فوتبال علیه مهاجران / 22 ماه تا جام جهانی 2022 قطر زمان باقی مانده است

اعتمادآنلاین| ‌ مجید حجتی لاری- جام جهانی فوتبال چیزی فراتر از محبوبترین رویداد ورزشی است. به جرأت می توان گفت هیچ اتفاق بزرگ اجتماعی همچون جام جهانی، قادر نیست مخاطبان را از تمامی ملل و از هر طبقه سنی، اقتصادی و اجتماعی مسحور خود سازد.

اما گاهی جذابیت فوتبال، مخاطب را از رویدادهای بعضاً تلخِ بیرون ورزشگاه، غافل می کند. نمونه آن جام جهانی 1978است. آنجا که آرژانتینِ میزبان و قهرمان، توانست لعاب رنگارنگی بر دیوار مصیبت زده و بدبخت زاغه نشین ها بزند.

دولتِ کودتا در آستانه جام، بسیاری از زندانیان مخالف را کشت. زاغه نشینها را به استانهایی انتقال داد که شانس میزبانی جام را نداشتند تا مبادا کسی متوجه آنچه بر سر آرژانتین آمده بود شود.

پس از به صدا درآمدن صوت پایان بازی فینال و قهرمانی آرژانتین، ژنرال ها خوشحال بودند و مردم نیز در خیابان ها به رقص و پایکوبی پرداختند. نظامیان سعی کردند از این شادی به نفع خودشان بهره برند.

و ژنرال ویلدا رئیس جمهور در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: «برای زیردستانتان جام جهانی برگزار کنید و آنها عاشقتان خواهند شد». سایمون کوپر (نویسنده کتاب «فوتبال علیه دشمن») پس از بازخوانی این حادثه، فوتبال را (البته با تردید) افیون جدید توده ها می نامد.

کمتر از دو سال دیگر جام 2022 در قطر برگزار خواهد شد. کشوری ثروتمند با مردمانی مرفه. قطر با برگزاری جام، لقب نخستین کشور مسلمان میزبان جام جهانی را از آنِ خود خواهد کرد.

بر خلاف آرژانتین، دولت قطر به توسعه سرزمین و رضایت مردمانش می اندیشد، اما اینبار مهاجرانِ آسیایی و آفریقاییِ حاضر در قطر حال و روز مساعدی ندارند. آنان که از کشورهایی دوردست، چون هند، نپال، فیلیپین، بنگلادش، کنیا و اوگاندا، به «شبه جزیره ثروت» آمده اند تا از فرصت بدست آمده در قطر در ساخت ورزشگاهها و اماکن رفاهی مورد هدف جام 2022 بهره برند و خانواده های خود را در کشورشان تأمین کنند.

این کارگران فقط در ساخت و ساز به کار مشغول نیستند. رانندگی، نظافت، نگهبان بار، سرآشپز، کادر پذیرش در مکان های مختلف و نیز بسیاری از مشاغل تخصصی و ضروری در اقتصاد قطر را در اختیار دارند. طبق ادعای دیدبان حقوق بشر، بدون کارگران خارجی، زندگی روزمره در قطر متوقف خواهد شد. اما آنان اکنون در سختی اند.

دیده بان حقوق بشر طی گزارشی از سوء استفاده سازمان یافته کارگران خارجی در قطر در آستانه جام جهانی 2022 خبر می‌دهد.

این سازمان بین المللی از ژانویه 2019 تا می 2020، با 93 مهاجر کار که برای 60 کارفرما و شرکت متفاوت کار می‌کردند گفتگو کرده و همگی آنها از مدلهای متفاوتی از سوءاستفاده شغلی نام برده اند: اضافه کار بدون حقوق، کسر حقوق خودسرانه، تأخیر در پرداخت ها، نگهداشتن دستمزدها، دستمزدهای پرداخت نشده، دستمزدهای ناقص.

اکثریت نیروی کار خارجی در قطر، تجربه سوء استفاده درآمدی از سوی کارفرمایانشان را داشته اند. سوء استفاده از دستمزد کارگران با دریافت هزینه استخدام در دو کشورقطر و زادگاه آغاز می گردد. این مطالبه موجب میشود کارگران برای اخذ پذیرش کار در قطر، بین 700 تا 2600 دلار به موسسات ارسال کننده نیروی کار پرداخت نمایند.

