از سازمان اطلاعات افغانستان چه می‌دانید؟

اعتمادآنلاین| خبرگزاری اسپوتنیک روسیه در خبری که آگوست 2017 منتشر کرد، خبر داد پنتاگون 400 میلیون دلار برای آموزش سازمان اطلاعات افغانستان خرج کرده است، اما تاکنون مطمئن نشده که این سازمان برای انجام ماموریت‌هایش کارایی کامل دارد یا خیر.

در این خبر که ظاهراً به نقل از روزنامه « واشنگتن ایکس ماینر » منتشر شده اشاره‌ نشده که سیا چه انتظاری از «ان‌دی‌اس»، سازمان اطلاعات افغانستان، دارد و اعلام نشده این امر مربوط به ماموریت‌های مرتبط با مسائل داخلی افغانستان است یا وظایفی است که آمریکا بر عهده این سازمان قرار می‌دهد.

بی‌بی‌سی هم در گزارشی خبر داد: شماری از نیروهای افغانستانی توسط کارکشته‌ترین افسران اطلاعاتی کشورهای غربی متحد افغانستان، که ظاهراً باید از اعضای سازمان سیا باشند، در پایگاه نصرت، در ناحیه سیا سنگ، حوالی تپه‌های مرنجان در کابل، آموزش می‌بینند.

ریاست عمومی امنیت ملی (National Directorate of Security) در راس هرم امنیتی افغانستان، نهادی دولتی در این کشور است که مستقیماً تحت نظر رئیس‌جمهور اداره می‌شود.

منابع افغانستانی در تعریف وظایف این ساختار نوشته‌اند: به امور استخباراتی (اطلاعاتی) و امنیتی می‌پردازد و وظیفه جمع‌آوری اطلاعات، حفاظت اطلاعات و فعالیت‌های ضداطلاعاتی و ضدتروریستی را در داخل و خارج از افغانستان بر عهده دارد.

در حال حاضر محمد معصوم استانکزی رئیس عمومی امنیت ملی افغانستان است.

رئیس این نهاد توسط رئیس‌جمهور افغانستان انتخاب و برای گرفتن رای اعتماد به شورای ملی افغانستان معرفی می‌شود.

در تعریف ساختار ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان آمده است: وظیفه استخبارات جمع‌آوری اطلاعات، کشف٬ دفع و خنثی کردن فعالیت و برنامه‌های دشمنان داخلی و خارجی ‌است.

بعد از اشغال افغانستان توسط آمریکا و سقوط دولت طالبان، اشغالگران، سازمان اطلاعات این کشور را که تحت عنوان «خاد» فعالیت می‌کرد و در دوره اشغال نظامی شوروی سابق به نقطه اوج فعالیت خود رسیده بود منحل کردند تا «ریاست عمومی امنیت ملی» (ان‌دی‌اس) جای آن را بگیرد.

از زمان تشکیل ساختار اطلاعاتی در افغانستان که به دست کارشناسان شوروی سابق انجام گرفت تا به امروز این سازمان روسای مختلفی را به چشم دیده که به ترتیب عبارت‌اند از:

1- اگسا و بعد خدمات اطلاعات دولت (خاد)/ اسدالله سروری/ آوریل 1978- سپتامبر 1979

2- خدمات اطلاعات دولت (خاد)/ اسدالله امین/ سپتامبر 1979- دسامبر 1979

3- خدمات اطلاعات دولت (خاد)/ محمد نجیب‌الله/ 11 ژانویه 1980- 21 نوامبر 1985

4- خدمات اطلاعات دولت (خاد)/ غلام فاروق یعقوبی/ 6 دسامبر 1985- 16 آوریل 1992

5- خدمات اطلاعات دولت (خاد)/ عثمان سلطانی / 16 آوریل 1992- 28 آوریل 1992

6- وزارت امنیت ملی/ محمدقسیم فهیم/ آوریل 1992- دسامبر 1998

7- ریاست عمومی امنیت ملی/ محمد عارف سروری/ دسامبر 1998- فوریه 2004

8- ریاست عمومی امنیت ملی/ امرالله صالح/ فوریه 2004- ژوئن 2010

9- ریاست عمومی امنیت ملی/ ابراهیم سپین‌زاده/ ژوئن 2010- جولای 2010

10- ریاست عمومی امنیت ملی/ رحمت‌الله نبیل/ ژوئیه 2010- سپتامبر 2012

11- ریاست عمومی امنیت ملی/ اسدالله خالد/ سپتامبر 2012- دسامبر 2012

12- ریاست عمومی امنیت ملی/ رحمت‌الله نبیل/ دسامبر 2012- دسامبر 2015

13- ریاست عمومی امنیت ملی/ معصوم استانکزی/ دسامبر 2015- تاکنون.

