تلویزیون مرزهای سانسور را درنوردید؛ لیستی بلندبالا از همه سانسورهای صداوسیما

سانسورهای صداوسیما به مسابقات قهرمانی جهان کشتی رسید. جایی که این رسانه ناچار شد با قطع و وصل کردن پخش صحنه‌های دست دادن کشتی‌گیران ایرانی با داوران زن در ابتدای کشتی و صحنه بالابردن دست آن‌ها از سوی داور را از چشم مخاطب پنهان کند. اما چون دوران انحصار رسانه‌ای صداوسیما به سر آمده این سانسورها بار دیگر تبدیل به دستمایه طنز کاربران فضای مجازی شد.

البته رقابت‌ها به شکل مستقیم از سایت اتحادیه جهانی کشتی برای ایرانی‌ها به شکل رایگان پخش می‌شد و رسانه‌های متعدد داخلی و خارجی نیز آن را پوشش می‌دادند.

به این ترتیب سانسورهای صداوسیما که پیش از این شامل رقابت‌های خارجی و تماشاگران خارجی می‌شد، این بار به ورزشکاران ایرانی رسید. در هر صورت کشتی‌گیر ایرانی ناچار به دست دادن با داور است و این صحنه برای مدیران صداوسیما و مسئولان کشور قابل تحمل نیست.

تنگ‌ شدن حلقه سانسور در صداوسیما

حلقه سانسور در صداوسیما در طول چهار دهه تنگ‌و‌تنگ‌تر شده است. تاجایی که این رسانه حتی محصولات سال‌های نه چندان دور خود را یا پخش نمی‌کند یا با سانسور نمایش می‌دهد. این سانسورها حتی در برنامه‌های تلویزیونی و پخش مجدد آن‌ها نیز دیده شده است.

وقتی حلقه سانسور به محصولات صداوسیما رسیده، می‌توان تصور کرد که سریال‌ها و فیلم‌های خارجی تاچه اندازه مشمول تغییرات سلیقه‌ای مدیران سیما شده‌اند. تغییراتی که بعضا مضامین و محتوای اصلی فیلم‌ و سریال‌های را تغییر داده و با نسخه اصلی خود تفاوت‌‌های بسیار داشته است.

در ادامه برخی از سانسورهای کمدی‌گونه صداوسیما را می‌خوانید:

ماجرای عجیب اوشین

شاید عجیب‌ترین و اولین سانسورهای صداوسیما را بتوان سریال «اوشین» نامید. اوشین در سریالی است که صداوسیما پخش کرد زنی است فداکار، مهربان و به طور کلی با فضائل اخلاقی بسیار اما در نسخه اصلی او به دلیل ورشکست شدن شوهرش در یک خانه فساد کار می‌کند. صداوسیما با تغییرات خود اوشین را عملا تبدیل به سریال دیگری کرده که هیچ شباهت محتوایی به نخسه اصلی ندارد.

ارتش سری؛ سریالی که باید بار دیگر دید

سریال «ارتش سری» دیگری سریالی بود که بین سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۹ از شبکه بی‌بی‌سی و تلویزیون ملی بلژیک پخش شد. این سریال نیز با تغییراتی در فیلم‌نامه و شخصیت‌ها در صداوسیما پخش شد و مورد استقبال بسیاری قرار گرفت. اما وقتی سال‌ها بعد انحصار صداوسیما به دلیل گسترش وسایل ارتباط جمعی شکسته شد، مخاطبان قدیمی ارتش سری متوجه تغییر شخصیت‌ها و برخی موضوعات فیلم‌نامه شدند و اکثر آن‌ها یک بار دیگر نسخه اصلی سریال را تماشا کردند.

سانسور کارتون‌ها؛ از سوباسا تا «وال ای» 

سانسورهای صداوسیما فقط مختص فیلم‌ها و سریال‌های بزرگ‌سالان نبود و شامل کارتون‌ها نیز می‌شود.

