78 روز بعد از حادثه قتل؛ نجفی بخشیده شد/ پایان پرونده قتل میترا استاد/ خداحافظی شهردار اسبق تهران با دنیای سیاست

اعتمادآنلاین| روزی که زنی به قتل رسید، خانواده‌ای داغدار شد، مردی که کمتر کسی باور می‌کرد قاتل و مردمی که شاهد ماجرا بودند، بهت‌زده شدند. روزی که پرونده قتل میترا استاد شکل گرفت.

ساعاتی از ظهر روز هفتم خرداد گذشته بود که خبر قتل میترا استاد، همسر دوم شهردار سابق تهران، روی خروجی تمامی رسانه‌ها منتشر شد. از همان لحظه اول هم قدرت شایعات زیاد بود. همه از شنیده‌ها و منابع آگاه می‌نوشتند و به همان نسبت تعداد اخبار تکذیبی هم بالا بود.

بر اساس گزارش پلیس، میترا استاد، در حمام خانه‌اش، در طبقه هفتم برج آرمیتا خیابان سعادت‌آباد و به ضرب شلیک گلوله، جانش را از دست داد. تنها چند دقیقه بعد از اعلام این خبر برخی همسرش را به عنوان مظنون اصلی اعلام کردند.

فرضیه‌ای که به سرعت از سوی مقامات قضایی رد شد، اما محمدعلی نجفی بعدازظهر همان روز با مراجعه به پلیس آگاهی خیابان وحدت اسلامی خود را قاتل معرفی کرد. از همان لحظه هم شدت اخبار بالا گرفت. پخش تلویزیونی حضور نجفی در آگاهی، نحوه رفتار خبرنگار صداوسیما که در گزارش، آلت قتل را در دست داشت، نجفی که در پشت‌زمینه تصویر در حال نوشیدن چای بود، تنها بخشی از مواردی بود که باعث اظهارنظرات متفاوت مسئولان قوه قضاییه، حقوقدانان و حتی مردم شد.

نجفی علت قتل را اختلافات خانوادگی عنوان کرد. موضوعی که بعدها در دادگاه هم به آن پرداخت و به عنوان متهم پرونده بارها درباره آن حرف زد. از سوی دیگر، خانواده میترا استاد، از پسر 16ساله‌اش مهیار گرفته تا برادرش مسعود نیز در دادگاه به توصیف صحنه قتل و ماجراهای مرتبط با زندگی این 2 نفر پرداختند.

نخستین اظهارات نجفی بعد از قتل: یک لحظه عصبانی شدم

«امروز که این دعواهای چند روز اخیر بالا گرفت من عصبانی شدم. اسلحه را برداشتم. پشت سر او به حمام رفتم. بیشتر قصد ترساندن داشتم و گفتم می‌خواهی این بحث را تمام کنی یا نه؟ در این لحظه او هول شد و با من گلاویز شد و اسلحه هم آماده بود. بهتر بود شکایت می‌کردم، اما در یک سال گذشته راه‌های زیادی را طی کردم. بارها پیشنهاد طلاق با توافق را دادم، اما ایشان قبول نمی‌کردند. روحیه خاصی داشتند که باعث شد من مرتکب این اشتباه شوم و او هم جانش را از دست دهد. » اینها نخستین حرف‌های نجفی در روز هشتم خردادماه، یعنی یک روز بعد از وقوع حادثه، است. اظهاراتی که با واکنش‌های متفاوتی از سوی مردم مواجه شد. در نهایت هم او پس از انتقال به دادسرای امور جنایی تهران، به دفتر سرپرست دادسرا منتقل شد.

در این میان افرادی هم بودند که تلاش می‌کردند این پرونده را از برداشت‌های سیاسی پاک کنند. صادق زیباکلام، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در واکنش به این خبر در یادداشتی نوشت: ای کاش آنان که صف بسته‌اند تا از نابودی دو انسان، یکی فیزیکی و دیگری به صورت فروریزی شخصیتی روحی روانی‌اش، حداکثر بهره‌برداری سیاسی را بنمایند متوجه می‌شدند که رفتارشان چقدر غیراخلاقی است.

