آیا داوران به سمت تیم‌ها غش می‌کنند؟

اعتمادآنلاین| در سال‌های نه چندان دور، بارها از مسئولان داوری می‌شنیدیم «اشتباه داوری جزیی از فوتبال است.» این جمله کلیشه‌ای بهترین راه برای توجیه اشتباهات تاثیرگذار در فوتبال باشگاهی ایران بود ولی بعدها این بهانه قشنگ! رنگ باخت و سرمربی، مدیرعامل و هواداران را نمی‌توانستید با بیان چنین جمله‌ای اقناع کنید.

همه از داوران انتظار داشتند تمرکز خود را بیشتر کنند و از کمیته داوران هم خواسته می‌شد در آموزش، اقدامات بهتری انجام بدهد و هر سال هم فدراسیون و کمیته داوران کلاس‌های پیش از فصل برپا می ‌کردند اما بازهم شاهد اشتبات در هر فصل بودیم. این چرخه باطل هر ساله در حال تکرار شدن است.

البته اعتراض‌ها معمولا در هفته‌های پایانی رخ می‌دهد؛ زمانی که سرنوشت تیم‌ها برای قهرمانی، کسب سهمیه آسیایی یا سقوط به یک امتیاز و حتی گاهی یک گل گره می‌خورد اما لیگ برتر بیستم از این نظر پیشتاز شده و از هفته اول شاهد اعتراض شدید برخی تیم‌ها به تصمیمات اشتباهات داوران بودیم.

در 8 هفته‌ای که از لیگ برتر بیستم گذشته، اشتباهات تاثیرگذاری را شاهد بودیم. ذوب آهن چراغ اول بیانیه‌ نویسی علیه داوران را روشن کرد. این باشگاه حتی بعد از دو هفته ابتدایی، تهدید به کناره‌گیری کرد. فارغ از اینکه چنین تهدیدهایی در فوتبال روز و حرفه‌ای دنیا چقدر پسندیده‌ است، باید گفت در داوری‌های لیگ برتر بیستم شاهد اشتباهاتی مرگبار بوده‌ایم که جای دفاع ندارد. تیمی دیگر خواستار دخالت وزیر ورزش و جوانان در داوری‌ها شد. وقتی داوری برای تیمی پنالتی می‌گیرد که حتی برخی هواداران منطقی آن تیم آن را پنالتی تشخیص نمی‌دهند، زحمات و تلاش‌ها زیر سوال می‌رود و شائبه‌ها و حواشی آغاز می‌شود.

اگرچه برخی مربیان معتقدند غر زدن به داور در جریان مسابقه و اعتراض‌های پیاپی تبدیل به تاکتیکی برای تحت تاثیر قراردادن داور شده و کارشناسان می‌گویند کمیته انضباطی باید با چنین مربیان و بازیکنانی برخورد قاطع و قانونی انجام بدهد اما واقعیت این است که اشتباهات سرمنشا بسیاری از حواشی منفی شده.

برخلاف تصور همگان، اشتباه داوری از لحظه سوت آغاز بازی شروع نمی‌شود بلکه چینش بد داوران از سوی کمیته و دپارتمان داوری فدراسیون را می‌توان سرآغاز اشتباهات دانست. وقتی برخی تیم‌ها نسبت به برخی داوران ذهنیت دارند و از اشتباهات تاثیرگذار آنها در گذشته خاطرات خوشی ندارند، نباید آن داوران را حداقل برای بازی‌های حساس چنین تیم‌هایی انتخاب کرد. این ساده‌ترین فرمول چینش است.

البته شناخت توانایی‌های فنی و شخصیتی داور هم یکی دیگر از الزامات فرمول چینش برای مسابقات مهم محسوب می‌شود. در هفته‌های اخیر شاهدیم شایعه شده چینش داوران لیگ برتری و حتی لیگ یک تحت تاثیر انتخابات اسفندماه قرار گرفته است.

