درک مفهوم دیتا: دیتا دقیقاً چیست؟

محمد آوخ- دیتا اصطلاحی پیچیده است که ممکن است برای افراد مختلف و در زمینه‌های گوناگون، معانی متفاوتی داشته باشد. به بسیاری چیزها دیتا گفته می‌شود. حقایق و آمار، اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه و پرسشنامه، مشاهدات، اسناد و گزارشها و سیاستهای رسمی، تمام این‌ها دیتا هستند. دیتا در قالب‌های متفاوتی دسته‌بندی می‌شود. آنچه باعث اهمیت و کاربرد بسیار دیتا می‌شود این است که می‌توان آن را مستند کرد. می‌توان آن را حس کرد، لمس کرد یا در قالب‌های متفاوت آن را مشاهده کرد. وقتی مصاحبه‌ای انجام می‌دهید، می‌توانید صدای مصاحبه شونده‌ای که به سوالات‌تان پاسخ می‌دهد را ضبط کنید یا پاسخها را روی کاغذ بیاورید. اگر شاهد رویدادی هستید، ممکن است بتوانید با عکاسی یا ارائه گزارش مو به مو به عنوان یک شاهد عینی آن را مستند کنید. اگر شورای شهر شما بودجه رسمی و مصوب دارد، می‌توانید پیگیری کنید که این بودجه دقیقاً به کدام اولویتهای اجتماعی اختصاص یافته است.

اما نوع دیگری از دیتا نیز وجود دارد که به آن دیتای کیفی می‌گویند. دیتای کیفی توصیف پذیر است، مشاهده می‌شود و اغلب دارای طبیعت متفاوتی است. این داده بر اساس کیفیت تعریف می‌شود و توصیفی را بیان می‌کند که به داده کیفی رنگ و بو می‌دهد. هنگام انجام طرح پایش فرآیند سیاسی، به احتمال زیاد به دیتای کیفی تکیه می‌کنید.

زمانی که به اصطلاح اطلاعات را با هم تجزیه و تحلیل کنید، تصویر روشنتری از موضوعی که پایش می‌کنید بدست خواهید آورد. بیاید از مثال زیر استفاده کنیم، تا ببینیم دیتا از کجا می‌آید و چگونه می‌توان از آن بطور موثر استفاده کرد.

حفاظت از محیط زیست شهری

هنگامی که سازمان شما در حوزه حفاظت از محیط زیست فعال است و شما می‌خواهید فعالیت حمایتی و کمپین آگاهی رسانی عمومی تازه‌ای برپا کنید که هدف آن ترغیب برای تصویب مقررات محلی جدیدی است که بر اساس آن، دفع مواد شیمیایی و زباله در رودخانه محلی، مجازات در پی خواهد داشت. شما می‌دانید که شناخت آنچه مقامات محلی برای حفاظت از رودخانه انجام داده‌اند در کنار درک سیاست‌های جاری تا چه حد مهم است. بر همین مبنا، رویکرد دو جانبه‌ای در پیش می‌گیرید؛ از یک سو تحقیقات در زمینه کارهای انجام شده را آغاز میکنید و از سوی دیگر به پایش فعالیت‌های جاری می‌پردازید.

سراغ جزء اول، یا همان تاریخچه محلی حفاظت از محیط زیست برویم. برای این بخش، باید نگاهی به گذشته تمامی قوانین شهری، بیانیه‌های رسمی دولت و منابع بودجه اختصاص یافته به حفاظت از محیط زیست در محل بیاندازید. این یک کار تحقیقی است که بر مبنای آن، باید به عقب برگردید تا آنچه صورت گرفته را مشاهده کنید. به این گردآوری دیتا می‌گویند. ممکن است به گزارش‌های رسانه‌ای مراجعه کنید و دنبال هرگونه گزارش در خصوص دفع محلی زباله از سوی کارخانه‌ها یا مراکز صنعتی بگردید. همچنین ممکن است به بررسی در سطح جامعه بپردازید تا به درک بهتری از دیدگاه‌های قبلی در زمینه ارتباط سلامت با وضعیت آب رودخانه محلی برسید. اینها داده اطلاعاتی هستند. اما همچنین شکلی از تحقیق و پژوهش را در بر می‌گیرند.

برای تکمیل تحقیق در پس زمینه موضوع، بایستی همچنین به پایش فعالیتهای در حال انجام بپردازید. برای این کار باید تعدادی کارمند یا افراد داوطلب را جذب کنید که وظایفی مانند ملاقات با مقامات فعلی برای درک چالشها و سیاستهای جاری یا استقرار در حاشیه رودخانه برای عکسبرداری و مستندسازی را بر عهده بگیرند. آنچه حاصل میشود دیتا است.

شناخت انواع دیتای قابل دسترس امر مهمی است. بیشتر فعالیتهای مرتبط با پایش فرآیند دولتی، نیازمند ترکیب انواع مختلف دیتا است: داده گردآوری شده از طریق تحقیق و داده گردآوری شده از طریق نظارت.

ارزش دیتا

دیتا دارایی با ارزشی است. بایستی آن را یافت و یافتنش ممکن است هزینه‌بر باشد. گاهی باید دیتا را خریداری کرد. به هر روی، استفاده از دیتا اغلب نیازمند کسب مجوز است. اگر چه برخی سازمانهای دولتی ممکن است دیتا و اطلاعات را به صورت رایگان تولید و منتشر کنند، اما ممکن است برخی محدودیتها را در نحوه استفاده یا انتشار آن اعمال نمایند. دسترسی یا استفاده از برخی انواع دیتا می‌تواند شما یا دیگران را به دردسر بیاندازد. برای پروژه پایش‌تان، نخست نوع دیتایی که ممکن است به آن نیاز داشته باشید را شناسایی کنید، سپس ببینید آیا مجوزهای لازم برای استفاده از آن را دارید یا خیر. گاهی ممکن است در بسترهای اینترنتی اطلاعاتی را به رایگان پیدا کنید، اما از آنجا که مجوز لازم برای استفاده از آن را ندارید، در صورت استفاده خود یا همکارانتان را دچار مشکل خواهید کرد. بنابراین همیشه اطمینان حاصل کنید که حقوق و مجوزهای مورد نیاز برای استفاده از دیتا را در اختیار دارید. حتی در مواردی ممکن است صرف گردآوری دیتا نیز به مجوز نیاز داشته باشد؛ مانند انجام نظرسنجی‌ها. همیشه مقامات و سازمانهای دولتی را به عنوان ذی‌نفعان پروژه در نظر بگیرید و بهتر این که آنها را از ابتدا (تا جایی که نیاز است) در جریان پروژه قرار دهید. مجوزهای لازم را پیشاپیش کسب کنید و هیچ وقت مقامات را با نتایج فعالیت پایش‌تان غافلگیر نکنید.