یکی از عجیب‌ترین این تغییرات روی انیمیشن تحسین‌شده «وال ای» انجام شده است. در این انیمیشن که رابطه و شکل گرفتن عشق میان دو ربات را به نمایش می‌گذارد جنسیت ربات مونث تبدیل به مذکر شده است. این تغییرات به حدی مضحک بوده که حتی باعث نمایش نوعی عشق همجنس‌گرایانه در نسخه صداوسیمایی انیمیشن شده است.

کارتون مشهور قدیمی‌تری که اسیر گزند سانسور صداوسیمایی شد «کاپیتان سوباسا» بود که با نام «فوتبالیست‌ها» در ایران پخش شد. این کارتون سریالی مثل ژاپن کودکان بسیاری در ایران را پای تلویزیون نشاند و برای آن‌ها خاطره ساخت. اما در این کارتون نیز صداوسیما تغییراتی در شخصیت‌ها داد که شناخته‌شده‌ترین آن شریک زندگی مادر سوباسا بود که در سریال نقش عموی او را داشت. در سریال «بابا لنگ‌دراز» نیز تغییرات در شخصیت‌ها و روابط آن‌ها به حدی گسترده‌ بود که با دیدن نسخه زبان اصلی آن گویی یک کارتون متفاوت را تماشا می‌کنید و از دیدن آن لذت می‌برید.

سانسوری که به ضد خود تبدیل می‌شود

سانسورهای صداوسیما در سریال‌ها  و فیلم‌های امروزی خارجی نیز به چشم می‌خورد. به طور مثال سریال «House of cards» که با نام «خانه پوشالی» پخش شد برگی دیگر از تلاش مدیران سیما برای تبدیل یک اثر آمریکایی به محصولی ضدآمریکایی بود. تلاشی که البته موفقیت‌آمیز نبود و حتی تحسین بسیاری از مخاطبان مبنی بر دموکراسی در آمریکا را به دنبال داشت. تفاوت اصلی نیز اینجا بود که این اعمال تغییرات روی فیلم‌نامه در روزگاری انجام شده که مخاطبان به راحتی به نسخه‌های اصلی آثار دسترسی دارند.

تغییر استانداردها و خارج شدن خودی‌ها از دایره

با اینکه سانسور در صداوسیما قدمتی ۴۰ ساله دارد اما این سازمان این روزها حتی سانسورهای پیشین خود را هم بیشتر سانسور می‌کند. تاجایی که فیلم «از کرخه تا راین» که بارها از این سیما پخش شده و جزء‌ آثار محبوب سینمای دفاع مقدس محسوب می‌شود نیز در خرداد ماه امسال با سانسور پخش شد. تنگ‌تر شدن حلقه سانسور حتی منجر به منتفی شدن سریال‌های پربیننده‌ای مثل «پایتخت» شد و سریال‌های پرمخاطب قدیمی مثل «شب‌ها برره» پس از پخش دیگر هرگز مجوز انتشار دوباره در تلویزیون را نگرفتند. موضوعی که نشان می‌داد استانداردهای مسئولان کشور و مدیران صداوسیما سال به سال طیف بیشتری از محصولات مردم‌پسند را از دایره خارج می‌کند.

این روزها اما کار صداوسیما به سانسور برنامه‌های زنده‌ای که ناچار به پخش آن‌هاست رسیده است. در برنامه‌ای که برای مسابقات قهرمانی جهان کشتی تدارم دیده شده، وقتی ساعت هوشمند اپل مجری از زیر آستین بیرون می‌آید نیز دوربین سریع تغییر می‌کند و در قاب بعدی ساعت دوباره به زیر آستین بازگشته است.

رویکرد صداوسیما با شکسته‌شدن انحصار داخلی این رسانه به بن‌بست رسیده و حتی به ضدخود تبدیل شده و این سازمان را بی‌مخاطب‌تر از قبل کرده است. حال باید دید که آیا فکری اساسی به حال این سازمان خواهد شد یا این رویه با همین صورت کمدی و سانسور گسترده برنامه‌های زنده و غیرزنده ادامه خواهد داشت.