آنچه باید درباره اعمال مخصوص شب بیست‌و‌سوم ماه رمضان بدانید

شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان از دو شب قدر گذشته(نوزدهم و بیست و یکم) افضل است و از احادیث بسیار استفاده می‌شود که شب قدر همین شب است و این شب، شبِ «جهنی» است یعنی شبی است که دعاها در آن اجابت می‌شود و در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهی مقدّر می‌گردد و برای این شب غیر از اعمالی که با «دو شب قدر گذشته» مشترک است، چند عمل دیگر است.

به گزارش شفقنا، اعمال مخصوصه این شب بافضیلت در مفاتیح الجنان صفحه 414 به صورت زیر آمده است:

اوّل: خواندن سوره «عنکبوت» و«روم»که امام صادق(علیه‌السلام) سوگند یاد کردند که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت خواهد بود.

دوم: خواندن سوره «حم دخان».

سوم: «هزار مرتبه» خواندن سوره «قدر».

چهارم: محمّد بن عیسی به سند خود از امامان صالح روایت کرده که فرمودند: در شب بیست‌وسوم از ماه رمضان این دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود و قیام و قعود؛ و بر هر حالی که هستی در تمام ماه و در طول حیاتت تا جایی که ممکن باشد و هر زمانی که به یادت آید.

بعد از ستایش پروردگار به بزرگواری و فرستادن صلوات بر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌گویی:

اللّٰهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فلان بن فلان

(و به جاى فلان بن فلان بگو: الحُجَّهِ بْنِ الحَسَنِ)

صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَىٰ آبائِهِ فِی هٰذِهِ السَّاعَهِ وَفی کُلِّ ساعَهٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً وَدَلِیلاً وَعَیْناً حَتَّىٰ تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فِیها طَوِیلاً.

خدایا برای ولی‌ات باش فلان بن فلان

(و به جاى فلان بن فلان بگو: حجت بن الحسن)

که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیده‌بان (باش) تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهی و زمانی طولانی بهره‌مندش سازی.

همچنین می‌خوانی:

یَا مُدَبِّرَ الأُمُورِ ، یَا باعِثَ مَنْ فِی القُبُورِ ، یَا مُجْرِیَ البُحُورِ ، یَا مُلَیِّنَ الحَدِیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا.

(و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد و بگوید)

اللَّیْلَه اللَّیْلَهَ

‌ای تدبیرگر امور، ای برانگیزنده مرده‌های در گور، ای روان کننده دریاها، ای نرم کننده آهن برای داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن.

(و به جاى «چنین و چنان» حاجات خود را بخواهد و بگوید)

امشب، امشب

و دست‌های خود را در وقت خواندن  «مُدَبِّر الاُمُور» تا آخر به سوی آسمان بردار و این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان و آن را تکرار کن و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان.

پنجم: بخواند:

اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی، وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی، وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی، وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی، وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ، عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: ﴿یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ﴾.

خدایا عمرم را طولانی گردان و روزی‌ام را وسعت بخش و بدنم را تندرست بدار و به آرزویم برسان و اگر در زمره بد فرجامان هستم، مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودی: «خدا محو می‌کند آنچه را بخواهد و ثبت می‌نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست».

ششم: بخواند:

اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ، مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ ، فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ ، فِی عَامِی هَذَا ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ ، وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.

خدایا؛ قرار ده در آنچه حکم می‌کنی و مقدّر می‌نمایی، از فرمان حتمی، در آنچه از کار حکیمانه جدا می‌سازی در شب قدر، از حکمی که بازگشت نپذیرد و تغییر نیابد، اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسی، حاجیانی که حجّشان پذیرفته و سعی‌شان قبول افتاده و گناهانشان آمرزیده گشته و بدی‌هایشان محو شده است و قرار ده در آنچه فرمان می‌دهی و مقدّر می‌نمایی که عمرم را طولانی گردانی و در روزی‌ام وسعت بخشی.

