساختن اصغر فرهادی یا هر فیلمساز دیگری در داخل یا خارج از کشور، طبیعتا باید براساس علایق فیلمساز و محدوده مخاطبانش ارزیابی داشته باشیم، ولی من فکر می‌کنم به ‌طور طبیعی و در یک شرایط آزاد و نرمال هر کارگردانی ترجیح می‌دهد در داخل کشورش فیلم بسازد، به خصوص اینکه تولید در داخل کشور ارزان‌تر و راحت‌تر است.

ارزان‌تر از این حیث که وقتی فیلمسازی داخل ایران فیلم بسازد، بسیاری از محدودیت‌های صنفی و حقوقی خارج از کشور و هزینه‌های گزاف لوکیشن و تبلیغات را ندارد. ضمن اینکه در این پروسه، فیلمساز می‌تواند از امکانات پخش و ارتباط با مخاطب خارج از کشور استفاده کند.

 همان‌طور که فیلم‌های فرهادی که در داخل ایران ساخته شده‌‌اند همه نمایش بین‌المللی هم داشتند، یعنی این به این معنی نیست که اگر فیلمسازی می‌خواهد مخاطب بین‌المللی داشته باشد لزوما فیلمش باید در خارج از کشور ساخته شود.  مثال دیگر در این باره، می‌توان به سینما و تلویزیون بسیار پیشرو کره‌جنوبی و ترکیه و آرژانتین و چند کشور دیگر اشاره کرد که واقعا در حال حاضر با تولید در داخل و پخش در خارج هم از ظرفیت‌های تولید داخلی کشورشان استفاده می‌کنند و هم مخاطب بین‌المللی به دست می‌آورند. 

به عقیده من اگر فیلمساز ایرانی به‌ طور اعم و اصغر فرهادی به‌ طور خاص انتخاب می‌کند که در خارج از کشور فیلم بسازد بخشی از آن در واکنش به وضعیت موجود است. 

چراکه در حال حاضر می‌بینیم، فیلم ساختن در داخل کشور روز به روز سخت‌تر می‌شود و دایره ممیزی هر روز سختگیرانه‌تر می‌شود، با این شرایط، فیلمساز فکر می‌کند در خارج از کشور هم می‌تواند راحت‌تر حرفش را بزند و هم محدودیت‌های داخل را نداشته باشد. 

فراموش نکنیم که مدیران سینمایی ما الزام می‌کنند که قبل از تولید فیلم نامه باید پروانه ساخت بگیرند، این نکته بسیار عجیبی است که هیچ جای دنیا وجود ندارد، ممکن است پروانه نمایش و مجوز نمایش و اکران وجود داشته باشد ولی برای فیلم آماده است نه فیلمی که هنوز ساخته نشده و داستانش روی کاغذ تعریف می‌شود. 

می‌خواهم بگویم نظیر این محدودیت‌ها فقط برای فیلمسازان در داخل ایران وجود دارد و کار را برای کارگردانان داخلی سخت‌تر می‌کند و مخاطبان آزرده‌تر می‌شوند، برای همین است که در میان نسل جوان تقریبا همه مخاطب سریال‌ها و فیلم‌های آمازون و نت فلیکس هستند، فیلم‌های هالیوود تماشا می‌کنند برای اینکه در آنجا سختگیری‌های کودکانه و گاهی توجیه ناپذیر وجود ندارد.

اما در مورد اصغر فرهادی فکر می‌کنم فرهادی در هر دو مورد یعنی هم تولید داخل کشور و هم فیلمسازی در خارج از کشور موفق بوده است، کارگردانی که هم وجهه بین‌المللی دارد و هم در داخل شناخته شده است، بنابراین در خروجی نهایی فرقی برایش نمی‌کند در چه محیطی فیلم می‌سازد.

فیلم او بستگی به داستان و شخصیت‌ها و محیط وقوع ماجراهای داستان دارد. اما خب نفس تولید اثر در داخل ایران برای فیلمساز ایرانی راحت‌تر است و اگر فیلمسازها انتخاب می‌کنند که در خارج از کشور کار کنند لابد محدودیت‌ها و سختگیری‌ها باعث می‌شود به آن سمت بروند وگرنه بعید می‌دانم هیچ فیلمسازی راضی باشد در محیط خارج از کشورش در محیط غریبه و با هزینه یورو و دلار فیلم بسازد ولی گاهی چاره‌ای جز این نیست.