چند پیشنهاد به رئیسجمهوری برای از بین بردن فقر در خوزستان؛ خوزستان میتواند ایران را قدرت اقتصادی منطقه کند
حمیدرضا خدابخشی نوشت: جناب آقای رییسجمهور به شرط اجرای این پیشنهادات من به شما قول میدهم که فقط خوزستان بتواند ایران را ظرف ۱۰ سال در دو برنامه ۵ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی، قدرت اول اقتصادی منطقه و خاورمیانه کند.
![چند پیشنهاد به رئیسجمهوری برای از بین بردن فقر در خوزستان؛ خوزستان میتواند ایران را قدرت اقتصادی منطقه کند](https://cdn.etemadonline.com/thumbnail/bQCB6O319pIg/ehElMRVuo0EFHFrusS9hOc_4F_1qGBmyn5Ym7JNXdnhXoExBHxP6d-y_2m57V24kvKOF4qQpCGQ,/%DA%AF%D8%B1%D8%AF+%D9%88+%D8%AE%D8%A7%DA%A9+%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.jpg)
«پاسخ به چرایی فقر فزاینده خوزستان و راهکارها» عنوان یادداشت روزنامه اعتماد به قلم حمیدرضا خدابخشی است که در آن آمده: به سلامتی، چهارمین سفر رییس محترم جمهوری و بسیاری از وزرا و اعضای هیات دولت به خوزستان اختصاص یافت. نکته بسیار مهم سفر ریاست محترم جمهور به خوزستان که آن را از سفر سایر روسای جمهور متمایز میکند این است که نیامده بود با افتتاح و کلنگزنیها و جلسات اداری نمایشی بگوید ما خوبیم یا حکمرانی ما همیشه خوب بوده و حالا ما بهتر از بقیهایم، اتفاقا دکتر پزشکیان در سخنرانیهای خودش نیز اعلام میکند ما مشکلاتی داریم و در مدیریت خوب نبودیم و نشستهای متعدد با گروهها و اصناف برگزار میکند و «شنونده» خوبی است؛ کاری که سالها پیش نیاز بود دولتمردان انجام بدهند.
ریاست محترم جمهور عملا وفاق را با شنونده بودن مسائل و انتقادات عملی کرده است و در حال پیادهسازی نظام سازگاری و همزیستی مسالمتآمیز و تمرکز بر حل مساله است.
او عملگرایی را با پوشیدن لباس کارگری بهصورت نمادین و بیل به دست گرفتن برای ساخت مدرسه و نهاد آموزش که بنیادیترین آغازی بر هر توسعهای است نشان داد و آن را در تریبون فریاد زد.
تمایز دیگر نظرسنجی عملکرد دستگاهها و اعلام اولویت مشکلات استان از طریق سایت و به صورت علمی بود که توسط نهاد ریاستجمهوری با همکاری اساتید دانشگاه تهران انجام شد که قبلا سابقه نداشت.
وجه متفاوت دیگر این سفر تمرکز بر پاسخ چرایی توسعهنیافتگی خوزستان علیرغم داشتن ظرفیت فراوان برای توسعه بود که میتواند تصمیمات دولت را برای خوزستان هدفمند و هم برآیند برای حل مسائل سازد.
اعتراف بزرگ آقای پاکنژاد وزیرنفت در تخریب و آسیب بر محیطزیست و خشک کردن هورالعظیم و... و اذیت شدن مردم خوزستان به خاطر نفت و لزوم جبران هرچه سریعتر آنها، از دستاوردهای بزرگ این سفر بود. همانگونه که سایر وزرا که به صورت مسوول معین به شهرها و روستاهای استان خوزستان سفر کرده بودند بر محرومیت و آسیب فراوان خوزستان صحه گذاشتند.
آنچه اهم مسائل و مشکلاتی که همگان برای آن فریاد زدند و نظرسنجیها نیز آن را نشان میداد؛ حل مشکل اشتغال، تامین آب شرب و کشاورزی و نجات محیطزیست و آلودگی هوا و راه و مسکن و... بود.
آنی که «حسینزاده» این مرد دوستداشتنی و خوشاخلاق دولت گفت، لزوم داشتن رویکردی متفاوت بر تصمیمات برای گرفتن نتیجه متفاوت بود و افسوس که همانگونه که «همبست» در تصمیمات فراموش شده است «همگرایی» برای گرفتن تصمیمات متوازن نیز نزد مدیران جایگاهی ندارد و نمایندگان محترم مجلس شاید به خاطر فشار درخواستهای اشتغال، کاری به حل مسائل منطقه با نگاه جامع ندارند و نگهداری جایگاه از هر چیزی ارجح است.
