آشنایی با افزایش سرمایه

شرکت‌های سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، تامین مالی فعالیت‌های خود را به روش‌های گوناگونی انجام می‌دهند. برخی شرکت‌ها با انتشار اوراق بدهی منابع مورد نیاز خود را جمع‌آوری می‌کنند. دسته‌ای دیگر به دریافت وام‌های بانکی روی می‌آورند و همچنین برخی شرکت‌ها تصمیم به انتشار سهام ممتاز می‌کنند. یکی دیگر از روش‌های تامین مالی شرکت‌های بورسی، اقدام به افزایش سرمایه و انتشار سهام جدید است.

مجمع عمومی فوق‌‌العاده

سهام‌داران و مجموعه مدیریتی شرکت‌های سهامی عام، به دلیل ارائه راه‌کارهای پیش‌برد امور شرکت و تصمیم‌گیری در رابطه با مسائل مهم، جلساتی را برگزار می‌کنند که به مجمع عمومی شهرت دارد. مجمع عمومی موسس، مجمع عادی سالیانه و مجمع عمومی فوق‌العاده از جمله انواع مجامع عمومی به شمار می‌روند.

مجمع عمومی فوق‌العاده در صورت نیاز و با تصمیم هیئت مدیره تشکیل می‌شود. در این مجمع، امور مربوط به تغییر اساسنامه شرکت، کاهش و افزایش سرمایه شرکت یا انحلال آن به بحث گذاشته می‌شود.

انواع روش‌های افزایش سرمایه

۱- از محل سود انباشته

شرکت‌ها معمولا بخشی از سود خالص حاصل شده در یک سال مالی را تقسیم نمی‌کنند و آن را در حساب خود به صورت سود انباشته نگه می‌دارند. بر طبق مفاد قانون تجارت، شرکت‌ها موظف به ذخیره ۵ درصد از سود خالص سالیانه شرکت، در حسابی تحت عنوان «اندوخته قانونی» هستند. این ذخیره تا زمانی که موجودی حساب اندوخته به ۱۰ درصد کل سرمایه شرکت برسد اجباری بوده و پس از آن اختیاری است.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته مربوط به زمانی است که شرکت بخشی از موجودی مازاد حساب اندوخته قانونی خود را تبدیل به سرمایه اسمی کرده و متناسب با آن سهام جدیدی تحت عنوان «سهام جایزه»، به سهام‌داران بدهد.

در این روش، سهامداران هیچ وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌کنند و صرفا تعداد سهام آن‌ها افزایش می‌یابد؛ بنابراین شرکت منابع مالی جدید را به طور مستقیم دریافت نمی‌کند. همچنین درصد مالکیت سهامداران نیز ثابت مانده و تغییری نمی‌کند.

۲- از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها

معمولا در صورت وضعیت مالی شرکت‌ها، دارایی‌های ثابت مشهودی همچون زمین، ساختمان، تجهیزات و مواردی از این قبیل، به ارزش دفتری خود ثبت می‌شوند. پس از کسر استهلاک انباشته از بهای تمام شده تاریخی دارایی‌های ذکر شده، ارزش دفتری آن‌ها به دست می‌آید و این مقدار معمولا نشان‌دهنده ارزش روز آن‌ها نیست.

در برخی مواقع، ارزش واقعی این دارایی‌ها به مراتب بالاتر از ارزش دفتری ثبت شده در صورت‌های مالی شرکت است. در این مواقع، مجمع عمومی شرکت ها می‌توانند برای اصلاح ساختار مالی شرکت، تصمیم به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های آن کند. سپس متناسب با افزایش سرمایه از این محل، به سهام‌داران خود سهام جایزه بدهد.

۳- از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

در افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی، شرکت‌ها پس از تشکیل مجمع عمومی فوق‌العاده، تصمیم می‌گیرند حق تقدم خرید سهام جدید را به سهام‌داران خود اعطا کنند. در این روش، متناسب با درصد مالکیت هر سهام‌دار، تعدادی حق تقدم خرید سهام شرکت داده می‌شود و آن‌ها اختیار استفاده از این حق تقدم‌ها یا فروش آن‌ها را دارند.

اگر سهام‌داران دارای حق تقدم، قصد استفاده از این حق تقدم‌ها را داشته باشند، باید مبلغ اسمی هر سهم (معادل ۱۰۰۰ ریال) را به حساب شرکت پرداخت کنند. در این حالت، آن‌ها پس از اتمام فرآیند افزایش سرمایه، به تعداد حق تقدم‌های خود سهام اصلی دریافت می‌کنند. همچنین اگر سهام‌دار قصد استفاده از حق تقدم را نداشته باشد، می‌تواند در بازه زمانی اعلامی از سوی شرکت، حق تقدم خود را به فروش برساند. ورود نقدینگی جدید به شرکت، از جمله مزایای روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی به حساب می‌آید.

۴- افزایش سرمایه به روش صرف سهام

در این روش، شرکت یک پذیره‌نویسی عمومی برگزار می‌کند و سهام جدید خود را با قیمتی بالاتر از قیمت اسمی آن عرضه می‌کند. به تفاوت موجود میان قیمت عرضه و قیمت اسمی سهم، صرف سهام گفته می‌شود. در مرحله بعدی، شرکت مبلغ حاصل از صرف سهام را به یک حساب اندوخته منتقل می‌کند و با تصمیم مجمع، در فرآیندی مشابه روش‌های قبلی افزایش سرمایه، به سهام‌داران خود سهام جایزه می‌دهد. افزایش سرمایه از محل صرف سهام به دو روش «با حفظ حق تقدم» و «با سلب حق تقدم» انجام می‌شود.