تمام ابهامات VAR فدراسیون فوتبال/ سردرگمی، گرانفروشی و شبیخون به جیب باشگاه‌ها + سند

داستان سیستم کمک داور ویدئویی (VAR) ابعاد جالب و البته عجیبی دارد؛ اما در مورد اخیر فدراسیون فوتبال با رندی و زرنگی به دنبال درآمدزایی دو سویه از این تکنولوژی بود که انگار تیرش به سنگ خورده و حالا در تلاش برای تغییر روند است.

به گزارش تابناک، تکنولوژی VAR پس از آزمایشات مختلف و برگزاری کامل جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه در دنیا همه‌گیر شد و این تکنولوژی در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت. درست در زمانی که فدراسیون فوتبال هم می‌توانست با پاداش صعود به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه این تکنولوژی را وارد کند، اما مهدی تاج به عنوان رئیس فدراسیون فوتبال در آن زمان ترجیح داد پاداش نزدیک به ۱۰ میلیون دلاری فیفا را تاراج کند که بخش زیادی از آن به صورت غیرقانونی و به عنوان پاداش به کارلوس کی‌روش پرداخت شد.

مهدی تاج که تا یک سال پس از این وقایع همچنان رئیس فدراسیون فوتبال بود، از ماجرای قرارداد عجیب مارک ویلموتس و پرونده‌ای که بابت قرارداد این مربی تشکیل شد، به یکباره مشکل قلبی پیدا کرد و با استعفا از ریاست فدراسیون فوتبال اعلام کرد پزشکان او را از انجام کارهای سنگین منع کرده‌اند. فدراسیون فوتبال در دوران سرپرستی حیدر بهاروند هم تلاشی برای خرید تکنولوژی VAR نکرد و تا زمان انتخاب شهاب‌الدین عزیزی خادم به عنوان رئیس فدراسیون فوتبال، این موضوع جزو اولویت‌ها نبود.

با این حال پس از حضور شهاب‌الدین عزیزی خادم در فدراسیون فوتبال، قرار بر این بود که بالاخره تکنولوژی VAR به ایران هم برسد. فدراسیون فوتبال مذاکراتی را با شرکت‌های مختلف آسیایی و اروپایی انجام داد و در نهایت توافق شد تا یک نمونه از این دستگاه‌ها که مربوط به شرکت هنگ‌کنگی «Simplylive» بود وارد ایران شود، اما برخی افراد در برخی نهادها که در انتخابات سال ۱۴۰۱ فدراسیون فوتبال هم به حمایت از مهدی تاج پرداختند تا او با وجود پرونده‌های متعدد بتواند وارد انتخابات شود و به ریاست مجدد فدراسیون فوتبال برسد، شرکت فوق را مرتبط با اسرائیل دانستند و همین موضوع را تبدیل به یک پرونده برای فدراسیون وقت کردند تا زمینه‌های حاشیه‌سازی و عزل عزیزی خادم را برای بازگشت تاج فراهم کنند.

بازگشت تاج به فوتبال هم نشان داد که مشکل قلبی او که بهانه‌ای برای استعفا شد تا او از پاسخگویی درباره پرونده مارک ویلموتس فرار کند، نمی‌توانسته مانع حضور در رأس فدراسیون فوتبال باشد و به همین دلیل بسیاری پرونده ویلموتس را دلیل کناره‌گیری تاج دانستند که چندان بیراه هم نبود. با این حال تاج از شهریور ۱۴۰۱ به فدراسیون فوتبال بازگشت و یکی از وعده‌های او وارد کردن سیستم VAR به ایران بود. عملی شدن وعده مهدی تاج در خصوص ورود VAR از شهریور ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۳ زمان برد و در نهایت هم ورود این تکنولوژی به صورت نصفه و نیمه و پر از حاشیه بود که هنوز نتوانسته رضایت جامعه فوتبال را برآورده کند.

جالب اینجاست که در این فرآیند بازهم فدراسیون فوتبال خود را عقب کشید و این محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور بود که تیرماه ۱۴۰۲ دستور پرداخت بودجه دولتی برای خرید ۷ دستگاه VAR را صادر کرد تا از خزانه دولت ۱۱۰ میلیارد تومان برای خرید این تجهیزات به حساب شرکت تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی واریز شود و فدراسیون فوتبال برخلاف وعده‌های مهدی تاج حاضر نشد هزینه‌ای کند. البته باتوجه به حواشی پیش آمده، هنوز هیچ شفافیتی در خصوص پرداخت هزینه‌های VAR وجود نداشته و مشخص نیست که محل پرداخت این هزینه‌ها کجا بوده است.