شمشاد عزیز کاظمی در شماره چهارشنبه 11 مهر 1397 روزنامه 8 صبح افغانستان در این‌باره می‌نویسد: «باشکوه‌ترین دوره استخبارات در افغانستان، به دوره رژیم کمونیست‌ها، به خصوص دوره ریاست نجیب‌الله (آخرین رئیس‌جمهور دوره کمونیستی افغانستان)، بازمی‌گردد؛ او پیش از تصدی ریاست‌جمهوری، رئیس استخبارات کشور بود.

به زعم نویسنده، نجیب‌الله در ارگان‌های استخباراتی امروز افغانستان از خود دکترین و استراتژی‌هایی باقی گذاشته است که همچنان به عنوان اصول و وظایف فعالیت‌ها تعریف می‌شوند؛ مثلاً معنی یافتن مبارزه و رقابت‌های اطلاعاتی دولت افغانستان با‌ «آی‌اس‌آی» پاکستان و «واجا»ی ایران در سطح داخلی و منطقه‌ای یکی از این شرح وظایف است.

در مقابل شاهد همگرایی استخباراتی-اطلاعاتی با کشور‌های هند و ترکیه هستیم.

عزیز کاظمی می‌گوید اینها برخی از میراث مثبت دوره کمونیستی برای ساختار به جای مانده از آن است.

حال که استخبارات افغانستان زیر نام «ریاست عمومی امنیت ملی»، «ان‌دی‌اس»، فعالیت می‌کند، در جنگ‌های فکری، چریکی، استراتژیکی، عملیات‌ کماندویی و به خصوص در عرصه اطلاعاتی-جاسوسی در مقابل دشمنان داخلی و خارجی، گرچه نمی‌توان گفت کاملاً ناکام یا ناکارآمد است، اما توصیف ضعیف برای آن مناسب است.

به عقیده کارشناسان، با توجه به قبضه شدن این ساختار توسط نیروهای آمریکایی و حضور بالفعل آنها در پیشبرد برنامه‌های آن، در بسیاری از موارد مسئولان و ماموران دست‌شان برای تصمیم‌گیری باز نبوده، در حالی که در سوی دیگر این ماجرا سیاستمداران قدرتمند افغانستانی در مسائل داخلی و خارجی امنیت ملی نیز هر یک در سایه منافع خویش به دخالت در این ساختار می‌پردازند.

از اوایل حکومت حامد کرزی تاکنون که اشرف غنی در رأس دولت است، امرالله صالح، رحمت‌الله نبیل و اسدالله خالد از جمله رئیسان امنیت ملی بوده‌اند که در راس استخبارات افغانستان قرار داشته‌اند؛ این امر شدت جنگ قدرت در اطراف این ساختار را نشان می‌دهد.

در این حال، با توجه به اینکه حفظ امنیت شهروندان از مهم‌ترین وظایف این ارگان است، بسیاری عملکرد سازمان استخبارات افغانستان را نه تنها ضعیف بلکه مصیبت‌بار توصیف می‌کنند. هرچند به گفته برخی دیگر از کارشناسان، امروز این سازمان مجبور است نه تنها با سازمان‌های تروریستی بزرگی همچون طالبان، القاعده و داعش بجنگد و در کنار آن نیم‌نگاهی هم به سازمان‌های کوچک‌تر بیندازد، بلکه باید میدان‌دار جنگ سازمان‌های اطلاعاتی مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی نه برای کسب منافع که برای ضربه زدن به منافع سازمان‌های رقیب نیز باشد.