هفتم: دعایى را که در کتاب «اقبال» آمده است بخواند:

یَا باطِناً فِى ظُهُورِهِ ، ویَا ظاهِراً فِى بُطُونِهِ ، وَ یَا باطِناً لَیْسَ یَخْفَىٰ ، وَ یَا ظاهِراً لَیْسَ یُرىٰ ، یَا مَوْصُوفاً لَایَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَلَا حَدٌّ مَحْدُودٌ ، وَ یَا غائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ ، وَیَا شاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ ، یُطْلَبُ فَیُصابُ ، وَلَمْ یَخْلُ مِنْهُ السَّماواتُ وَالْأَرْضُ وَمَا بَیْنَهُما طَرْفَهَ عَیْنٍ ، لَایُدْرَکُ بِکَیْفٍ ، وَلَا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَلَا بِحَیْثٍ ، أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَرَبُّ الأَرْبابِ ، أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الأُمورِ ، سُبحانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثِلهِ شَىْءٌ وَهُوَ السَّمیعُ البَصیرُ ! سبحانَ مَنْ هُوَ هکَذَا وَلَا هَکَذا غَیْرُه.

ای پنهان در حال آشکار بودنش و ای آشکار در حال پنهان بودنش و ای پنهانی که مخفی نمی‌شود، ای آشکاری که دیده نمی‌شود، ای به وصف آمده‌ای که هیچ ممکنی به حقیقتش نمی‌رسد و هیچ حدّ بسته‌ای به او احاطه پیدا نمی‌کند و ای غایب گم نشده، ای حاضری که مشهود نیست تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست، به اندازه چشم برهم‌زدن از او خالی نیست، به کیفیتی معین دانسته نمی‌شود و محدود به مکان و جهت نمی‌گردد، تویی روشنایی نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کرده‌ای، منزّه است آن‌که چیزی همانندش نیست و او شنوا و بیناست، منزّه است آن‌که دارای این صفات است و برای غیر او چنین صفاتی نیست.

سپس آنچه را می‌خواهی از خدا طلب کن.

هشتم: غیر از غسل اوّل شب، غسلی هم در آخر شب انجام دهد.

بدان که برای غسل و شب زنده‌داری این شب و «زیارت امام حسین»(علیه‌السلام) و صد رکعت نماز، فضیلت بسیار نقل‌شده است و انجام این اعمال مورد تأکید است.

شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» از ابو بصیر از امام صادق(علیه‌السلام) روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبی که امید می‌رود شب قدر باشد، «صد رکعت» نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حمد»، «ده مرتبه» «توحید» را قرائت کن؛ گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان؛ گفتم اگر نتوانم؛ فرمود: به همان حالی که در بسترت به پشت خوابیده‌ای این نماز را بخوان.

از کتاب «دعائم الاِسلام» روایت شده: که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع می‌کرد و برای عبادت کمر همّت را محکم می‌بست و در شب بیست‌وسوم اهل خود را بیدار می‌کرد و آن‌هایی را که خواب در ربوده بود، به رویشان آب می‌پاشید و حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) در این شب اجازه نمی‌داد احدی از اهلش بخوابد و خواب آن‌ها را به کمی طعام علاج می‌فرمود و آن‌ها را با خواباندن در روز برای بیداری و احیای شب آماده می‌کرد و می‌فرمود: محروم کسی است که از خیر این شب محروم بماند.

علاّمه مجلسی(رحمه‌الله‌علیه) فرموده است: هرقدر که خواندن قرآن ممکن باشد، در این شب خوانده شود و دعاهای صحیفه کامله (سجادیه) به ویژه دعای «مکارم الأخلاق» و دعای «توبه» قرائت گردد و روزهای این شب‌ها را نیز باید حرمت نهاد و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زیرا در احادیث معتبر آمده است که روز قدر در فضیلت همانند شب قدر است.