با این حال از آنجایی که دولت سیزدهم در تلاش برای وارد کردن VAR به ایران بود، با نظارت معاون اول کمیته‌ای برای بررسی موضوعات مختلف و همچنین بررسی وضعیت خدمات دهندگان تکنولوژی VAR تشکیل و جلسات مختلفی هم در این خصوص برگزار شد. پیرو آن مقرر می‌شود جمع‌بندی‌ها صورت گرفته و نتیجه اقدامات با قید فوریت به دفتر معاون اول ارسال شود. یعنی در همان زمان در کمیته‌ای که متشکل از نمایندگان وزارت ورزش، فدراسیون فوتبال و حضور نهادهای نظارتی باید جمع‌بندی صورت می‌گرفت تا دستگاه‌ها خریداری و وارد شده تا مسابقات لیگ بیست‌وسوم با VAR ادامه پیدا کند، اما این موضوع پشت گوش انداخته شد تا فدراسیون فوتبال تازه سراغ استعلام شرکت‌ها برود.

استعلام‌های فدراسیون فوتبال برای خرید دستگاه VAR تا اواخر سال ۱۴۰۲ زمان برد و در نهایت فدراسیون فوتبال تفاهم‌نامه اولیه، پیش فاکتور، مستندات حقوقی و معرفی نامه و تأییدیه مکتوب فیفا در خصوص شرکت «Rigour Tech» (ریگور تک) را ارسال می‌کند تا بودجه را دریافت کند. فدراسیون فوتبال با ارسال این مستندات خواهان پرداخت بودجه برای خرید دستگاه‌های چینی می‌شود، اما همینجا اختلافی ایجاد می‌شود. چراکه بررسی‌ها و استعلام‌های صورت گرفته و بودجه ۱۱۰ میلیاردی تعیین شده از سوی دولت برای خرید ۷ دستگاه VAR بوده، اما فاکتورهای فدراسیون فوتبال نشان می‌داد که با بودجه در نظر گرفته شده فقط می‌توان ۴ دستگاه خریداری کرد. موضوعی که شبهاتی را در خصوص قیمت این دستگاه‌ها ایجاد کرد.

هزینه خرید تجهیزات شرکت چینی ریگور تک که شامل تکنولوژی کامل VAR، تکنولوژی خط آفساید و تجهیزات اتاق VAR بود از سوی فدراسیون فوتبال ۴۵۰ هزار دلار اعلام می‌شود. در حالی که استعلام فدراسیون فوتبال از دیگر شرکت‌ها و البته فقط برای دستگاه‌ها و بدون تجهیزات آن رقم عجیب و غریبی نبوده؛ به طور مثال قیمت هر دستگاه VAR از شرکت فرانسوی «EVS» ۳۰ هزار یورو بوده است. فدراسیون فوتبال مهدی تاج حتی از شرکت هنگ‌کنگی «Simplylive» هم که در زمان فدراسیون قبلی به اسرائیل منتسب می‌شد، استعلام قیمت گرفته که برای خرید هر دستگاه از این شرکت باید ۴۰ هزار یورو پرداخت می‌شد. شرکت «Slomo Tv» آمریکایی هم قیمت هر دستگاه را ۳۹ هزار یورو اعلام کرده بود، هرچند فدراسیون فوتبال آمریکایی بودن آن را جزو موانع همکاری اعلام می‌کند. شرکت بریتانیایی «Hawk-Eye» هم دستگاه‌های خود را به فروش نمی‌رساند، اما برای هر بازی ۵ الی ۱۰ هزار یورو دستگاه‌های خود را اجاره می‌دهد که البته باتوجه به موانع تحریم و بیمه‌های بین‌المللی، همکاری با این شرکت هم نشدنی بود.

با این تفاسیر فدراسیون فوتبال در نهایت به سمت شرکت چینی ریگور تک می‌رود و برای خرید دستگاه‌های به قیمت ۴۵۰ هزار دلار به توافق می‌رسد. در این زمینه فقط منتظر واریز بودجه از سوی شرکت توسعه و تجهیز می‌شود که این شرکت هم به فدراسیون قول می‌دهد پس از خریداری و تحویل دستگاه‌ها، پول را به حساب فدراسیون واریز کند، اما اینکه فدراسیون چه نقشه‌ای در سر داشته باعث می‌شود این اقدام پشت گوش انداخته شود تا ابتدا ۱۱۰ میلیارد تومان بودجه دولت را از شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی بگیرد. در این مدت هم عوامل مختلف در فدراسیون فوتبال بارها در مصاحبه‌های مختلف به این موضوع اشاره می‌کنند که شرکت توسعه و نگهداری پول خرید دستگاه‌های VAR را نمی‌دهد، در حالی که قرار بود فدراسیون فوتبال ابتدال دستگاه‌ها را تحویل دهد و پس از آن واریز پول انجام بگیرد.