همچنین سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، گفت قتل همسر نجفی شهردار اسبق تهران، موضوعی خانوادگی است و نباید مورد بهره‌برداری سیاسی قرار گیرد.

خانواده‌ها وارد ماجرا شدند؛ مادر مقتول: قصاص می‌خواهم

بعد از گذشت حدود 24 ساعت از حادثه، خانواده‌ قاتل و مقتول هم وارد ماجرا شدند. مادر میترا استاد یکی از همین افراد بود. او در توصیف روز قتل گفت: «پسرش همیشه به ما می‌گفت که میترا با نجفی اختلاف دارند. دخترم حتی ساعت چهار و نیم بامداد سه‌شنبه هفتم خرداد و درست ساعاتی قبل از اینکه به قتل برسد، به برادرش پیام داد که تا الان با نجفی درگیر بوده است. او را دلداری دادیم و گفتیم که به خاطر مهیار- پسرش- حرفی نزند. مهیار امتحان ریاضی داشت و این درگیری‌ها در روحیه او تاثیر می‌گذاشت. همسر سابق میترا مهندس است و او به خاطر مشکلات شخصی‌ای که با همسر سابقش داشت از او جدا شد. دیروز صبح مهیار هراسان تماس گرفت و خبر مرگ میترا را داد. من از خون دخترم نمی‌گذرم و برای قاتلش قصاص می‌خواهم.»

سرور تابشیان هم نسبت به این حادثه سکوت نکرد. همسر اول نجفی با اشاره به اینکه باورش نمی‌شد همسرش چنین کاری کرده باشد گفت: «شوهرم بعد از حادثه با من تماس گرفت و طلب حلالیت کرد. باورم نمی‌شد. من هنوز هم عاشق او هستم و نجفی مودب‌ترین مردی بود که می‌شناختم. نمی‌دانم چرا بعد از ازدواجش تغییر کرد.»

زهرا نجفی، دختر شهردار اسبق تهران ، نیز با واکنش نسبت به حادثه رخداده عنوان کرد: «ما در خانه بودیم که پسر میترا آمد. من کیفش را گرفتم و در گوشه‌ای گذاشتم و بعد فهمید چه اتفاقی افتاده است. میترا استاد از وقتی با پدرم ازدواج کرد مسیر اشتباهی را پیش گرفت. او به پدرم اجاز نمی‌داد با ما رفت‌وآمد کند. خیلی ناراحتیم این اتفاق افتاده، اما میترا بی‌تقصیر نیست. او از همان یک سال پیش پدرم را تهدید به خیانت می‌کرد. حتی ما را تهدید به اسیدپاشی کرده بود و پدرم برای اینکه در امان باشیم، با ما قطع رابطه کرده بود.»

میترا استاد پرستو بود؟

در همان لحظات ابتدایی جرم شائبه‌ای جدی مبنی بر پرستو بودن میترا استاد در رسانه‌های رسمی و غیررسمی منتشر شد. خبری که می‌گفت مقتول از عوامل نیروهای اطلاعاتی بوده تا چهره نجفی را تخریب کند؛ سناریویی قدیمی در جهت تخریب چهره‌های عموماً سیاسی.

اما دستیار ویژه وزیر اطلاعات، روز پنجشنبه نهم خردادماه، این شائبه را تکذیب کرد: « همسر دوم محمدعلی نجفی- شهردار اسبق تهران- که به قتل رسید، هیچ‌گونه ارتباط و همکاری‌ای با وزارت اطلاعات نداشته است. پخش این‌گونه ادعاهای کذب موجب تشویش افکار عمومی می‌شود و قابل پیگیری قضایی است .»

