فوتبال با طعم سیاست/ جام جهانی قطر، صحنه بازگشت ولیعهد عربستان

امیررضا احمدی- وقتی محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، در افتتاحیه جام جهانی قطر در کنار رئیس فیفا قرار گرفت، کمتر کسی فکرش را می‌کرد که او از بستر فوتبال برای احیای چهره بین‌المللی خود بهره ببرد، اما حالا مستطیل سبز می‌تواند به مدد او بیاید.

به گزارش اعتماد، درست قبل از اینکه تیم ملی آرژانتین تسلیم عربستان شود و دنیا را شگفت‌زده کند، بن‌‌سلمان در بین برجسته‌ترین چهره‌های ورزشی دنیا نشسته بود تا از این پهنه برای بالا آوردن وجهه بین‌المللی خود بهره جوید.

در سایه همه دلهره‌های ناشی از مشکلات انرژی در جهان و در حالی که تمرکز قدرت‌ها بر جنگ اوکراین و تنش بین آمریکا و چین قرار گرفته، شرایط برای تثبیت دوباره قدرت عربستان به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت فراهم شده است. این در حالی است که هفته گذشته، آمریکا قرار منع تعقیب قضایی بن‌سلمان در پرونده قتل جمال خاشقچی را صادر کرد. ایالات متحده همچنین درباره تامین امنیت عربستان در مورد تهدیدهای ایران هم تضمین‌های لازم را صادر کرد؛ همه اینها حکایت از تعامل دوباره ولیعهد سعودی با آمریکا و رام کردن آنها دارد.

با این اوصاف، شاهزاده عربستانی در ماه‌های اخیر در اجلاس‌های مهمی همچون اجلاس آب‌وهوای COP27 در قاهره، اجلاس APEC در بانکوک و افتتاحیه جام جهانی حضور پیدا کرده و پیش از آن هم در ماه جولای با مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، ملاقات کرده بود و قرار است به زودی میزبان رئیس‌جمهور چین در ریاض باشد.

همه اینها در حالی است که ولیعهد عربستان در یک سو در حال احیای چهره خود نزد مجامع بین‌المللی است و در سوی دیگر در کشور خود، با شکستن ساختارها و تابوها و برپایی سینماها و کنسرت‌ها، فرصت‌های شغلی مختلفی برای جوانان کشورش مهیا کرده تا در صدد بالا بردن محبوبیت خود برآید.

سوالی که پیش می‌آید این است: نقش فوتبال و دنیای توپ گرد در رویکرد بن‌سلمان چیست؟ نکته اصلی دقیقاً همین جاست؛ به نظر می‌رسد بن‌سلمان به خوبی به قدرت فوتبال و مستطیل سبز پی برده و قصد دارد از این مورد برای افزایش محبوبیت خود بهره ببرد.

زمانی تونی بلر، نخست‌وزیر اسبق انگلیس، معتقد بود ورزش می‌تواند به جاهایی نفوذ کند که هیچ سیاست و سیاستمداری توان رسیدن به آن را ندارد، ورزش توان این را دارد که شدیدترین و متضادترین نظرات را کنار هم قرار دهد. حالا به نظر می‌رسد ولیعهد عربستان هم دقیقاً به همین جمله رسیده و در پی آن است تا در یک بازی دو سر برد، از یک سو با هزینه‌های بالا برای تیم ملی عربستان و جذب مربی مطرحی همچون اروه رنار از فوتبال برای موفقیت خود بهره ببرد و از سوی دیگر، با حضور در مراسمات مهمی همچون افتتاحیه جام جهانی، وجهه بین‌المللی خود را تقویت کند.

با وجود این، خیلی زود است بگوییم شاهزاده بن‌سلمان که با نام اختصاری MBS شناخته می‌شود، موفق به بازپروری سیاسی در غرب شده است؛ بلکه او در آمریکا یا کشورهای غربی هنوز هم یک مهمان ناخوانده و ناخواسته محسوب می‌شود.

اما در شرایطی که اقتصادهای بزرگ غربی از ثبات انرژی مأیوس شده‌اند، نمی‌توان نقش بن‌سلمان را در روابط همه‌جانبه با اروپا نادیده گرفت.

همه این موضوعات در حالی مطرح است که پیش از این، آمریکا بن‌سلمان را مسئول اصلی عملیات کشته شدن جمال خاشقچی، روزنامه نگار عربستانی واشینگتن‌پست، می‌دانست اما نهایتاً دستور منع تعقیب او صادر شد.

در همین راستا نیز از سوی نهاد اطلاعاتی آمریکا اعلام شد این کشور در تلاش بود تا نقش پادشاهی را در سطح منطقه و بین‌المللی محدود کند اما متوجه شد که این هدفی دست‌نیافتنی است، زیرا می‌تواند به منافع خودی هم آسیب برساند.

همه این دیدگاه‌ها در حالی مطرح است که آمریکا هفته گذشته پس از احساس خطر از سوی ایران درباره حمله به عربستان، از این کشور دفاع کرد و به نوعی پیامی امنیت‌آمیز به سعودی‌ها داد.

همان‌طور که گفته شد، MBS قصد دارد از یک سو با سیاست خارجی و جلب دوباره اعتماد آمریکا و اروپا وجهه سیاسی و بین‌المللی خود را بازیابد و از طرف دیگر برای بالا بردن این محبوبیت در بین مردم کشور خود، از همه اهرم‌ها استفاده کند. او در ماه‌های گذشته سعی کرده محدودیت‌های مختلف را کمرنگ کند یا کنار بزند و همچنین هزینه‌های زیادی را صرف تیم ملی فوتبال این کشور کند. تا جایی که وقتی ایران در جذب اروه رنار به عنوان سرمربی سابق تیم ملی فوتبال مراکش ناکام ماند، عربستان دست‌به‌کار شد تا این مربی کاربلد را به کشور خود ببرد. در ادامه هزینه زیادی صرف آماده‌سازی تیم ملی فوتبال این کشور شد و نهایتاً آنها در بازی نخست خود، موفق به پیروزی دو بر یک مقابل آرژانتین پرستاره شدند تا فوتبال دنیا را انگشت به دهان بگذارند. تصاویر خوشحالی امیر قطر با پرچم فرانسه بعد از برد عربستان مقابل آرژانتین نشان داد دو کشور حاشیه خلیج‌فارس توانسته‌اند مشکلات را کنار بگذارند و در این راه فوتبال نقش کاتالیزور را بازی کرده است.

از سوی دیگر پس از این پیروزی، مبلغ پنج میلیون ریال عربستان، معادل 47 میلیارد تومان، به بازیکنان این تیم پاداش داده شد تا مشخص شود سران این کشور به خوبی یاد گرفته‌اند چطور سوار بر بال فوتبال، وجهه خود را بهبود بخشند. پس از این برد مهم هم مسئولان کشور عربستان یک روز را در کشور تعطیل اعلام کردند و برخی منابع نیز خبر از وعده پاداشی سنگین در صورت صعود این تیم از مرحله گروهی دادند که همگی نشان‌دهنده تکاپوی سعودی‌ها و ولیعهد آن برای بهره بردن از پهنه فوتبال است.