فوتبال ایران روی لبه تیغ/ تبانی یا توهم تبانی؟

اعتمادآنلاین| ‌ منیژه موذن- در فوتبال ایران نیز مانند بقیه دنیا گاه شاهد تبانی، شرط‌‌بندی و تغییر نتایج مسابقات بوده‌ایم. البته این اتهامات هرگز اثبات نشده است، اما دلایل و مستنداتی وجود دارد که بر وقوع تبانی صحه می‌گذارد.

پلی‌آف لیگ یک برای صعود تیم‌ها به لیگ برتر بستر مناسبی برای تبانی بود. تیم‌ها به دور از هیاهوی رسانه‌ای با همراه کردن تیم مقابل یا داوران نتایج بازی‌ها را تغییر می‌دادند؛ بارها در برنامه نود برای حواشی به‌وجودآمده از احتمال تبانی در بازی‌های پلی‌آف گزارش و مصاحبه پخش شد.

در بازی پلی‌آف لیگ ششم، وقتی یکی از تیم‌ها به شش گل برای صعود نیاز داشت و با اتفاقات عجیب به نتیجه مورد نظر رسید، دیگر تیم‌ها متوسل به قانون شدند و شکایت کردند. پرونده آن بازی به فیفا ارجاع داده شد و در نتیجه لیگ برای چند هفته 15 تیمی برگزار شد.

این اتفاق در لیگ یک چنان ساده می‌افتاد و به قدری تکرار شده بود که بالاخره فدراسیون فوتبال تصمیم گرفت قانون بازی‌های پلی‌آف را تغییر دهد.

اتهام تبانی اما محدود به لیگ‌های دسته پایین و تیم‌های کوچک نبود. در لیگ برتر هم نمونه‌های بسیاری از وقوع تبانی بین تیم‌ها وجود دارد.

در زمان حضور یکی از مربیان پرآوازه فوتبال ایران در تیم پرهوادار تهرانی، چند بار بحث دلالی و تبانی برای خرید بازیکن مطرح شد. در یکی از بازی‌های این تیم با تیمی شمالی یکی از بازیکنان تیم حریف کمک کرد تا این تیم پرآوازه به گل برسد و با همین گل قهرمان شود. پس از این اتفاق، بازیکنی که متهم به تبانی با رقیب شده بود به باشگاه تهرانی پیوست، هرچند حتی یک دقیقه هم برای این تیم بازی نکرد.

در لیگ هجدهم هم که اخیراً به پایان رسید شایعه تبانی بر سر زبان‌ها بود. یکی از بازی‌های شبهه‌برانگیز لیگ بین دو تیم شمال غرب کشور بود که تیم متهم به تبانی امتیاز مورد نظر را از هم‌شهری‌اش کسب کرد تا در کورس قهرمانی بماند. اما اتهام تبانی در این بازی نیز همچون موارد دیگر اثبات نشد.

تبانی گاهی به صورت واضح و روشن رخ می‌دهد و گاهی تنها شایعه و اتهام غیر قابل اثبات است.

اتهام تبانی در لیگ هجدهم از نیم‌فصل دوم متوجه قهرمان لیگ بود. تیم رقیب که در کورس قهرمانی حضور داشت از نحوه امتیاز گرفتن تیم صدر جدولی محبوب پایتخت ناراضی بود و معتقد بود به دلیل اشتباهات داوری امتیاز از دست داده است.

بارها توسط مسئولان و هواداران این باشگاه تهرانی عنوان شد که رقیب دیرینه با کمک دولت، وزارت ورزش و کمیته داوران به سمت قهرمانی پیش می‌رود. اتهام تبانی در لیگ هجدهم تنها در مورد یک بازی نبود، بلکه صدرنشین به تبانی در تمام طول فصل و بازی‌های مختلف با داوران مختلف در شهرهای مختلف متهم بود.

بارها از سوی دو رقیب اصلی صدرنشین لیگ مطرح شد که این تیم سومین قهرمانی را مدیون حمایت همه‌جانبه است، اما سوالی که بر اثر این اتهامات به ذهن متبادر می‌شود این است که این تیم چگونه با تمام داوران لیگ تبانی کرده و به چه دلیل مالک دو تیم دولتی تصمیم گرفته چنین همه‌جانبه از یکی از تیم‌ها حمایت کند و دیگری را بر زمین بزند و هواداران میلیونی‌اش را برای چندمین بار پیاپی با طعم تلخ ناکامی خشمگین کند.

با وجود پایان یافتن لیگ هجدهم، همچنان اتهام تبانی و قهرمانی ناپاک متوجه قهرمان لیگ است، اما مدرکی برای اثبات آن به دادگاه ارائه نشد و تحقیقاتی برای پیگیری اتهام این تبانی گسترده آغاز نشده است.

فیفا و فدراسیون‌های فوتبال همواره تلاش کرده‌اند با تغییر قانون امکان تبانی را در بازی‌های فوتبال کاهش دهند. گاهی شواهد نشان داده مسئولان فدراسیون‌ها نیز درگیر تبانی بوده‌اند و گاهی مالکان باشگاه‌ها یا مربیان در تبانی دست داشته‌اند. بررسی تاریخ تبانی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد فوتبال ناپاک هرچند کمرنگ‌تر از گذشته اما همچنان وجود دارد و بخشی اجتناب‌ناپذیر از فوتبال است، به همین دلیل با مطرح کردن اتهام تبانی می‌توان بر بعضی بازی‌ها تاثیر گذاشت.

تشخیص تبانی یا توهم تبانی در بسیاری مواقع دشوار است و خط باریکی بین واقعیت و شایعات وجود دارد، اما این وظیفه فدراسیون و مسئولان باشگاه‌ها و رسانه‌هاست تا تبانی‌های بزرگ را پیگیری و ثابت کنند و با ایجاد اعتماد عمومی توهم تبانی را از فوتبال جدا کنند.