تعدادی کمتر از ۶۰ مصوبه و بیش از ۸۹ همت تومان اعتبار برای مجموعه کارهایی که همبستگی بین آنها تعریف نشده و هم برآیند نیستند کلاف توسعه و اشتغال خوزستان را بازهم سردرگمتر میکند. چه فایده دارد در منطقهای راه بسازی و کارخانه احداث کنی ولی تالابی خشک شود و آلایندگی حاصل از توسعه ناپایدار آب و هوا و ریزگرد، آمار مهاجرت را افزایش دهد و مردم خواستار فرار از منطقه به ظاهر توسعه یافته شوند؟ این چه توسعهای است که رفاه را که نمیآورد هیچ بلکه آسیبها را افزایش میدهد؟
حرفهای «حسینزاده» مرد مهربان دولت را جدی بگیرید و به آن عمل کنید. اگر همه سخنرانیها را تجمیع کنیم نهایتا به چند کلید واژه و درخواست تکراری بر میخوریم تکراری که چنانچه بخواهیم طرحی نو در شیوه حکمرانی دراندازیم نیازمند ورود نگاه جامع در تصمیمات هستیم که در ادامه به آن میپردازم.
در مورد همبست و ارتباط بین تمام اجزای توسعه پایدار در خوزستان
همبستگی و ارتباط بین اجزای توسعه پایدار در خوزستان به دلیل شرایط خاص این استان اهمیت بالایی دارد. توسعه پایدار شامل سه بُعد اصلی است: اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی. در خوزستان، این سه بُعد باهم به شکل پیچیدهای در ارتباط هستند:
1- اقتصاد و محیطزیست: اقتصاد خوزستان بهشدت به منابع طبیعی مثل نفت، گاز و آب وابسته است. اما بهرهبرداری غیراصولی از این منابع (مثل استخراج نفت یا سدسازیهای بیرویه) به تخریب محیطزیست منجر شده و پایداری اقتصادی را نیز تهدید میکند.
2- اجتماع و اقتصاد: بیکاری و مهاجرت به دلیل کمبود فرصتهای اقتصادی، بر پایداری اجتماعی تأثیر منفی گذاشته است. ایجاد شغلهایی که هم درآمدزایی کنند و هم به محیطزیست آسیب نزنند (مثل کشاورزی پایدار یا انرژیهای تجدیدپذیر) میتواند این تعادل را بهبود بخشد.
3- اجتماع و محیطزیست: مشکلات زیستمحیطی مثل ریزگردها و کمآبی، سلامت و رفاه جامعه را تهدید میکنند. این بحرانها مستقیما بر کیفیت زندگی و مهاجرت جمعیت تاثیر میگذارند. راهحل این است که سیاستهای اجتماعی- زیستمحیطی همسو شوند؛ برای مثال، آموزش مردم در زمینه مدیریت منابع طبیعی.
4-همبستگی بین سه بُعد: توسعه پایدار در خوزستان باید به گونهای طراحی شود که این سه بُعد در تقویت یکدیگر عمل کنند. مثلا پروژههای تولید انرژی تجدیدپذیر (مثل انرژی خورشیدی و بادی) نهتنها به حفظ محیطزیست کمک میکنند، بلکه شغلهای جدید ایجاد کرده و به اقتصاد منطقه کمک میکنند.
چرا علیرغم اینکه سرمایهگذاری زیادی در نفت وگاز و پتروشیمی، احداث سدها و شبکههای آبیاری و زهکشی، کشاورزی، بنادر وکشتیرانی، ایجاد منطقه آزاد پتروشیمی و منطقه آزاد اروند در خوزستان انجام شده اما بیشتر مردم خوزستان فقیر و غمگین هستند و توسعه پایدار شکل نگرفته است؟ این سوال به یک مساله بنیادی و پیچیده اشاره دارد که دلایل متعددی در سطوح مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیستمحیطی و مدیریتی دارد. در ادامه دلایل اصلی این چالش را بررسی میکنیم:
۱- تمرکز توسعه بر اقتصاد تکمحصولی (نفت و گاز)
بیشتر سرمایهگذاریها در خوزستان روی صنایع نفت، گاز و پتروشیمی متمرکز شده است، اما این صنایع معمولا نیروی کار محلی کمی استخدام میکنند و درآمد حاصل از آن نیز بهجای باقی ماندن در استان، به مرکز منتقل میشود. در نتیجه، مردم محلی از منابع عظیم این صنایع بهرهمند نمیشوند.
۲- مدیریت نامناسب منابع طبیعی
سدسازیهای بیرویه و انتقال آب به استانهای دیگر باعث کاهش آبهای سطحی و زیرزمینی شده که به خشک شدن تالابها، کاهش کیفیت کشاورزی و گسترش ریزگردها منجر شده است.
