آیا نگهداری حیوانات خانگی در آپارتمان‌ها جرم است؟

اعتمادآنلاین| ‌ میراندا مهدوی- این روزها شاهد آن هستیم که بسیاری از خانواده‌ها حیوانات خانگی از جمله سگ را در آپارتمان نگهداری می‌کنند، حیواناتی که نگهداری از آن‌ها در فرهنگ ایرانی اسلامی جایی نداشته‌ و خیلی‌ها رواج این پدیده را یک معضل فرهنگی- اجتماعی و تقلیدی کورکورانه از فرهنگ غربی می‌دانند. اما سوال این است که آیا نگهداری این حیوانات در اماکن مسکونی از نظر قانون مشکلی ندارد؟

محمدجعفر حبیب‌زاده، معاون پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس در همین رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقی «اعتمادآنلاین» گفت: برای نگهداری حیوانات خانگی چه اهلی و چه وحشی در آپارتمان‌ها قوانین روشن و شفافی نداریم. تنها بر اساس ماده 3 آیین‌نامه اجرایی قانون تملک آپارتمانها مصوب 8 اردیبهشت ماه 1347 هیأت وزیران «قسمتهایی از ساختمان و اراضی و متعلقات آنها که به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم مورد استفاده تمام شرکا می‌باشد قسمت‌های مشترک محسوب می‌گردد و نمی‌توان حق انحصاری بر آنها قایل شد».

معاون پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: به موجب تبصره ماده مذکور: «گذاردن میز و صندلی و هر نوع اشیای دیگر و همچنین نگاهداری حیوانات در قسمت‌های مشترک ممنوع است‌. قسمت‌های مشترک در ملکیت مشاع تمام شرکای ملک است‌، هرچند که در قسمت‌های اختصاصی واقع شده باشد و یا از آن قسمت‌ها عبور نماید». با عنایت به این ماده قانونی، به خوبی مشخص ‌‌می‌شود که نگهداری حیوانات خانگی مثل سگ، گربه، مرغ و… در نقاط مشترک بین ساکنان آپارتمان ممنوع است و در صورت تخطی هر یک از ساکنان، بقیه همسایه‌‌ها از حق شکایت برخوردار ‌‌هستند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: می‌توان در اساس‌نامه مجتمع‌های مسکونی نیز به صراحت به این مورد اشاره کرد و یا در مجمع عمومی مالکان ساختمان یا هیات مدیره ساختمان برای آن قاعده مشخصی تصویب کرد که برای تمامی ساکنین لازم الاجرا خواهد بود و تعدی از آن توسط مدیر اجرایی و یا اعضای هیات مدیره مجتمع قابل پیگیری است. اگر در اثر اهمال و سهل‌انگاری در نگهداری سگ، خسارتی به دیگری وارد آید، صاحب حیوان عهده‌دار جبران آن است.

حبیب‌زاده با بیان اینکه در حال حاضر با توجه قوانین فعلی کشور به نظر می‌رسد عنوان مجرمانه مشخصی در خصوص سگ‌گردانی یا نگهداری سگ در آپارتمان وجود ندارد، گفت: بر اساس اصل 40 قانون اساسی: «هیچ‌کس‏ نمی‏ تواند اعمال‏ حق‏ خویش‏ را وسیله‏ اضرار به‏ غیر یا تجاوز به‏ منافع عمومی‏ قرار دهد». با توجه به اینکه اصل مذکور براساس یک قاعده فقهی تدوین شده، اگر همسایه بتواند ثابت کند که نگهداری و رفت‌وآمد حیوان خانگی تهدیدعلیه بهداشت است می‌توان با توجه به ماده 688 ق.م.ا. (تعزیرات) با او برخورد کرد.

به موجب ماده 688 قانون مجازات اسلامی «هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود، ممنوع می‌باشد و مرتکب به حبس تا یک سال محکوم خواهد شد».

حبیب‌زاده افزود:‌ همچنین اگر حیوان خانگی سر و صدای غیر متعارف (مثل پارس‌های شبانه سگ) ایجاد کند، همسایگان می‌توانند با تهیه استشهادیه برای رفع مزاحمت به دادسرا مراجعه کنند و دادسرا می‌تواند با استناد به ماده 690 قانون مجازات اسلامی با صاحب سگ به اتهام ایجاد مزاحمت برخورد کند.

معاون پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد:‌ بنابراین نگهداری سگ در خانه و محیط‌های مسکونی به سبب سرو صدا و مزاحمتی که برای همسایگان دارد، می‌تواند مصداق سلب آسایش عمومی ‌محسوب ‌شود و قابل پیگرد قضایی است. اما هر گاه حیوانی به دیگری حمله کند و او در حد متناسب با خطر ایحاد شده از خود به میزان لازم دفاع کند و موجب مرگ یا آسیب به حیوان شود، مدافع ضامن نیست. همچنین اگر حیوان را از هجوم به جان یا مال دیگری به مقدار لازم بازدارد و این کار موجب تلف و یا آسیب او شود ضامن نخواهد بود. هم‌چنین هر گاه کسی با اذن صاحب خانه وارد خانه دیگری شود و سگ صاحب خانه به او آسیب برساند، صاحب خانه ضامن است، خواه آن سگ قبلاً در خانه بوده یا بعداً وارد شده باشد و خواه صاحب خانه بداند که آن حیوان به او آسیب می‌رساند و خواه نداند.

معاون پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه چندی پیش 39 نماینده مجلس طرحی با عنوان «قانون نگهداری سگ در آپارتمان» تهیه کردند، گفت: بر اساس این طرح «گرداندن حیوانات خطرناک یا حیواناتی که برای سلامت عمومی مضر بوده، یا نجس‌العین می‌باشند، از قبیل سگ در اماکن و معابر عمومی و وسائط نقلیه ممنوع است و مرتکب علاوه بر جزای نقدی از یک میلیون ریال تا پنج میلیون ریال به ضبط حیوان مذکور محکوم می‌شود.» این ماده می افزاید: «نگهداری حیوانات مذکور در آپارتمان‌ها ممنوع و در منازل مسکونی نیز چنانچه موجب نارضایتی هر یک از ساکنان گردد، ممنوع است». این طرح به وزارت بهداشت ماموریت می‌دهد تا فهرست حیوانات خطرناک و نجس العین (علاوه بر سگ) را تهیه کند. اما این طرح هنوز به نتیجه نرسیده است.