پس از حضور مهاجران در قطر، آنان بدلیل بدهکاری ناشی از هزینه پذیرش، مجبورند مشاغلی را بپذیرند که دریافتی بسیار پایینتر از آنچه در ابتدا وعده داده شده بود دارد. چرا که عمده مهاجران برای پرداخت هزینه استخدام مجبور به گرفتن وام می شوند.

کارگری می گوید: در قرارداد نیروی کار قطر در کشورمان حقوق پایه را 1100ریال (حدود 300 دلار ) در ماه تعیین می‌کردند.

بعلاوه شرایط شایسته رفاهی، تعهد پرداخت هزینه غذا، و دادن بلیط رایگان برگشت به کشور پس از دوره دو ساله. اما وقتی به شرکت پیمانکار در قطر می رسی، قرارداد را تغییر می دهند. اینبار حقوق پایه 500 ریال می شود و حقوق با مزایا به 700 ریال می رسد.

کارگری نپالی می گوید: نپالی ها پایین ترین دستمزد را در بین مهاجرین دارند. آنها نمی توانند بدون اجازه کارفرمای خود شغل خود را رها کنند و یا به کشورشان مسافرت کنند. حقوق وعده داده شده به آنها با آنچه اکنون عایدشان می شود بسیار متفاوت است. این نمونه «مدرن برده داری» است. در نپال قول 412 دلار پول پایه و غذا را داده بودند، اما اکنون 247 دلار دریافت می کنم. بسیار ناراحتم اما چه می توان کرد.

یک مهاجر هندی عنوان می کند: آنها به من قول 600 دلار در ماه را دادند اما به دهلی که رسیدیم توافق نامه مرا پاره کردند و در هواپیما قرارداد جدیدی به من داده شد که حقوق را 247 دلار نوشته بود که آن هم تا پنج ماه نخست، چیزی به من داده نشد.

دیگری می گوید: من ده ماه است که حقوقم را نگرفته ام. بعد از 17 ماه هنوز ID کارت ندارم. من قانونی آمده بودم اما الان غیرقانونی هستم. ما حقوقمان را هم نمی خواهیم. فقط به ما یک بلیط برگشت و پاسپورتمان را بدهند.

دیده بان حقوق بشر در آگوست 2020 به استناد گزارش 78 صفحه ای خود می نویسد:«کارفرمایان قطری بارها حقوق نیروی کار خود را نقض کرده اند. بعلاوه قطر در انجام تعهد خود به سازمان جهانی کار در سال 2017 ناموفق بوده است»

هِنری از کشور کنیا در قراردادش به او تعهد شده بود که ماهانه 329 دلار به او پرداخت خواهد شد. هزینه غذا، امور رفاهی و اضافه کار نیز به حقوق اضافه خواهد شد. ساعت موظفی کار او 8 ساعت تعیین شده بود.

به همین دلیل هزینه 1179 دلاری پذیرش نیروی کار در قطر را پرداخت کرده بود. در این صورت می توانست وام خود را پرداخت کند. اما در ماه نخست حضورش در قطر، کارفرما کاری برای او مهیا نکرد و این یعنی ماه اول بدون هیچ حقوقی.

در ماه دوم کارفرما مبلغی بعنوان بیعانه به او می دهد تا بتواند خود و خانواده خود را تامین کند. او ناچار شد وام های بیشتری بگیرد.

پولی که به او داده شد 228 دلار بود. برای دو ماه او در یک هتل بعنوان یک لوله کش کار می کرد. کارفرمای او برای روزی 14 ساعت، 30 درصد کمتر از حقوق پایه به او می داد. هنری پولش را مطالبه می کند. او می گوید: «همراه من 13 کنیایی دیگر نیز هستند که فریب وعده ها را خوردند.»

سام(31 ساله ) می گوید، اگر شرایط کار در قطر را می دانستم هرکز کنیا را ترک نمی کردم. اگر زمان به عقب بر می گشت من به کانادا و استرالیا می رفتم. سام می گوید: «بویژه برای آنانی که در دوره کرونا قرنطینه شدند بسیار سخت است. وقتی از قرنطینه بیرون می آمدند باید برای خانواده شان پول می فرستادند. برخی پولی نداشتند و برخی کمپانی ها پولی به آنها نمی‌دادند.»