مساله‌ دیگری که باعث شائبه و حاشیه شده، اشتباهات حیرت انگیز برخی داوران است که جملات معروف علی دایی سرمربی وقت پرسپولیس را در ذهن تداعی می‌کند اینکه «داور به سمت تیم حریف غش کرده است!» حرفی که دایی زد در فوتبال ما ماندگار شد و زمینه‌ساز برخورد با برخی تخلفات در آن زمان شد. اکنون نیز برخی تیم‌ها، سرمربیان و مدیران باشگاهی مدعی هستند که ممکن است در پس اشتباهات داوری، زد و بندی در کار باشد؛ ادعایی که خیلی سنگین است و اثبات آن قطعا نیاز به ورود جدی نهادی نظارتی و امنیتی دارد. با این حال، آنچه می‌توان گفت این است که بروز چنین اشتباهات حیرت انگیزی عامل بی اعتمادی به داوران و قاضی‌ها در لیگ برتر بیستم شده است.

برای بازگشت اعتماد به جامعه داوری و کاهش اشتباه‌های تاثیرگذار داوری در لیگ برتر چه باید کرد؟ راحت‌ترین و جدید ترین پاسخ استفاده از کمک داور ویدئویی (VAR) است. این روزها خیلی از هواداران و حتی سرمربیان می‌گویند برای کاهش حواشی و رعایت عدالت، آوردن VAR ضروری است اما همه می‌دانیم که کمک داور ویدئویی برای فوتبالی که گاهی زمین چمن مناسب برای بازی ندارد، تجهیزات لوکس و پرهزینه‌ای محسوب می‌شود.

اگر کمک داور ویدئویی در لیگ‌های معتبر جهان مثل انگلیس و اسپانیا وارد شده، به دلیل این است که چنین فوتبال‌هایی هیچگاه شاهد صحنه‌هایی که در قائمشهر و در بازی پرسپولیس و نساجی رخ داد، نبوده و نیستیم. در چنین کشورهایی با بیل آب زمین چمن مصنوعی را تخلیه نمی‌کنند!

از سویی دیگر در قاره آسیا حتی کشورهای پیشرفته‌ای مثل کره جنوبی و ژاپن هم هنوز اقدامی برای استفاده از VAR نکرده‌اند. اگر واقع‌بین باشیم و می‌خواهیم میزبانی جام ملت‌های آسیا را برعهده بگیریم، شاید استفاد از کمک داور ویدئویی برای فوتبال ایران از نان شب واجب‌تر باشد؛ بخصوص اینکه در فینال لیگ قهرمانان همه دیدیم که پرسپولیس با کمک داور ویدئویی بازنده شد و دستش به جام نرسید و در نهایت یک هوادارش جان باخت! به همین دلیل برخی می‌گویند آوردن تجهیزات کمک داور ویدئویی باعث اجرای عدالت در فوتبال ما خواهد شد اما اجرای این پروژه حداقل یک تا دو سال زمان می‌برد و تا آن زمان چه باید کرد؟

علیرضا سهرابی رئیس دپارتمان داوری خبر از بازگشت داوران پشت دروازه داد و در ادامه لیگ برتر بیستم شاهد دو داور اضافه دیگر خواهیم بود. شاید با حضور آنها اشتباهات کمتر شود؛ هرچند این داوران پشت دروازه به دلیل اینکه کارایی لازم را نداشتند و بعضی وقت‌ها باعث حواشی بیشتر شده بودند، حذف شدند. اکنون دوباره فدراسیون تصمیم به بازگشت آنها کرده و باید امیدوار باشیم که بازگشت این داوران اضافی از اشتباه‌های داوران کم کند.

یکی دیگر از راهکارهای موثر برای کاهش اشتباهات تاثیرگذار، افزایش دستمزد آنهاست. اگر داوران برای یک مسابقه لیگ برتری دستمزدی 6 میلیون تومانی دریافت کنند، در آنصورت بیش از پیش در قضاوت خود دقت و تمرکز خواهند کرد زیرا می‌دانند در صورت اشتباه تاثیرگذار ممکن است چند هفته خانه نشین شوند و دستمزد خوب قضاوت را از دست بدهند. اکنون دستمزدهای داوران ما فاصله زیادی با داوران حرفه‌ای جهان دارد. آنچه مسلم است اینکه اگر دستمزد داوران متناسب با این شغل پر استرس باشد می‌توان به آینده داوری امیدوارتر بود.

یکی از مربیان با سابقه لیگ برتری همیشه می‌گفت بهتر است از بودجه‌‌های میلیاردی باشگاه‌ها درصدی برای پرداخت قانونی و دستمزد به داوران اختصاص داده شود تا داوران هم بدانند سهم خوبی از پول میلیاردی فوتبال دارند.

منبع: فارس