داستان پرفراز و نشیب ورزش زنان در المپیک؛ از پرچمداری لیدا فریمان تا تاریخ‌سازی کیمیا علیزاده

اعتمادآنلاین| منیژه موذن - ورزش زنان در طول چهار دهه پس از انقلاب مسیری دشوار را پیموده است. در 15 سال ابتدایی پس از انقلاب عدم حضور در بازی‌های بین‌المللی و حتی منطقه‌ای نسلی مهجور و فراموش‌شده از ورزشکاران زن ایرانی به‌ جا گذاشت. با آغاز دهه 70 و عبور از دوران جنگ، نقش زنان به مرور در جامعه و به تبع آن ورزش پررنگ‌تر شد. حالا با گذشت چهار دهه از انقلاب اما جایگاه ورزش زنان در ایران کجاست؟

المپیک 1996 آتلانتا: اولین حضور ورزشکاران زن ایرانی پس از انقلاب

سال 1996 را شاید بتوان نقطه عطفی در بازگشت دوباره زنان ورزشکار ایرانی به عرصه‌ بین‌المللی قلمداد کرد. المپیک 1996 آتلانتا اولین حضور ورزشکاران زن ایرانی در دوران پس از انقلاب بود. کاروان ورزشی ایران در المپیک 1996 آتلانتا با 18 ورزشکار شرکت کرد. پرچمدار این کاروان لیدا فریمان اولین زن ایرانی حاضر در المپیک پس از انقلاب سال 57 بود.

فریمان در رشته تیراندازی تفنگ 10 متر بادی شرکت کرد. تاریخ مسابقه او روز پس از افتتاحیه بود. فریمان با تنها سه ساعت استراحت در مسابقات شرکت کرد و در مرحله مقدماتی حذف شد. او بین 49 نفر در رده چهل و هشتم قرار گرفت.

هرچند فریمان به عنوان نمادی از زن مسلمان محجبه حاضر در عرصه‌های بین‌المللی پرچمدار کاروان ایران بود، اما نتیجه‌ای که به دست آورد حکایت از حقیقت جایگاه ورزش زنان در ایران طی آن سال‌ها داشت.

المپیک 2000 سیدنی: سی و پنجمین عضو کاروان ایران

المپیک 2000 سیدنی المپیکی نسبتاً موفق برای کاروان ورزشی ایران بود. کاروانی که باز هم تنها یک زن در آن حضور داشت. ایران با 35 ورزشکار در 12 رشته ورزشی شرکت کرد. سی و پنجمین ورزشکار کاروان منیژه کاظمی بود. او در رشته تیراندازی در بخش تپانچه 10 متر بادی شرکت کرد و در رده چهل و سوم جای گرفت.

المپیک 2004 آتن: المپیکی شبیه سیدنی

هرچند کاروان ایران در المپیک 2004 آتن عملکرد خوبی داشت، اما سهم زنان ورزشکار ایرانی در آتن هم تنها یک سهمیه بود. ایران در این رقابت‌ها با 38 ورزشکار در 10 رشته ورزشی شرکت کرد و موفق به کسب 6 مدال و رتبه بیست‌ونهم در جدول مدال‌ها شد. در رشته تیراندازی نسیم حسن‌پور در بخش تپانچه بادی شرکت کرد و در رده بیست و هشتم قرار گرفت.

المپیک 2008 پکن: ناکامی تلخ

المپیک پکن برای ایران المپیک موفقی نبود. ایران در این بازی‌ها با کاروان ورزشی متشکل از 55 ورزشکار در 13 رشته ورزشی شرکت کرد و در نهایت با یک مدال طلا توسط هادی ساعی در تکواندو و یک مدال برنز توسط مراد محمدی در کشتی به کار خود خاتمه داد و در جدول مدال‌ها در رده پنجاه و یکم ایستاد. سه زن در کاروان ورزشی ایران حضور داشتند: نجمه آبتین در تیر و کمان، سارا خوش‌جمال فکری در رشته تکواندو و هما حسینی در قایقرانی. هما حسینی اولین پاروزن ایرانی بود که سهمیه المپیک را به دست آورد. او همچنین پرچمدار کاروان ایران در مراسم رژه به شمار می‌رفت.