نشریه گاردین بر اساس گزارش سال 2020 عفو بین الملل می‌نویسد: پس از تحقیق عفو بین الملل از 100 نیروی کار مهاجر در یکی از استادیوم های بسیار مهم در حال ساخت قطر، مشخص شد این کارگران حدود 7 ماه است که حقوقی دریافت نکرده اند. صدها کارگر ماهها منتظر رسیدگی به دعاوی خود در مورد دستمزدهای پرداخت نشده و نیز جبران خسارت بودند. بیشتر آنان بدون دستمزد به کشور خود بازگشتند در حالی که برخی در قطر در انتظار ماندند.

زندگی مشقت بار

برای نخستین بار در سال 2013 روزنامه گاردین موضوع زندگی مشقت بار مهاجران کار در قطر را در عرصه بین الملل انتشار داد و عنوان کرد: بین سالهای 2010 و 2012 بیش از 700 نیروی کار هندی در قطر درگذشته اند و اگر اقدامی صورت نگیرد هر هفته 12 کارگر در قطر جان خود را از دست می دهند. بدین ترتیب تا پیش از افتتاحیه جام جهانی، 4هزار نیروی کار جان خود را از دست خواهند داد.

در سپتامبر 2013 گاردین به افشاگری در رابطه با سوء استفاده از نیروی کار پروژه های ساختمانی شهر لوسیل پرداخت و اعلام داشت در دوماه، 44 کارگر نپالی جان خود را از دست داده اند.

در سال 2019 وزارت توسعه اداری، کار و امور اجتماعی قطر گزارشی را با همکاری سازمان بین المللی کار و کمیته عالی پروژه ها و میراث جام جهانی 2022 قطر، منتشر کرد که نشان میدهد افرادی که در فضای باز کار می کنند حداقل چهار ماه از سال را بطور بالقوه تحت شرایط پراسترس گرمایی شغلی که تا 55 درجه افزایش می یابد، انجام میدهند.

این گزارش به دنبال مطالعه ای بود که درآن گروهی از اقلیم شناسان و متخصصان قلب و عروق، در ماه جولای در مجله Cardiology Today، به افزایش آمار مرگ کارگران مهاجر در قطر در اثر مشکلات قلبی و عروقی اشاره کرده بودند که به احتمال فراوان بدلیل استرس گرمایی شدید، بویژه در تابستان است. دولت متعاقباً اعلام کرد از اواسط ژوئن تا اواخر آگوست، بیش از 300 سایت پروژه را بدلیل نقض مقررات کار در فضای باز بین ساعت 11:30 تا 3 بعد از ظهر تعطیل کرده است.

عفو بین الملل صدها نیروی کار حاضر در قطر را یافته است که مورد سوء استفاده و بهره کشی قرار گرفته اند. و در تلاش بیهوده برای دریافت غرامت و اجرای عدالت هستند.

کارگری می گوید: بیمار شدم و باید بیمارستان می رفتم. هزینه بیمارستان را باید خودم می پرداختم و حقوق هنگامه نبودنم در سر کار نیز قطع شد.

علیرغم تصویب قانون حمایت از کارگران خانگی قطر که در سال 2017 به تصویب رسیده است، این کارگران بویژه زنان در معرض خطر بهره کشی و سوء استفاده قرار دارند. ساعات کار بیش از حد طولانی، محرومیت از روزهای تعطیل و ضبط گذرنامه. بعلاوه، همگی از عواقب گزارش دهی این شرایط به مقامات دلهره دارند.

زنی مهاجر در قطر عنوان می کند: «در این سه سال من حتی یک روز تعطیل نداشته ام. من باقی مانده غذا های صاحبخانه را می خورم. آنان با من همانند یک سگ رفتار می کنند!

من علاوه بر آنکه راننده خانواده هستم کارهای درون خانه را نیز مجبور به انجامم. ما ساعت کاری نداریم. ساعت 5 از خواب بیدار می‌شوم و شب بعد از آخرین فردی که می خوابد می‌خوابم.

گاهی اوقات ساعت یک بامداد. باید از آن خانه فرار می کردم! الان که خانه را ترک کردم احساس آزادی و انسان بودن می‌کنم»

به ما کمک کنید!

در پیگیری های سال 2020 دیدبان حقوق بشر از فیفا و کمیته های معتمد او در قطر اعلام شد هیچ گونه نرمشی در سیاست‌ها نسبت به رفع تبعیض و نیز کم شدن سوء استفاده درآمدی بوجود نیامده است.

حرف بسیاری از کارگران مهاجر در قطر این است: می گوییم می خواهیم برگردیم کشورمان. می گویند امکان پذیر نیست. این زندگی نیست که ما داریم. به ما کمک کنید!