آیا دنیا در حال بهتر شدن است؟

اعتمادآنلاین| صادق منفرد - شخصا چون با اعداد، ارقام و نمودارها سر و کار دارم چیزهای زیادی از هانس رزلینگ (یا هنس رسلینگ) یاد گرفته‌ام. سخنرانی‌های او در تد و نحوه بیان مسائل و چگونگی نمایش داده‌های او بی‌نظیر بوده و نکات فراوانی دارند. کتابی که می‌خواهم اینجا معرفی کنم در تابستان سال 2018 توسط بیل گیتس، بنیانگذار شرکت مایکروسافت جزء پنج کتابی بود که توصیه کرد آن را بخوانید.

معمولا همیشه فکر می‌کنیم اوضاع جهان در حال بدتر شدن است. از جنگ در خاورمیانه گرفته تا قحطی و مرگ‌ومیر کودکان در آفریقا. خلاصه این‌که ذهن بیشتر ما انسان‌ها بدبین است اما هنس رسلینگ، این آماردان سوئدی توانسته به ما نشان اوضاع جهان آن‌قدرها که فکر می‌کنیم بد نیست و از قدیم رو به بهبود است. با خواندن این کتاب تمام پیش‌فرض‌هایی که درباره اوضاع جهان دارید دچار چالش جدی می‌شود.

آخرین کتاب رسلینگ که در تابستان سال 2018 منتشر شد، در ایران توسط دو ناشر و با نام‌های گوناگون ترجمه و انتشار یافته است. «واقعیت؛ ده دلیل برای اینکه درباره جهان اشتباه فکر می‌کنیم» توسط بهار رحمتی در 320 صفحه ترجمه و نشر نوین آن را منتشر کرده است. نسخه دیگر که من آن را خواندم و در اینجا معرفی می‌کنم، «واقع‌نگری؛ ده دلیل که ثابت می‌کند اوضاع دنیا آن قدرها هم که فکر می‌کنیم بد نیست» را عاطفه هاشمی و سید حسن رضوی در 289 صفحه ترجمه و نشر ملیکان آن را منتشر کرده است. کتاب مصور بوده و دارای نمودارهای گوناگون است.

کتاب با چند سوال ساده شروع می‌شود. به نظر شما اکثر جمعیت جهان در کجا زندگی می‌کنند؟ کشورهایی با درآمد پایین، با درآمد متوسط یا بالا؟ در بیست سال اخیر جمعیتی که در فقر مطلق زندگی می‌کنند دوبرابر شده، یکسان بوده یا نصف شده است؟ امید به زندگی در جهان امروز چگونه است؟ پنجاه سال، شصت سال، هفتاد سال؟ در صد سال گذشته مرگ براثر بلایایی طبیعی چه تغییری کرده است؟ دوبرابر شده، یکسان بوده، به کمتر از نصف رسیده است؟ چند درصد از کودکان یک‌ساله جهان واکسیناسیون شده‌اند؟ بیست درصد، پنجاه درصد یا هشتاد درصد؟ چع تعداد از مردم جهان به برق دسترسی دارند؟ بیست درصد، پنجاه درصد یا هشتاد درصد؟

رسلینگ ادامه می‌دهد که اگر به جواب‌ها پاسخ اشتباه داده‌اید تنها نیستید. بیشتر آدم‌ها درباره موضوعات محیط زیست، فقر و.. در جهان اشتباه فکر می‌کنند. اما چرا مغز بیشتر انسان‌ها به شکلی نظام‌مند برداشت اشتباهی از اوضاع جهان دارند. ما چند غریزه داریم که باعث می‌شوند درک ما از جهان درست نباشد. غرایزی چون شکاف، منفی‌نگری، ترس، اندازه، تعمیم و.. ما را به اشتباه می‌اندازند. رسلینگ در این کتاب ابزارهای ساده‌ای برای فکر کردن ارائه می‌دهد تا بتوان بدون وارد شدن به جزئیات، تصویر کلی جهان را بهتر درک کرد .

یکی از نکات مهم کتاب تقسیم‌بندی کشورهاست. رسلینگ برخلاف تصور رایج درباره کشورهای توسعه یافته، درحال توسعه و.. ، روش جدیدی را پیشنهاد می‌دهد. در سطح 1، شما روزی یک دلار درآمد دارید، با پای برهنه راه می‌روید و با سطل از گودال آب برمی‌دارید. در سطح 2، روزی چهار دلار پول درآمد داشته و می‌توانید مواد غذایی گوناگون بخرید. در این سطح شما با دوچرخه رفت‌وآمد می‌کنید. در سطح 3، احتمالا چند شغل داشته و می‌توانید مقداری از درآمد خود را که در روز به 16 دلار می‌رسد پس‌انداز کنید. آب لوله‌کشی دارید و با موتور رفت‌وآمد می‌کنید. در سطح 4، شما یک مصرف‌کننده ثروتمند هستید و بیش از 12 سال را درس خوانده‌اید. می‌توانید به رستوران بروید و در خانه شیر آب گرم و سرد دارید.

با دیدن اینفوگرافی زیر بهتر می‌توانید منظور رسلینگ را بفهمید.

اما نکته‌ای که نباید فراموش کرد، اصل پیشرفت در دنیای کنونی است. همیشه آمارها به ما می‌گویند دنیا در حال بهتر شدن است. براساس ارقام، میزان مرگ کودکان و نوزادان در جهان کاهش یافته چرا که واکسن‌ها باعث افزایش ایمنی بدن شده‌اند و... ولی تقلیل پیشرفت به آمار و ارقام مقداری گمراه‌کننده است چرا که «کیفیت زندگی» و «احساس رضایت» از آن را نمی‌توان با ارقام سنجید. بهتر شدن دنیا را زمانی می‌توان به درستی به چالش کشید که بدانیم با وجود رشد امکانات، ثروت و افزایش تولید مواد غذایی در دنیا نسبت به قرن گذشته، هنوز تعداد زیادی از مردم زمین در گرسنگی، قحطی و بی‌خانمانی به سر می‌برند.