المپیک 2012 لندن: آغازی دوباره

المپیک 2012 لندن را شاید بتوان نقطه تاثیرگذار در ورزش زنان ایران دانست. در این رقابت‌ها زنان ایرانی هم از نظر تعداد و هم از نظر نتیجه پیشرفت چشمگیری داشتند. هشت زن در کاروان ایران حضور پیدا کردند.

الهه احمدی و مه‌لقا جام بزرگ در رشته تیراندازی، ندا شهسواری در رشته تنیس روی میز، سوسن حاجی‌پور در رشته تکواندو، زهرا دهقان‌ در رشته تیراندازی با کمان، سولماز عباسی و آرزو حکیمی در رشته قایقرانی و لیلا رجبی در رشته پرتاب وزنه زنان ورزشکار ایران در این مسابقات بودند. نکته مهم این رقابت‌ها برای ورزش نان ایران موفقیت الهه احمدی در بخش تیراندازی و راهیابی او به فینال بود. احمدی در نهایت در رده ششم جای گرفت. این موفق‌ترین عملکرد زنان ایرانی در المپیک تا آن زمان بود.

المپیک 2016 ریو: تاریخ‌سازی کیمیا

المپیک 2016 ریو اما تورنمنتی متفاوت برای ورزش زنان بود. ایران در المپیک 2016 ریو با کاروانی متشکل از 64 ورزشکار در 15 رشته ورزشی شرکت کرد. 55 ورزشکار این کاروان مرد و 9 ورزشکار زن بودند. پرچمدار کاروان ایران زهرا نعمتی بود. این کاروان با سه طلا، یک نقره و چهار برنز با مجموع هشت مدال در رتبه بیست و پنجم قرار گرفت.

در کاروان ایران 9 زن حضور داشتند: الهه احمدی در رشته تفنگ بادی 10 متر، مه‌لقا‌ جام‌بزرگ در رشته تفنگ سه وضعیت 50 متر، نجمه خدمتی در رشته تفنگ بادی 10 متر و تفنگ سه وضعیت 50 متر، گلنوش سبقت‌الهی در رشته تپانچه بادی 10 متر و تپانچه 50 متر، ندا شهسواری در رشته تنیس روی میز، لیلا رجبی در رشته پرتاب وزنه، مهسا جابر در رشته روئینگ، زهرا نعمتی در رشته تیراندازی با کمان و کیمیا علیزاده در رشته تکواندو.

نکته مهم این مسابقات حضور پرچمدار ایران بود. زهرا نعمتی پرچمدار کاروان ایران سیزدهمین ورزشکار تاریخ است که موفق شده هم در المپیک و هم در پارالمپیک سهمیه کسب کند.

اما حادثه مهم این مسابقات برای کاروان ایران در رشته تکواندو رقم خورد. کیمیا علیزاده در وزن 57 کیلوگرم موفق شد به مدال برنز دست پیدا کند و تبدیل به نخستین زن ایرانی تاریخ شد که مدال المپیک را بر گردن آویخته است. او همچنین با 18 سال سن جوان‌ترین مدال‌آور تاریخ ایران در ادوار المپیک است.

ورزش زنان در دهه‌های اخیر با تلاش بسیار زنان ورزشکار ایرانی از زیر نگاه سنتی خود را بیرون کشیده و در شرایطی که هرگز اولویت مسئولان نبوده به مرور تبدیل به نقطه قوتی شده که بیش از هر چیز اثبات امکان موفقیت‌ با وجود کمبود امکانات و در سایه ماندن است. با موفقیت‌های اخیر ورزش زنان، المپیک 2020 شاید بتواند موفق‌ترین المپیک زنان ایرانی پس از انقلاب باشد.