صدور کیفرخواست؛ دوشنبه 13 خردادماه

بالاخره روز دوشنبه 13 خرداد، بعد از بازسازی صحنه جرم، حکم کیفرخواست نجفی صادر شد. علی القاصی مهر، دادستان تهران، با اعلام این خبر گفت با توجه به تکمیل تحقیقات در پرونده اتهامی محمدعلی نجفی دایر بر قتل عمد خانم میترا استاد، حمل و نگهداری سلاح غیرمجاز و ایراد صدمه بدنی عمدی منتهی به جرح (غیرفوتی) که با تقاضای اولیای دم مبنی بر قصاص نام‌برده است ، پرونده با صدور کیفرخواست برای رسیدگی به دادگاه کیفری ارسال و همچنین این پرونده روز 18 خرداد برای رسیدگی به مجتمع دادگاه‌های کیفری یک استان تهران فرستاده شد.

یک روز بعد نیز شعبه نهم این دادگاه و قاضی کشکولی مسئول بررسی این پرونده شدند.

آغاز جلسات دادگاه نجفی

اما 22 تیرماه، نخستین روز جلسه دادگاه این پرونده اعلام شد؛ دادگاه علنی در سالن اجتماعات امام خمینی و به ریاست قاضی کشکولی رئیس شعبه نهم دادگاه کیفری یک تهران. 26 و 31 تیرماه هم 2 جلسه دادگاه دیگر برگزار شد.

دادگاه‌هایی که پس از برگزاری آبستن شایعات فراوانی می‌شدند که قصاص و بخشش مهم‌ترین کلیدواژه‌هایشان بود.

در نهایت، روز هشتم مردادماه ، در شرایطی که دقیقاً 62 روز از وقوع حادثه می‌گذشت، غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه، خبر از صدور حکم قصاص داد: « رای پرونده قتل میترا استاد صادر شد و امروز به وکلا ابلاغ شده است. در کیفرخواست سه عنوان اتهامی اعلام شده است که دادگاه متهم را در 2 موضوع مجرم شناخته و قتل عمد را محرز دانسته و حکم قصاص صادر کرده است؛ در رابطه با صدمات وارده برائت صادر کرده است. در خصوص حمل سلاح غیرمجاز به 2 سال حبس محکوم کرده است. حکم غیرقطعی و قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور است.»

23 مرداد، رضایت از خانواده مقتول گرفته شد

در تمام این روزهای اخیر بارها درباره اعدام حرف زده شد. هر بار رسانه‌ای از دیدار راهگشای وکلای پرونده می‌نوشتند، یکی از طرفین موضوع را تکذیب می‌کرد. حتی مسعود استاد نسبت به شایعه دیه 10 میلیاردی در ازای رضایت‌ دادن، واکنش تندی نشان داد و در پستی اینستاگرامی نوشت: «انصافاً زیبنده نیست برای جذب مخاطب به هر ریسمانی چنگ بزنید و از عوالم خیالات خویش برای آنها خبرسازی کنید.»

اما در نهایت، امروز 23 مردادماه، در شرایطی که 78 روز از حادثه گذشته است، مسعود استاد در همان اینستاگرام اعلام کرد که نجفی را بخشیده‌اند: «و اما در آخر داستان‌مان به واسطه پادرمیانی بزرگان کرمانشاه و کشور و همچنین وکلای عزیزمان آقای مسعود افرازه و محمود حاجیلویی ، پدرم، مادرم و مهیارمان، آقای محمدعلی نجفی را بخشیدیم و از خون عزیزمان گذشتیم و خرسندیم که هیچ معامله‌ای با خون آن بزرگوار نکردیم که امیدوارم آقای محمدعلی نجفی در این چند صباح باقی‌مانده به دور از سیاست، به تزکیه نفس بپردازد.»

احتمال حکم سه‌ساله و خداحافظی نجفی با سیاست

اگرچه این پایان ماجرا نیست. طبق نص صریح قانون مجازات اسلامی، اگر فردی یک نفر را به قتل برساند، حتی اگر شاکی یا شکات هم رضایت دهند، به مجازات حبس محکوم خواهد شد.