فرسایش خاک و شوری زمینهای کشاورزی ناشی از اجرای ناکارآمد شبکههای آبیاری و زهکشی، کشاورزی پایدار را تحت تاثیر قرار داده و بهرهوری را کاهش داده است.
۳- نبود عدالت اجتماعی و اقتصادی
توسعه خوزستان در بسیاری از موارد به نفع شرکتهای بزرگ، پیمانکاران و سرمایهگذاران غیربومی بوده است، درحالی که مردم محلی اغلب درگیر مشاغل غیررسمی، کمدرآمد و فاقد امنیت شغلی هستند. نبود عدالت در توزیع منابع و فرصتها یکی از عوامل اصلی نارضایتی مردم است.
۴- مشکلات زیستمحیطی
ریزگردها، آلودگی هوا و کمبود آب شرب سالم بهطور مستقیم بر سلامت جسمی و روانی مردم تاثیر گذاشته است.
آلودگی ناشی از صنایع نفت و گاز، رودخانهها و زمینهای کشاورزی را آلوده کرده و اکوسیستمهای محلی را تخریب کرده است.
۵- عدم تمرکز بر سرمایه انسانی
آموزش و مهارتآموزی مردم محلی نادیده گرفته شده است. در نتیجه، بسیاری از افراد بومی برای یافتن شغل مجبور به مهاجرت میشوند یا در استانهای دیگر نیروی کار کممهارت تلقی میشوند.
۶- مدیریت ناکارآمد و عدم هماهنگی میان سازمانها
سیاستگذاریهای کوتاهمدت و بدون درنظر گرفتن شرایط بومی باعث شده بسیاری از پروژهها به اهداف خود نرسند یا بهطور ناقص اجرا شوند.
نبود نظارت کافی بر عملکرد شرکتها و پروژهها باعث شده منافع اقتصادی بهطور مستقیم به مردم نرسد.
۷- فرهنگ بومی و احساس تبعیض
بسیاری از مردم خوزستان حس میکنند که در تصمیمگیریهای کلان نادیده گرفته شدهاند. این حس بیعدالتی اجتماعی، همراه با مشکلات اقتصادی و زیستمحیطی، باعث گسترش احساس ناامیدی و غم در جامعه شده است.
راهکارها
برای دستیابی به توسعه پایدار، اقدامات زیر ضروری است:
1- تمرکز بر تنوعبخشی اقتصادی: گسترش صنایع کشاورزی، گردشگری پایدار و انرژیهای تجدیدپذیر.
2- مدیریت منابع طبیعی بهصورت پایدار: بازنگری در سیاستهای سدسازی، جلوگیری از انتقال بیرویه آب و احیای تالابها.
3- تقویت سرمایه انسانی: سرمایهگذاری بر آموزش و مهارتآموزی مردم محلی برای مشارکت در صنایع.
4- توزیع عادلانه منابع: تخصیص سهم بیشتری از درآمد نفت و گاز به استان برای توسعه زیرساختها و بهبود زندگی مردم.
5- توجه به عدالت اجتماعی و مشارکت مردمی: ایجاد فرصتهای برابر برای همه اقشار و افزایش شفافیت در مدیریت منابع.
6- تمرکز بر سلامت و محیطزیست: کاهش آلودگیهای صنعتی و ارتقای دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی.
توضیح هر راهکار و شیوه تامین منابع مالی برای آن را در ادامه آوردهام:
۱- تنوعبخشی اقتصادی
مشکل: وابستگی اقتصاد خوزستان به نفت و گاز باعث آسیبپذیری منطقه در برابر نوسانات بازار جهانی شده است.
راهکارها:
گسترش کشاورزی پایدار: استفاده از روشهای نوین آبیاری (مانند آبیاری قطرهای)، کشت محصولات کمآببر و ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی برای افزایش ارزش افزوده.
توسعه گردشگری پایدار: احیای آثار تاریخی و فرهنگی (مانند سازههای آبی شوشتر و هویت عربی منطقه) و توسعه زیرساختهای گردشگری. سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر: ساخت نیروگاههای خورشیدی و بادی در مناطقی با ظرفیت بالا.
تامین منابع مالی:
اخذ تسهیلات از صندوق توسعه ملی برای پروژههای زیرساختی.
جذب سرمایهگذاری خارجی با ارایه معافیتهای مالیاتی به سرمایهگذاران.
ایجاد تعاونیهای محلی برای جلب مشارکت مردم در پروژههای کوچک.
۲- مدیریت منابع طبیعی به صورت پایدار
مشکل: سدسازیهای بیرویه و انتقال آب باعث بحران آبی، شوری خاک و خشک شدن تالابها شده است.
راهکارها:
بازنگری در سیاستهای انتقال آب و توقف پروژههایی که به محیطزیست آسیب میزنند.