افغانستان امروز علاوه بر مشکلات ناامنی و تروریستی‌ای که برای همسایگانش به همراه دارد، به مرتعی برای مهم‌ترین سازمان‌های اطلاعاتی جهان تبدیل شده است.

هم‌مرز بودن با چین، جمهوری اسلامی ایران و قرار گرفتن پشت مرزهای کشورهای آسیای میانه (حیاط‌خلوت روسیه) افغانستان را به خاستگاهی برای فعالیت بسیاری از سازمان‌های اطلاعاتی تبدیل کرده است؛ نمایشی که گفته می‌شود سازمان اطلاعاتی این کشور نیز یکی از بازیگران آن محسوب می‌شود.

به نوشته «شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان»، بعد از اشغال افغانستان بالغ بر هزار نفر از کارمندان سازمان سیا در این کشور به طور مداوم مستقر بوده‌اند.

بر اساس گزارش این پایگاه اطلاع‌رسانی که مرداد 1392 منتشر شد: «بیش از یک هزار نفر از افسران سیا، تحلیلگران و سایر کارمندان در کشور افغانستان مستقر بودند تا در ظاهر به دستگیری رهبران القاعده کمک کنند، در حالی که سازمان جاسوسی آمریکا وظیفه جمع‌آوری اطلاعاتی را داشت که برای کاخ سفید بسیار حیاتی بود.»

این پایگاه اطلاع‌رسانی با متهم کردن سازمان‌های دولتی افغانستان و نیز برخی از گروه‌های سیاسی این کشور به همکاری با آمریکا، نوشت: «در حال حاضر سازمان سیا در افغانستان جاسوسان وطنی فراوانی دارد که، مطیع‌تر از نیروهای فعال سیا، برای این سازمان فعالیت می‌کنند.»

پارس تودی، دیگر پایگاه خبری افغانستان، به نقل از محمدهاشم فصیحی- که او را کارشناس سیاسی خوانده- خبر داد: «سازمان اطلاعات خارجی آلمان در افغانستان از خبرنگاران فعال در این کشور جاسوسی می‌کند.»

این خبر در مجله آلمانی اشپیگل هم انتشار یافته و به تفصیل به آن پرداخته شده است.

به گفته کارشناسان، بی‌تفاوتی سازمان‌های امنیتی افغانستان نسبت به این فعالیت‌ها بیانگر ناتوانی این ساختار در مقابله با چنین فعالیت‌هایی است که خود یک مصیبت محسوب می‌شود، اما مصیبت بزرگ‌تر احتمال همکاری آن و تسهیل فعالیت سازمان‌های اطلاعاتی در خاک افغانستان و حتی کشورهای همجوار است.

اطلس پرس، پایگاه اطلاع‌رسانی افغانستانی، طی گزارشی در این‌باره ادعا کرد سازمان اطلاعات افغانستان با همکاری چند سازمان دیگر در ایجاد ناامنی در بلوچستان پاکستان سهیم است.

این پایگاه اطلاع‌رسانی، در گزارشی که خرداد 1394 منتشر شد، نوشت: سازمان اطلاعات پاکستان اسناد و مدارکی در رابطه با نقش ان‌دی‌اس، سازمان اطلاعات افغانستان، در ناامنی‌های بلوچستان پاکستان، در اختیار مسئولان کابل قرار داده است.

این موضوع گرچه به چند سال پیش برمی‌گردد، اما به طور حتم زنگ خطر را برای دیگر همسایگان افغانستان در رابطه با فعالیت‌های مشابه به صدا درآورده است.

این خطر زمانی بیشتر می شود که بدانیم ساختار جدید اطلاعاتی افغانستان به طور کامل دست‌پروده سازمان سیا و سازمان‌های متحد آن است.

منابع و مآخذ:

https://af.sputniknews.com/afghan/201708011567157-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/

https://en.wikipedia.org/wiki/KHAD

https://8am.af/the-actual-guards-are-the-national-interests-of-the-state/

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C

http://www.bbc.com/persian/afghanistan-43236087

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C

http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=55182

http://parstoday.com/dari/news/uncategorised-i32832

https://atlaspress.af/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86/

http://www.zhwak.com/2013/jan/Karim%20Popal%20estekhbarat%20Afghanistan.pdf