بر همین اساس، احمد محمدی سهروردی، عضو هیات‌مدیره انجمن آیین دادرسی مدنی ایران، گفت: «ا حتمال سه سال حبس برای قاتل عفوشده می‌رود. چنانچه قاتل با رضایت اولیای دم مواجه شود و رضایت هم از سوی اولیای دم داده شود، از بابت بازدارندگی ارتکاب جرم در جامعه، قاضی می‌تواند تا سه سال حکم حبس برای مجرم تعیین کند.»

اما وکلای نجفی در تلاش برای از بین بردن جنبه عمومی جرم هم برآمدند. حمید گودرزی وکیل مدافع نجفی در تشریح روند رسیدگی قضایی به پرونده محمدعلی نجفی پس از اعلام گذشت اولیای دم میترا استاد، گفت: ما در حال اعتراض هستیم تا پرونده به دیوان عالی کشور ارسال شود زیرا وقتی بحث قصاص در پرونده منتفی می‌شود، قانونا اگر دادگاه باز هم به قتل عمد پایبند باشد، وارد مبحث عمومی جرم می‌شود و از آنجا که قتل دو جنبه اعم از خصوصی و عمومی دارد، زمانی که جنبه خصوصی جرم (قصاص) منتفی شد، جنبه عمومی آن طبق ماده 612 (کتاب پنجم) قانون مجازات اسلامی مطرح می‌شود.

او گفت: با اعتراض ما پرونده به دیوان عالی کشور ارسال می‌شود و اگر دیوان عالی کشور رای پرونده را نقض کند، آن را بر می‌گرداند و دادگاه وارد رسیدگی به مبحث عمومی جرم می‌شود اما ما اعتراضمان این نیست زیرا ما قتل را شبه عمد می‌دانیم و به همین دلیل اعتراضمان را از این منظر به دادگاه ارائه می‌دهیم تا پرونده به دیوان عالی کشور ارسال شود و فرجام خواهی می‌کنیم.

گودرزی ادامه داد: دیوان عالی کشور هم در این صورت به پرونده رسیدگی می‌کند و اگر به دفاعیات ما توجه شود و رای از منظر بحث شبه عمدی نقض شود، طبیعتا پرونده از آن جهت رسیدگی خواهد شد. اگر دیوان عالی کشور نقایص اعلام شده ما را بپذیرد پرونده را به شعبه صادر کننده رای بر می‌گرداند و از شعبه می‌خواهد تا این نقایص را رفع کند و بعد دوباره به آن رسیدگی و رای صادر کند. اگر هم از جنبه ریشه‌ای یعنی دفاع اصلی ما قتل شبه عمد را بپذیرد پرونده را به این شعبه ارجاع نمی‌دهد بلکه به شعبه هم عرض ارجاع می‌دهد. به نظر می‌آید که روند دادرسی به این شکل باشد.

وی افزود: از آنجا که گذشت را به دادگستری اعلام می‌کنیم، با اعتراض ما پرونده به دیوان عالی کشور می‌رود و در آنجا پرونده نقض می‌شود و به همین شعبه بر می‌گردد که اگر بحث رضایت را بپذیرند و قصاص منتفی شود، جنبه عمومی جرم رسیدگی می‌شود و ممکن است که در این راستا دیوان عالی کشور بپذیرد که نقایص رفع شود و ارجاع پرونده به تیم کارشناسی و تیم کمیسیون پزشکی قانونی را بپذیرد و بر مبنای آن رسیدگی کند و به این شکل دیوان عالی کشور هر دو جنبه جرم را مدنظر قرار می‌دهد. در این صورت دادگاه باید به هر طریق رای دوباره‌ای را صادر کند.

با این تفاسیر، محمدعلی نجفی، وزیر علوم دولت‌های دهه 60، وزیر آموزش و پرورش دولت هاشمی‌رفسنجانی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت محمد خاتمی، عضو دوره سوم شورای اسلامی شهر تهران، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و مشاور اقتصادی دولت حسن روحانی و دوازدهمین شهردار تهران، اگرچه پس از مدتی از زندان آزاد خواهد شد، اما به نظر می‌رسد دیگر نجفی را در عالم سیاست نخواهیم دید.