احیای تالابهای شادگان و هورالعظیم برای حفظ اکوسیستم منطقه.
ترویج کشاورزی مبتنی بر استفاده از آبهای شور و فناوریهای تصفیه آب.
تامین منابع مالی:
استفاده از بودجههای بینالمللی (مثل صندوق اقلیم سبز) برای مقابله با تغییرات اقلیمی.
اختصاص بخشی از درآمدهای نفت و گاز به پروژههای مدیریت منابع طبیعی.
وضع عوارض بر صنایع آلاینده و تخصیص آن به احیای محیط زیست.
۳- تقویت سرمایه انسانی
مشکل: کمبود نیروی کار ماهر و عدم بهرهمندی مردم محلی از مشاغل کلیدی.
راهکارها:
ایجاد مراکز فنیوحرفهای برای آموزش مهارتهای مرتبط با صنایع نفت، گاز، کشاورزی و گردشگری.
تخصیص سهمیه شغلی ویژه برای مردم بومی در شرکتهای بزرگ منطقه.
ارتقای کیفیت آموزش عمومی در مدارس و دانشگاههای استان.
تامین منابع مالی:
اختصاص بودجه دولتی به آموزشهای فنیوحرفهای در استان.
همکاری با شرکتهای خصوصی برای آموزش نیروی کار از طریق قراردادهای مشارکتی.
جلب حمایت سازمانهای بینالمللی مانند یونسکو برای توسعه آموزش.
۴- توزیع عادلانه منابع
مشکل: نابرابری در توزیع درآمدها و فرصتهای اقتصادی.
راهکارها:
اختصاص درصدی از درآمدهای نفت و گاز به طرحهای توسعهای استان.
تقویت تعاونیهای محلی و تشویق مردم به مشارکت در تصمیمگیریها.
کاهش تمرکزگرایی و واگذاری اختیار بیشتر به مدیران استانی.
تامین منابع مالی:
وضع مالیات بر درآمد شرکتهای بزرگ فعال در استان.
استفاده از درآمدهای حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی برای توسعه مناطق محروم.
۵- توجه به عدالت اجتماعی و مشارکت مردمی
مشکل: احساس تبعیض و نادیده گرفتن مردم محلی در تصمیمگیریها.
راهکارها:
مشارکت دادن مردم در سیاستگذاری و اجرای پروژههای توسعهای.
شفافسازی عملکرد دستگاههای اجرایی و ارایه گزارشهای عمومی به مردم.
توسعه برنامههای فرهنگی و اجتماعی برای افزایش اعتماد عمومی.
تامین منابع مالی:
اختصاص بخشی از بودجه دولت به برنامههای مشارکتی.
جذب کمکهای مردمی و خیریهها برای اجرای برنامههای اجتماعی.
۶- تمرکز بر سلامت و محیطزیست
مشکل: آلودگی هوا، آب و خاک سلامت مردم را تهدید میکند.
راهکارها:
کاهش انتشار آلایندهها از صنایع با اعمال قوانین سختگیرانه زیست محیطی.
توسعه شبکههای آبرسانی و تصفیهخانههای آب شرب.
ارایه خدمات درمانی رایگان یا ارزان به مردم مناطق محروم.
تامین منابع مالی:
اختصاص جرایم زیستمحیطی صنایع آلاینده به طرحهای سلامت و محیطزیست.
دریافت کمک از نهادهای بینالمللی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) یا UNEP.
تخصیص بودجههای ملی به ارتقای زیرساختهای سلامت.
۷- سرمایهگذاری در فناوری و نوآوری
مشکل: خوزستان از فناوریهای پیشرفته در بسیاری از بخشها عقب است.
راهکارها:
حمایت از استارتاپها و کسبوکارهای نوپا در حوزه انرژی و محیطزیست.
احداث پارکهای فناوری در شهرهای اصلی استان.
توسعه زیرساختهای دیجیتال برای رشد اقتصاد دانشبنیان.
تامین منابع مالی:
ارایه تسهیلات ارزانقیمت به استارتاپها و کارآفرینان.
جلب سرمایهگذاری خارجی در حوزه فناوریهای نوین.
تخصیص بودجه تحقیق و توسعه از محل درآمدهای نفتی.
جناب آقای رییسجمهور به شرط اجرای این پیشنهادات من به شما قول میدهم که فقط خوزستان بتواند ایران را ظرف ۱۰ سال در دو برنامه ۵ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی، قدرت اول اقتصادی منطقه و خاورمیانه کند.
آقای رییسجمهور به شرط رعایت همبست و اولویت در زمان زمامداری خود نصف این کارها برای خوزستان انجام شود امیرکبیر دوران میشوید.
دیدگاه تان را بنویسید