در همین حین، پس از ماه‌ها معطلی و در آستانه شروع لیگ بیست‌وچهارم فدراسیون فوتبال دستگاه‌های VAR با قیمت ۴۵۰ هزار دلار را وارد می‌کند و از آن به عنوان یک پیروزی بزرگ یاد می‌شود. دستگاه‌هایی که با قیمت هر دلار ۶۰ هزار تومان چیزی حدود ۲۷ میلیارد تومان می‌شود، اما حتی مشخص نیست که آیا پولی بابت خرید این دستگاه‌ها پرداخت شده یا نه و اینکه اگر پول آن پرداخت شده، محل پرداخت آن کجا بوده است. اما در این بین فدراسیون فوتبال اقدام به انجام یک کار عجیب دیگر می‌کند و در نامه‌ای در آخرین روزهای مردادماه ۱۴۰۳ به باشگاه‌ها ارسال می‌شود، به آنها تا اول شهریورماه فرصت داده می‌شود که برای خرید دستگاه‌های VAR درخواست خود را ثبت کنند و اولویت نیز با باشگاه‌هایی است که درخواست خود را زودتر ارائه کنند.

هرچند فدراسیون فوتبال بابت فروش دستگاه‌های به ادعای خودشان ۴۵۰ هزار دلاری قیمتی به باشگاه‌ها به صورت مکتوب ارائه نمی‌کند، اما در استعلام قیمت شفاهی چند باشگاه از فدراسیون فوتبال اعلام می‌شود که آنها برای خرید هر دستگاه و تجهیز اتاق VAR باید بین ۳۵ تا ۳۸ میلیارد تومان به فدراسیون فوتبال پرداخت کنند. در حالی که براساس مصوبه صورت گرفته بودجه ۱۱۰ میلیاردی برای خرید دستگاه‌های VAR پرداخت شده و فقط فدراسیون فوتبال باید با شفافیت اقدامات لازم را انجام دهد و با تحویل ۷ دستگاه این پول را از شرکت توسعه و نگهداری اماکان ورزشی بگیرد. حال اینکه چرا فدراسیون راه دیگری را پیش می‌گیرد، خواهان پرداخت این پول از سوی باشگاه‌ها می‌شود و حتی این رقم حدود ۱۰ میلیارد هم بیشتر به باشگاه‌ها اعلام می‌شود، جای ابهام دارد. جدا از اینکه هیچکدام از باشگاه‌ها صاحب ورزشگاه نیستند، در حالی که صاحبان ورزشگاه‌ها موظف به تجهیز هستند و باشگاه‌ها نباید برای خرید VAR اقدام کنند.

البته نباید فکر کرد که حواشی VAR فدراسیون فوتبال همینجا به اتمام رسیده؛ بلکه حواشی خرید دستگاه‌های چینی ادامه داشته و به نظر می‌رسد حتی همکاری با این شرکت هم به بن‌بست خورده است. چراکه فدراسیون فوتبال براساس قوانین فیفا در خصوص VAR باید با یک شرکت مشخص همکاری کند، اما در دیدار اخیر پرسپولیس و استقلال در اراک دیده شد که شرکت خدمات دهنده VAR نه شرکت چینی ریگور تک که شرکت فرانسوی «EVS» بود. چنین تغییری یا به معنای به بن‌بست رسیدن قرارداد فدراسیون فوتبال با شرکت چینی است یا اینکه فدراسیون از قوانین فیفا عدول کرده و با دو تکنولوژی مختلف همکاری می‌کند.

با این حال نباید فراموش کرد که حواشی پیرامون قیمت عجیب دستگاه‌های چینی و شبیخون نافرجام فدراسیون فوتبال به جیب باشگاه‌ها می‌تواند یکی از علت‌های این تغییر ناگهانی باشد. چراکه قیمت ۳۰ هزار دلاری هر دستگاه VAR فرانسوی به همراه تکنولوژی خط آفساید با هر نوع تجهیزاتی که برای اتاق VAR لازم باشد، نمی‌تواند به رقم عجیب ۴۵۰ هزار دلار برسد. شاید اگر نهادهای ناظر هم به این موضوع ورود کنند بتوانند متوجه شوند که حواشی پیرامون VAR فدراسیون فوتبال کجاست. اینکه چرا فدراسیون فوتبال با وجود تعیین بودجه ۱۱۰ میلیاردی از سوی دولت، قصد داشته این دستگاه‌ها را به باشگاه‌ها و آن هم گران بفروشد.