آیا اصلاح ساختار بودجه امکان‌پذیر است؟/ زمان حذف یارانه‌ها فرا رسیده؟/ قنبری، اقتصاددان: بودجه‌ریزی هنوز تحت تأثیر قیمت نفت است

اعتمادآنلاین| علیرضا اصغرزاده - اصلاح ساختار بودجه بعد از انقلاب همواره یکی از مواردی بوده که صاحب‌نظران و برنامه‌ریزان اقتصادی و سیاسی کشور بر سر آن اختلاف‌نظر داشته‌اند.

نظام بودجه‌ریزی همواره با مشکلات تکرارشونده مواجه است و معمولاً در تنظیم دخل‌وخرج کشور، اولویت با هزینه‌کردها و مصارف است و تعریف مشخصی از تامین منابع برای این مصارف وجود ندارد در حالی‌که برای بودجه‌ریزی باید منابع به صورت واقعی و از پیش تعریف‌شده باشد.

بودجه‌ریزی اغلب با محدودیت‌هایی برای تأمین منابع همراه بوده و کسری بودجه به‌عنوان چالش اساسی در ساختار بودجه کشور مطرح است.

کاهش هزینه‌های عمرانی در بودجه برای جبران کسری هزینه‌های عمومی و جاری

محدودیت منابع و اولویت‌بخشی به هزینه‌ها (به ویژه هزینه‌های جاری) بدون پیش‌بینی منابع واقعی، سبب شده برنامه‌ریزان اقتصادی کشور برای جبران کسری موجود به سراغ بخش عمران رفته و از سهم پیش‌بینی‌شده برای هزینه‌های عمرانی کاسته و آن را برای جبران کسری هزینه‌های عمومی و جاری اختصاص دهند.

چنین مشکلاتی در نظام بودجه‌ریزی کشور همواره مورد سؤال بوده و باعث شده اصلاح ساختار بودجه همواره مورد تأکید صاحب‌نظران و برنامه‌ریزان اقتصادی و سیاسی باشد.

در حال حاضر اصلاح ساختار بودجه امکان‌پذیر است؟

علی قنبری، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت مدرس، درباره اصلاح ساختار بودجه به اعتمادآنلاین گفت: «در حال حاضر اصلاح ساختار بودجه امکان‌پذیر است. اگر در جهت عدم وابستگی به نفت گام برداریم و همچنین تلاشی در جهت حذف کسری بودجه داشته باشیم می‌توانیم ساختار بودجه را اصلاح کنیم چراکه امروز زمان مناسب برای این کار پدیدار شده است.»

بر اساس گفته‌های عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت مدرس به این نتیجه می‌رسیم که ساختار بودجه به اصلاح و تغییر فراوانی نیاز دارد، اما به واسطه اینکه بودجه به پول نفت وابستگی فراوانی دارد و تا به امروز این معضل برطرف نشده، اصلاح ساختار بودجه قابلیت اجرایی پیدا نکرده است.

ضرورت اصلاح وابستگی بودجه کشور به نفت/ علی قنبری: هنوز بودجه کشور به قیمت نفت وابسته است

از طرف دیگر تحریم‌های نفتی آمریکا فروش نفت کشورمان را کاهش داده و عدم انتقال پول نفت، فشارها را بر کشور مضاعف می‌کند. در این شرایط بهتر است وابستگی بودجه کشور به نفت اصلاح شود.

به گفته علی قنبری، «هنوز بودجه کشور به قیمت نفت وابسته است. البته تا حدودی کاهش پیدا کرده ولی وابستگی هنوز به نوعی وجود دارد و تحت تأثیر قیمت نفت بودجه‌ریزی می‌کنیم.»

قطع وابستگی به نفت از ویژگی‌های مهم اصلاح ساختار بودجه است که باید رعایت شود. معضل بزرگ دیگری که در نظام بودجه‌ریزی کشور وجود دارد این است که قیمت حامل‌های انرژی تا کنون اصلاحات جدی نداشته و منابع مورد نیاز برای پرداخت یارانه ته‌نشین شده و امکان پرداخت یارانه به تمامی دهک‌های جامعه وجود ندارد.

یارانه دهک‌های بالای جامعه باید حذف شود/ مبلغ یارانه نقدی باید افزایش یابد

به هر ترتیب صاحب‌نظران و برنامه‌ریزان اقتصادی و سیاسی با دو معضل مواجه هستند: یکی اینکه یارانه دهک‌های بالای جامعه حذف شود و دیگری لازم است تا مطابق با شرایط کنونی مبلغ یارانه نقدی افزایش یابد.

مجلس در سال 95 مصوبه‌ای داشت که بر اساس آن یارانه نقدی کسانی که بیش از 3 میلیون و 500 هزار تومان درآمد ماهانه دارند، حذف شود، اما دولت به آن توجهی نکرد.

یارانه 45 هزار تومانی کفاف زندگی اقشار آسیب‌پذیر جامعه را نمی‌دهد

از طرف دیگر بسیاری از مردم تحت فشار اقتصادی هستند و باید برای بهبود وضع اقتصادی آنان یارانه نقدی افزایش پیدا کند. در شرایط فعلی یارانه 45 هزار تومانی دیگر کفاف زندگی اقشار آسیب‌پذیر جامعه را نمی‌دهد چراکه قیمت کالاهای اساسی روز به روز در حال افزایش است.

علی قنبری: شیوه پرداخت یارانه عادلانه‌ نیست

در همین راستا عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت مدرس به اعتمادآنلاین گفت: «یکی از کارهای اساسی و زیربنایی حذف یارانه‌ها و حمایت از افراد آسیب‌پذیر به صورت مستقیم است. درواقع این شیوه با یارانه‌هایی که به همه تعلق می‌گیرد، شیوه عادلانه‌ای نیست و تأثیری بر ضریب جینی (ضریب جینی یک واحد اندازه‌گیری پراکندگی آماری است که معمولاً برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه آماری استفاده می‌شود) ندارد.»

این اقتصاددان در پایان گفت: «اگر این شیوه اصلاح شود و افراد نیازمند به طور مستقیم مورد حمایت قرار گیرند قطعاً آثار مثبتی به جا خواهد گذاشت.»